نفت، آتش‌بس و معامله‌گری
جهان صنعت- در پی اعلام آتش‌بس میان ایران و اسرائیل، اظهارات تازه‌ای از سوی دونالد ترامپ، رییس‌جمهور پیشین آمریکا منتشر شده که از نقش وی در تسهیل فروش نفت ایران به چین سخن می‌گوید. این اظهارات، همزمان با کاهش تنش در خاورمیانه و تداوم تحریم‌ها، پرسش‌هایی درباره وجود یک توافق پشت پرده میان سه قدرت اصلی – ایران، چین و آمریکا- به وجود آورده است. گفته می‌شود، او که حالا کاندیدای دریافت جایزه صلح نوبل شده در قالب ناجی صلح سودای یک معامله بزرگ تر را در سر داشته است. روزهای گذشته، رسانه‌های جهانی از آتش‌بس میان ایران و اسرائیل خبر دادند؛ رویدادی که گرچه جزئیات رسمی آن منتشر نشده اما نشانه‌ای از کاهش تنش در یکی از داغ‌ترین نقاط ژئوپلیتیک جهان است. در همین فضا، دونالد ترامپ با انتشار پیامی نوشت: «چین اکنون می‌تواند به خرید نفت از ایران ادامه دهد. امیدوارم که از آمریکا نیز به میزان زیادی خرید کند. این افتخار بزرگی برای من بود که این اتفاق را ممکن کردم.»
ترامپ این موضوع را طی کمتر از ده ساعت بعد از برقراری آتش‌بس میان اسرائیل و ایران بیان کرد. چین به طور رسمی تحت تحریم‌های فرامرزی ایالات‌متحده اجازه خرید نفت از ایران را نداشت. طبق قوانین ایالات‌متحده، شرکت‌های خارجی، حتی اگر در خاک خودشان فعالیت کنند، نباید نفت ایران را بخرند یا اطراف آن باشند چرا که ممکن است مشمول تحریم شوند.
این پیام کوتاه اما پرمعنا، به‌وضوح حاوی ادعایی سیاسی و اقتصادی است: نقش‌آفرینی در ایجاد یا تسهیل مسیری برای ادامه فروش نفت ایران به چین، آن هم در شرایطی که تحریم‌های آمریکا همچنان پابرجاست.
نفت ایران برگ برنده در تحریم‌ها
فروش نفت ایران از زمان خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ تحت فشار شدید تحریم‌ها قرار گرفت. با این حال، چین به‌عنوان بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان، مسیرهایی برای خرید نفت ایران- گاه با تخفیف و گاه با دور زدن تحریم‌ها- ایجاد کرده بود. تحلیلگران معتقدند توافق‌های پنهان نفتی میان ایران و چین، حتی در دوران ترامپ، به نحوی ادامه داشته که اینک رییس‌جمهور سابق آمریکا نیز خواهان به‌نام زدن این مسیر است.
معامله‌ای چندجانبه؟
هم‌زمانی این پیام با آتش‌بس باعث گمانه‌زنی‌هایی در مورد تفاهم سه‌جانبه پشت پرده شده است؛ تفاهمی که در آن:
-چین با واردات نفت ایران، از امنیت انرژی خود در برابر تنش‌های جهانی محافظت می‌کند.
– ایران از انزوای نفتی خارج می‌شود و درآمدهای حیاتی کسب می‌کند.
– آمریکا (ترامپ) در ازای برخی امتیازهای تجاری یا سیاسی، چشم خود را بر این مبادلات می‌بندد.
در صورت صحت این سناریو می‌توان آن را نمونه‌ای از استفاده ابزاری از تحریم‌ها برای چانه‌زنی ژئوپلیتیکی تلقی کرد، سیاستی که در رفتار اقتصادی ترامپ مسبوق به سابقه است.
نتیجه‌گیری
با در نظر گرفتن فضای انتخاباتی آمریکا، تنش‌زدایی اخیر در منطقه و ادامه بازی نفتی میان شرق و غرب، پیام اخیر ترامپ بیش از آنکه یک افشاگری باشد، تلاشی برای مصادره روایت در عرصه دیپلماسی و اقتصاد جهانی است. او می‌خواهد خود را به رای‌دهندگان آمریکایی و جهان نشان دهد نه به عنوان یک سیاستمدار جنگ‌طلب بلکه به عنوان یک معامله‌گر بین‌المللی که حتی در سایه نیز تاثیرگذار است.
