نفس ارگ سلطنتی به شماره افتاد

جهان صنعت– یک کنشگر و فعال حوزه میراث فرهنگی با اشاره به تحرکات و ساخت‌وسازهایی که بدون مجوز یا گاه با مجوز میراث فرهنگی در حریم کاخ گلستان، تنها اثر ثبت جهانی شهر تهران، در حال انجام است، پرسش مهمی مطرح کرد: چرا وزارت میراث فرهنگی حریم حفاظتی عودلاجان غربی، تنها بافت تاریخی ثبت ‌شده در تهران در محدوده ارگ تاریخی را ابلاغ نکرده و چگونه شهرداری با مصوبات عجیب، تراکم را در این محدوده افزایش داده است؟

وحید شهاب گفت: پروژه «خان عالی» (مروی سنتر) که در آن اداره میراث فرهنگی استان تهران مجوز ساخت هفت طبقه تجاری در محدوده محله عودلاجان و حریم مجموعه جهانی کاخ گلستان را صادر کرده، نشان‌دهنده بی‌ضابطگی و ضعف قوانین و مقررات حفاظت از بافت تاریخی تهران است. او افزود که سوداگران هرچند وقت یک‌بار با شروع پروژه‌های مخرب در بافت تاریخی تهران تعرض می‌کنند و این امر بارها مدیریت حفاظت از میراث فرهنگی شهر را به سخره گرفته است.

شهاب بر اهمیت ضابطه‌گذاری و بازنگری حرائم حفاظتی تاکید کرد و گفت که این فرآیند نقش کلیدی در حفاظت از آثار ملی و محوطه‌های تاریخی دارد زیرا با تعیین محدوده‌های کالبدی، بصری و عملکردی پیرامون اثر، از آسیب‌های ناشی از مداخلات شهری، ساخت‌وساز و تغییرات کاربری جلوگیری می‌کند و شرایط تداوم اصالت، یکپارچگی و خوانایی اثر تاریخی را در گذر زمان تضمین می‌کند.

او همچنین به مصاحبه مدیرکل اداره ثبت و حریم وزارت میراث فرهنگی در ۲۳آبان ۱۴۰۴ اشاره کرد و گفت که اظهارات وی درباره حساسیت و بررسی ارتفاع در حریم کاخ گلستان باعث شد این پرسش مطرح شود که آیا پرونده ثبت جهانی کاخ گلستان به‌ طور کامل مطالعه شده است. وی افزود که در این پرونده به تراکم و عملکرد بازار تهران اشاره شده و افزایش آلودگی هوا، فشار بازار و تاثیر آن بر تخریب سازه بنای مجموعه جهانی مورد تاکید قرار گرفته است و هر گونه تعلل می‌تواند سبب قرار گرفتن این اثر جهانی در فهرست آثار در خطر یونسکو شود.

شهاب به جزئیات بیشتری اشاره کرد و گفت که پروانه صادره در سال ۱۴۰۱ توسط اداره کل میراث فرهنگی استان تهران مبنای عمل قرار گرفته است. این پروانه بنای گاراژ شمس‌العماره را واجد ارزش تاریخی-فرهنگی دانسته و توسعه بنا تا ارتفاع هشت متر و ساخت طبقه منفی یک را مجاز اعلام کرده است. او پرسید: چگونه اداره‌کل استان تهران توانسته برای پروژه «خان عالی» تا سه طبقه رو و چهار طبقه منفی مجوز صادر کند بدون آنکه قانون نقض شود و این آیا نتیجه اهمال‌کاری و نبود شفافیت در ضابطه‌گذاری نیست؟

وی با اشاره به بخش غربی عرصه ثبتی محله عودلاجان افزود که این محدوده در طرح تفضیلی M211  با عنوان «مختلط با غلبه خدمات، به ویژه فرهنگی و هنری» تعریف شده است که حداقل باید ۳۰‌درصد مسکونی در آن رعایت شود و تراکم ۱۵۰‌درصد باشد. شهاب پرسید: چگونه وزارت میراث فرهنگی به‌راحتی اجازه داده شهرداری تراکم را به ۲۴۰درصد برساند و چه اقداماتی برای مدیریت این وضعیت انجام شده است؟

