1 - 03 - 2021
نسخهِ «بازار آزادی» حداقل دستمزد
گروه صنعت- بحث حقوق و دستمزد کارگران بسته به نوع اقتصادها در تمام کشورهای جهان از اهمیت ویژهای برخوردار است. این اهمیت در زمان بحرانهای اقتصادی و به ویژه اکنون که اقتصادهای بینالمللی درگیر همهگیری کرونا هستند، بیشتر از هر زمان دیگری بروز و ظهور مییابد. در این راستا امسال در ایران نیز به واسطه رکود اقتصادی چند ساله و پیوند آن با همهگیری کرونا موضوع حداقل دستمزد برای سال آینده به یکی از مناقشهبرانگیزترین مسائل جاری میان دولت، کارفرمایان و کارگران تبدیل شده است. طبق اعلام کارشناسان حوزه کار با شکاف سه برابریای که اکنون میان حداقل حقوق با حداقل معیشت در زندگی کارگران ایرانی وجود دارد، حتی افزایش ۱۰۰ درصدی دستمزد نیز کفاف هزینههای یک خانواده کارگری را در سال آینده نمیدهد. با این حال همچنان صحبتها و مذاکرات از سوی شورایعالی کار، فعالان کارگری و دولت ادامه داشته و صحبتها از افزایش یک میلیون و ۹۰۰ هزار تومانی حقوق در سال آینده است.
در این رابطه اخیرا دارون عجماوغلو استاد اقتصاد دانشگاه امآیتی آمریکا و نویسنده کتاب مشهور «چرا دولتها شکست میخورند؟» طی مقالهای در سایت «projectsyndicate» به این موضوع در ایالات متحده اشاره کرده است. اهمیت سخنان عجماوغلو به عنوان یک اقتصاددان برجسته طرفدار بازار آزاد و نوع تحلیل وی در خصوص شرایط آمریکا هر چند میتواند به صورت ماهوی با ایران تفاوتهای چشمگیری داشته باشد اما در تحلیل روندها و اتخاذ سیاستگذاریها در خصوص بحث حداقل دستمزد کارگران در داخل کشور میتواند حاوی ایدهها و نکات قابل اعتنایی باشد.
تئوریهایی که در مورد دستمزد تغییر کرده است
عجماوغلو در مطلب خود در این باره مینویسد: اکنون دولت بایدن و دموکراتهای همراه وی برای افزایش حداقل دستمزد فدرال از ۲۵/۷ به ۱۵ دلار در ساعت از لحاظ اقتصادی و سیاسی در موقعیت خوبی به سر میبرند؛ امری که میتواند انگیزهای برای مشاغل خوبتر ایجاد کند، دقیقا همان چیزی که اقتصادهای غربی از آن بیبهرهاند.
در ادامه این مطلب آمده است: اکنون تلاش دموکراتها برای افزایش حداقل دستمزد در شرایطی که کاخ سفید و کنگره در اختیار آنهاست، افزایش یافته است؛ حرکتی که به اعتقاد من از لحاظ اقتصادی و سیاسی منطقی به نظر میرسد. این موضوع زمانی اهمیت مضاعف پیدا میکند که اقتصاددانان اکنون مانند گذشته نسبت به حداقل دستمزد بدبین نیستند. پیش از این تصور میشد بازار کار در بازار آزاد بیعیب و نقص عمل میکنند و هر گونه مداخله در امر حداقل دستمزد از سوی دولتها باعث کاهش اشتغال خواهد شد. اما تحقیقات در اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی نشان داده نمیتوان اثرات قابل ملاحظهای در رابطه با بیکاری ناشی از حداقل دستمزد بالاتر پیدا کرد. در این رابطه دیوید کارت از دانشگاه برکلی و آلن بیکروگر از دانشگاه پرینستون در کتاب «افسانه و اندازهگیری: اقتصاد نوین حداقل دستمزد» نشان دادند که کاهش اشتغال ربطی به افزایش حداقل دستمزد ندارد و در برخی از موارد افزایش کف دستمزد میتواند میزان اشتغال را افزایش دهد.
اگر این یافتهها در آن زمان جنجالبرانگیز بود اما بعدها شواهد و مطالعات بیشتر این رویکرد را مورد تایید قرار داد. در واقع ادبیات اقتصادی گذشته اثرات بالقوه حداقل دستمزد برای کارگران را دستکم گرفته بودند. بر اساس تحقیقاتی که در این خصوص انجام دادهام، همانطور که حقوقهای پایین باعث دلسردی میان کارگران میشود، افزایش حقوق انگیزهها برای ایجاد مشاغل خوب، امنیت بیشتر و امکان پیشرفت شغلی را فراهم میسازد. به همین دلیل اکنون که فرصتها برای کارگران فاقد مدرک دانشگاهی در حال کاهش است، بسیاری از آنها اکنون نیاز به چنین انگیزههای فوری دارند.
