نسخه صلح روسی از دل کاخ سفید!
محمدرضا ستاری – در حالی که دونالد ترامپ تهدید کرده بود که اوکراین تا روز پنجشنبه وقت دارد طرح صلح جدید را بپذیرد و در غیراین صورت از کمک‌های تسلیحاتی خبری نخواهد بود، خبرها حاکی از آن است که در مذاکرات مارک روبیو، وزیر امور خارجه ایالات متحده با هیات اوکراینی، صرفا یک چارچوب اصلاح شده از طرح صلح مورد توافق قرار گرفته است.
در همین راستا در شرایطی که برخی کارشناسان غربی طرح ۲۸ماده‌ای ترامپ را نسخه‌ای مطلوب روسیه عنوان می‌کنند، رییس‌جمهوری آمریکا روز گذشته طی پیامی در شبکه تروث‌سوشیال، نوشت: آیا واقعا ممکن است که پیشرفت بزرگی در مذاکرات صلح بین روسیه و اوکراین حاصل شود؟ تا وقتی که خودتان ندیده‌اید باور نکنید اما ممکن است اتفاق خوبی در حال رخ دادن باشد.
این صحبت‌ها در حالی مطرح شده که دقیقا یک روز قبل ترامپ ضمن انتقاد از زلنسکی، او را فردی قدرنشناس معرفی کرده است. از سوی دیگر یورونیوز به نقل از بلومبرگ گزارش داده که طرح جنجالی ۲۸ماده‌ای که دولت دونالد ترامپ در اصل محصول چند هفته مذاکره پشت پرده میان استیو ویتکاف و کیریل دیمیتریف همتای روس او بوده است؛ مذاکراتی که نه‌تنها اوکراین و متحدانش بلکه حتی بعضی مقام‌های کلیدی آمریکا را هم کنار گذاشته بود.
بنابراین گزارش که حاصل گفت‌وگو با چندین فرد آگاه و درگیر موضوع است، زنگ خطر این طرح وقتی برای اروپایی‌ها به صدا در آمد که دن دریسکول، وزیر ارتش آمریکا به عنوان بازیگری جدید به صحنه آمد. او که دوست صمیمی و همکلاسی قدیمی جی‌دی ونس، معاون ترامپ در دانشگاه ییل بوده پیشتر به مقامات اوکراینی گفته بود که کاسه صبر دونالد ترامپ لبریز شده است و اوکراین در موقعیت بدی قرار دارد و باید با واگذاری بخشی از سرزمین خود موافقت کند.
بدترین روزهای اوکراین
در همین راستا مجله اکونومیست در تازه‌ترین گزارش خود آورده که ممکن است این لحظه از تاریک‌ترین روزهای اوکراین باشد. خطوط مقدم این کشور در حال فروپاشی است؛ جبهه داخلی بر اثر یک رسوایی فساد به خشم آمده و متحد آمریکایی‌اش اولتیماتومی داده تا با توافق صلحی سازگار با خواست روسیه موافقت کند. در چنین شرایطی مارکو روبیو، مشاور امنیت ملی و وزیر امور خارجه آمریکا از نوعی آشتی خبر داده است. او در میانه گفت‌وگوهای اضطراری با مقامات اوکراینی و اروپایی در ژنو از پیشرفت غیرمنتظره‌ای برای پایان دادن به حدود چهار سال جنگ در اوکراین خبر داد. او روز یکشنبه مدعی شد: امروز(دیروز) جلسه بسیار مهمی بود، شاید بهترین جلسه در تمام این روند. همچنین آندری یرماک، رییس دفتر زلنسکی نیز تایید کرد که در مسیر دستیابی به صلحی عادلانه و پایدار پیش می‌رویم.
به گفته ناظران، این وضعیت تغییری چشمگیر نسبت به جلسه بسیار بدی است که در کی‌یف تنها سه روز پیش از آن برگزار شد؛ زمانی که دن دریسکول، وزیر ارتش آمریکا طرح ۲۸ماده‌ای ترامپ را به زلنسکی ارائه داد که آن‌قدر یک‌طرفه بود، برخی اعلام کردند که این طرح گویا از سوی کرملین دیکته شده است. حتی برخی آن را به هوش مصنوعی سپردند و سیستم نتیجه گرفت متن احتمالا از روسی ترجمه شده است.
همانطور که گفته شد، این طرح حاصل گفت‌وگوهای استیو ویتکاف فرستاده ویژه ترامپ به روسیه با کریل دیمیتریف، نماینده ولادیمیر پوتین بود. علاوه بر این، گفت‌وگوهایی نیز در میامی با حضور جَرِد کوشنر، داماد ترامپ و رستِم عمرُف، رییس امنیت ملی اوکراین انجام شد.
طرح ترامپ چه می‌گوید؟
طبق گزارش اکونومیست، نسخه‌ای که هفته گذشته افشا شد، خواستار واگذاری مناطقی در دونباس بود؛ مناطقی که روسیه نتوانسته آن را فتح کند. همچنین کاهش ارتش اوکراین به ۶۰۰هزار نیرو (حدود ۲۵درصد کمتر از وضعیت فعلی) و تغییر قانون اساسی برای حذف دائمی عضویت در ناتو از جمله مفاد طرح ترامپ محسوب می‌شود.
از سوی دیگر قرار بر این بود که تحریم‌های روسیه لغو شده و مسکو دوباره به گروه هشت بازگردد.
دارایی‌های بلوکه شده روسیه که برای غرامت در نظر گرفته شده بود نیز جزئی از آن به صندوقی برای پروژه‌های مشترک آمریکا و روسیه منتقل می‌شد. اروپا نیز باید ۱۰۰میلیارد دلار برای بازسازی اوکراین فراهم کند، آن هم در حالی که آمریکا نیمی از سود پروژه‌ها را مطالبه و در زیرساخت گاز اوکراین سهام دریافت می‌کرد.
علاوه بر این، تضمین امنیتی آمریکا که با زبانی شبیه ماده(۵) ناتو اما بدون یکپارچگی نظامی نوشته شده، از منظر اروپایی‌ها سست به نظر می‌رسد. در همین راستا تا لحظه تنظیم این گزارش تا عصر دوشنبه مشخص نیست چند مورد از این شروط سنگین در ژنو حذف شده است اما برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که بسیاری از مفاد بحث‌برانگیز طرح ترامپ حذف و بر حفظ تمامیت ارضی اوکراین تاکید شده است.
سردرگمی در مذاکرات صلح
در چنین شرایطی و در حالی که گفته می‌شود بعد از مذاکرات یکشنبه اروپایی‌ها راضی به نظر می‌رسند و مشخص نیست که نظر ترامپ تا به اینجای کار در خصوص اصلاحات صورت گرفته روی طرح ۲۸ماده‌ای چیست، برخی تحلیلگران غربی معتقدند، ارائه نسخه جنجالی صلح که احتمالا از سوی روسیه افشا شده، سردرگمی و رقابت در درون دولت ترامپ را آشکار کرده است زیرا گویا اختلاف‌نظرهایی میان ویتکاف و جی‌دی ونس وجود دارد. از سوی دیگر شاهد بودیم که روبیو نیز تلاش داشت اوضاع را با رسیدن به نوعی توافق با اوکراینی‌ها مدیریت کند اما طبق اخباری که برخی رسانه‌های غربی منتشر کرده‌اند، روبیو هم نشان داد که از روندها بی‌خبر بوده تا جایی که در پرواز به سمت ژنو به سناتورهای نگران زنگ زده و آنها را مطمئن کرده که طرح متعلق به روسیه است اما چند ساعت بعد، از حرف خود عقب‌نشینی کرد و در شبکه ایکس نوشت: این طرح به هر حال توسط آمریکا نوشته شده است.
ترامپ نیز بار دیگر سوگیری اصلی خود را آشکار کرد؛ همدلی با روسیه و بی‌اعتنایی به اوکراین. پیش از مذاکرات ژنو او با لحنی تحقیرآمیز گفت: اگر توافقی حاصل نشود، زلنسکی می‌تواند با تمام وجود کوچک خود به جنگ ادامه دهد و در شبکه‌های اجتماعی شکایت کرد که رهبری اوکراین هیچ‌گونه قدردانی از تلاش‌های ما نشان نداده است.
در چنین شرایطی برخی تحلیلگران معتقدند که با توجه به تعدیل گسترده طرح ۲۸ماده‌ای ترامپ، حتی اگر توافقی سازگارتر با خواست اوکراین به تایید ترامپ برسد، به احتمال زیاد توسط روسیه رد خواهد شد؛ در مقابل هر توافقی که روسیه بپذیرد، احتمالا در پارلمان اوکراین که روزبه‌روز بدبین‌تر می‌شود، رأی نخواهد آورد. بنابراین تمامی این موارد می‌توانند به‌زودی بحرانی جدید ایجاد کند.