او همچنین به اظهارات محسن سعادتی، معاون پیشین میراث فرهنگی استان تهران در ۲۴اسفند۱۴۰۳ اشاره کرد. سعادتی خبر داده بود که حریم حفاظتی عودلاجان غربی تصویب شده و این محدوده بالغ بر ۴۹‌هکتار است و ۳۰ اثر منفرد در آن ثبت شده است. بناهای واجد ارزش تاریخی- فرهنگی، معابر ارزشمند، عناصر ناملموس شهری مانند ساباط، سقاخانه و مسیر قنات مهرگرد بخشی از ارزش‌های این بافت تاریخی هستند. این طرح با هدف احیای بافت‌های تاریخی و اجرای ماده(۲) و (۳) «قانون حمایت از مرمت و احیای بافت‌های تاریخی-فرهنگی» تدوین شده است. محدوده بافت تاریخی عودلاجان غربی به شماره ۱۵۳۸۱ در تاریخ ۲۴/۱۲/۱۳۸۴ ثبت ملی شده و ۱۴۹‌هکتار عرصه و حدود ۵۱۰۰‌پلاک ثبتی دارد و شامل دو محله شاخص امام‌زاده یحیی و پامنار است.

شهاب افزود که با وجود تصویب ضابطه توسط اعضای شورای حریم کشور، پس از ۹ ماه، این حریم حفاظتی توسط وزارت میراث فرهنگی ابلاغ نشده است. طبق دستورالعمل اجرایی، حداکثر ۱۰روز کاری پس از تصویب، حریم باید ابلاغ شود و تا زمان ابلاغ، استان مجاز به پاسخگویی به هیچ استعلامی نیست.

وی گفت: اداره‌کل میراث فرهنگی استان تهران در آبان‌ماه برای پروژه خان عالی مجوز ۷ طبقه (۳ طبقه رو، ۴ طبقه منفی) صادر کرده است. شهاب به نمونه‌ای دیگر اشاره کرد و گفت: پلاک مهمانسرای اروندرود در خیابان ناصرخسرو، کوچه خدابنده‌لو، کوچه نقیب‌سادات، پلاک‌۴۱ که در بخش غربی بافت ثبت ملی عودلاجان واقع شده، پیش از استعلام از اداره‌کل میراث فرهنگی استان تهران، توسط مالک تخریب شده و اداره کل میراث هم بدون توجه به آن مجوز ساخت را تا ارتفاع ۱۰‌متر صادر کرده است. او پرسید: آیا اداره‌کل برای سایر پلاک‌ها نیز مجوز هفت طبقه صادر خواهد کرد و آیا اداره کل ثبت و حریم وزارت میراث فرهنگی از این موضوع اطلاع دارد و چرا حریم عودلاجان غربی ابلاغ نمی‌شود؟

شهاب با اشاره به مصاحبه ایزدی گفت: تعداد طبقات براساس ضوابط داده شده و هنوز تخلفی در پروژه خان عالی رخ نداده است اما پرسش اصلی این است که آیا مسوولیت اداره کل مانند ماده(‌۱۰۰) شهرداری است که پس از تخلف، فقط جریمه دریافت شود یا مسوول حفاظت از میراث و هویت شهر پیش از وقوع، با ضابطه‌گذاری پیشگیرانه از بروز فاجعه جلوگیری می‌کند؟ شهاب با تاکید بر اینکه ضوابط موجود بیشتر به نفع سوداگران و به ضرر بافت تاریخی است، نتیجه گرفت که هرگونه سستی در این روند به تخریب گسترده بافت تاریخی تهران منجر می‌شود.

منبع: ایسنا