تاثیر حداقل دستمزد بر عوامل غیراقتصادی
اگرچه امروز برخی از اقتصاددانان معتقدند که موضوع حداقل دستمزد میتواند روی آموزش مهارتها و سرمایهگذاری در بهرهوری کارگران تاثیر منفی داشته باشد اما تحقیقات مشترکی که با استیو پیچکه استاد اقتصاد دانشگاه لندن داشتهایم، نشان میدهد کارفرمایانی که قصد استخدام دارند میتوانند بدون اخراج کارگران، حقوقها را اندکی افزایش دهند. این امر همچنین میتواند انگیزهای قوی در افزایش بهرهوری در نیروی کار نیز ایجاد کند.
این موضوع همچنین در خصوص عوامل غیراقتصادی نیز اهمیت دارد. همانطور که فلیپ پتیت توضیح میدهد انسانها همواره برای آزادی از تسلط دیگران در حال تلاش هستند. این تعریف تجربه کسانی را که در طول تاریخ بشر در بندگی زندگی کردهاند به تصویر میکشد. اما همانطور که من و جیمز رابینسون در کتاب «راهرو باریک» نشان دادهایم، حتی اگر کارگران در غرب نگرانی در خصوص وحشیانهترین اشکال کار اجباری نداشته باشند، اما همچنان فقدان امنیت شغلی و حقوق کافی برای نیازهای روزمره، میتواند همچنان به عنوان یک عامل سلطه در زندگی آنها تعبیر شود.
بازگشت به یک دستور اجتماعی نادیده انگاشته شده
البته این نظریه در پیش هم توسط کارشناسان مطرح شده است. ویلیام بوریج یکی از معماران دولت رفاه انگلیس در سال ۱۹۴۵ استدلال کرد که آزادی انسان معنایی فراتر از آزادی از تحت سلطه بودن دولتها دارد. این امر در واقع به معنای رهایی از بندگی اقتصادی و سایر آسیبهای اجتماعی نیز تعبیر میشود. در ماده ۲۳ اعلامیه جهانی حقوق در سال ۱۹۴۸ آمده است: هر کسی که کار میکند حق دارد از دستمزدی عادلانه و مطلوب اطمینان حاصل کند تا برای خود و خانوادهاش یک زندگی شایسته کرامت انسانی را تضمین کند.
به همین دلیل تلاشهای دموکراتها برای افزایش حداقل دستمزد و گسترش حمایت از کارگران باید به عنوان بازگشت به یک دستور کار اجتماعی تلقی شود که برای مدتی طولانی نادیده گرفته شده است. در یک اقتصاد به طور فزاینده نابرابر و طبقاتی، اتخاذ سیاستهای عادلانه رقابتی و کاهش سلطه، مدتهاست به تاخیر افتاده است.
در این رابطه سیاستگذاری از اهمیت زیادی برخوردار است. سوالی که در این رابطه مطرح میشود این است که آیا با توجه به اختلاف هزینههای زندگی بین نیویورک و میسیسیپی، حداقل دستمزد مشابه باید در تمام نقاط آمریکا اعمال شود؟ در این راستا برخی از اقتصاددانان خواستار کالیبره شدن حداقل دستمزد دولت با متوسط درآمد در بازارهای کار محلی هستند. اما اکثر ایالتها، ابتکاری برای افزایش حداقل دستمزد خود در نظر نگرفته و این اختیار را به دولت فدرال واگذار کردهاند.
به اعتقاد ما حداقل دستمزد فدرال بالاتر دارای تاثیر اقتصادی و همچنین نمادین است. این امر با تمام مزیتهای آن مخاطراتی را نیز به همراه دارد. در این رابطه اگر افزایش حداقل دستمزد فدرال تنها سیاست اساسی بازار کار باشد که دموکراتها در دوره اول ریاستجمهوری جو بایدن آن را دنبال خواهند کرد، ممکن است موفقیت چندانی در این زمینه کسب نکنند و حتی ممکن است کارفرمایان انگیزههای قویتری برای استفاده از فناوری و اتوماسیون برای کاستن از میزان پرسنل خود پیدا کنند.
بنابراین بزرگترین مشکلی که امروز اقتصاد غربی با آن روبهرو است کمبود مشاغل خوب به دلیل تمرکز بیش از حد بر اتوماسیون و تلاش ناکافی برای توسعه فناوریها و وظایف جدید است. در این میان افزایش حداقل دستمزد اولین قدم مهم محسوب میشود اما باید همراه با سیاستهای تغییر جهت فناوری و ایجاد انگیزه برای کارفرمایان برای ایجاد مشاغل خوب و شرایط کار بهتر نیز همراه باشد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد