نقشه اشتغال بدون پهنای باند
در شرایطی که بازار کار رسمی کشور با رکود استخدام، کاهش قدرت خرید و چشم‌انداز مبهم اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌کند، شاهد یک شیفت آرام اما معنادار از اشتغال سنتی به سمت مشاغل دیجیتال و آنلاین هستیم. این تحول، هم فرصت است و هم هشدار.
از یک‌سو پلتفرم‌هایی مثل فریلنسری، فروشگاه‌های آنلاین، آموزش مجازی و حتی بازار رمزارز در غیاب سیاست‌های اشتغالزا به پناهگاه بخشی از جوانان تحصیلکرده تبدیل شده‌اند. از سوی دیگر همین مدل اشتغال نه بیمه دارد، نه امنیت شغلی و نه چشم‌انداز بازنشستگی. یعنی نسل جدید برای فرار از بیکاری وارد مسیری شده که ریسک آن از رکود بازار رسمی کمتر نیست.
آمارهای غیررسمی نشان می‌دهد درآمد برخی فریلنسرها یا تولیدکنندگان محتوای دیجیتال، از حقوق کارمندان رسمی بیشتر شده اما ثبات شغلی همچنان بزرگ‌ترین دغدغه است. این موضوع، شکل جدیدی از اقتصاد غیررسمی نوین را شکل داده که نه در قالب اشتغال دولتی می‌گنجد و نه در چارچوب سنتی بازار کار.
مساله مهم این است که دولت و نهادهای سیاستگذار همچنان با نگاه سنتی به اشتغال می‌نگرند. طرح‌هایی مانند اشتغالزایی از طریق تسهیلات بانکی یا پروژه‌های دولتی به سختی می‌توانند پاسخگوی نیازهای یک نسل دیجیتال باشند.
در مقابل تقویت زیرساخت‌های اقتصاد دیجیتال، تسهیل مجوزهای فعالیت آنلاین و حتی طراحی مدل‌های نوین بیمه برای شاغلان آزاد دیجیتال می‌تواند فضای شفاف و پایدارتری برای این طبقه نوظهور شغلی فراهم کند.
در نهایت اگر سیاستگذاری نتواند خودش را با این تغییرات تطبیق دهد، شاهد انباشت ناامنی شغلی، فرسایش انگیزه و مهاجرت گسترده‌تری از نیروی کار جوان و متخصص خواهیم بود. آینده شغل در ایران نه در اداره‌ها بلکه در گوشی‌های هوشمند و پلتفرم‌های دیجیتال شکل می‌گیرد. آیا این آینده، طراحی‌شده است یا رها؟
با اینکه فرصت‌های شغلی نوین به‌ویژه در بستر دیجیتال در حال تبدیل شدن به یکی از معدود راه‌های نجات اقتصادی برای نسل جوان هستند اما همچنان یکی از موانع اصلی بر سر راه این مسیر، کیفیت پایین و محدودیت‌های ساختاری اینترنت در کشور است.
وقتی معیشت بخش بزرگی از جامعه به پهنای باند، اتصال پایدار و دسترسی آزاد به پلتفرم‌ها گره خورده، ادامه سیاست‌های محدودکننده در فضای مجازی نه فقط یک تصمیم سیاسی بلکه یک اخلال مستقیم در مسیر اشتغال و ارزآوری ملی به‌شمار می‌رود. در شرایطی که حتی کشورهای بحران‌زده منطقه هم زیرساخت‌های دیجیتال‌شان را آزادتر کرده‌اند، وابسته نگه‌داشتن شغل‌های آنلاین به اینترنت ضعیف و فیلترشده، سیاستی متناقض و ضدتوسعه‌ای است.
