نفوذ خزنده ترکیه در نقشه انرژی منطقه
جهان‌صنعت – پس از دو سال توقف، براساس توافقی میان دولت عراق، اقلیم کردستان، ترکیه و شرکت‌های نفتی خارجی قرار شده است تا روزانه حدود ۱۸۰ تا ۱۹۰هزار بشکه نفت‌خام از کرکوک به بندر مدیترانه‌ای جیحان در ترکیه ارسال می‌شود. مقامات ترک انتظار دارند این حجم نفت در آینده به حدود ۲۳۰هزار بشکه در روز یعنی رقمی نزدیک به سطح پیش از توقف در سال ۲۰۲۳ برسد. بازگشایی این خط، به بن‌بست دو‌ساله‌ای پایان می‌دهد که پس از حکم دادگاه بین‌المللی در مارس ۲۰۲۳ ایجاد شد.
آن دادگاه ترکیه را به پرداخت ۵/۱میلیارد دلار جریمه محکوم کرده بود چراکه اجازه داده بود اقلیم کردستان بدون هماهنگی با بغداد نفت صادر کند. در چارچوب توافق جدید، تمام نفت استخراج شده در اقلیم کردستان باید به سازمان بازاریابی نفت عراق (سومو) تحویل داده شد تا از سوی دولت مرکزی صادر شود. حدود ۵۰هزار بشکه در روز برای مصرف داخلی اقلیم باقی می‌ماند و بقیه به بندر جیحان فرستاده می‌شود. این توافق، ظرفیت صادرات نفت عراق را دوباره به حدود ۶/۳میلیون بشکه در روز می‌رساند. این موضوع برای بغداد به معنای افزایش درآمد و برای اقلیم کردستان بازگشت صنعت نفتی‌اش تحت نظارت دولت فدرال است.
اندیشکده استیمسون در این رابطه می‌نویسد: ترکیه هم از این روند سود زیادی می‌برد. پیش از توقف فعالیت این خط لوله در سال ۲۰۲۳، ترکیه سالانه بین ۲۰۰ تا ۳۰۰میلیون دلار از محل ترانزیت نفت درآمد داشت. بنابراین در صورت اجرای کامل برنامه‌ها، نفت عراق مسیر تازه‌ای برای رسیدن به بازارهای جهانی خواهد داشت و وابستگی به مسیرهای پرخطر و پرترافیکی مانند تنگه هرمز و خلیج‌فارس کاهش می‌یابد. این اندیشکده آمریکایی گزارش می‌دهد: ترکیه در کنار توافق نفتی با عراق در تلاش است تا روابط انرژی خود را با کشورهای عربی، به‌ویژه عربستان و امارات را گسترش دهد. رجب طیب اردوغان در سال ۲۰۲۳ در سفری به کشورهای خلیج‌فارس، ۱۳توافقنامه به ارزش ۷/۵۰میلیارد دلار امضا کرد که ۷/۲۹میلیارد دلار از آن به پروژه‌های انرژی اختصاص داشت.
همزمانی این روندها در حال تغییر نقشه نفوذ در منطقه است. اروپا و بازارهای جهانی به مسیرهای جایگزین برای دریافت نفت و گاز دست پیدا می‌کنند و تولیدکنندگان خاورمیانه نیز گزینه‌های بیشتری برای صادرات خواهند داشت. ترکیه با میزبانی خطوط لوله حیاتی، انعقاد قراردادهای گازی و قرار گرفتن در مسیر دو کریدور بزرگ، کریدور میانی و جاده توسعه نفوذ خود را در روابط میان شرق و غرب افزایش می‌دهد.
منبع: فارس
