24 - 04 - 2020
نسبت بودجه با رفاه مردم
سالار ایرانزاد
از زمان ایجاد و اجرای بودجه در طول تاریخ و عرض جغرافیا و تا هماکنون از بودجه تعاریف متعددی شده است که عموما توسط دولتها، اقتصاددانان، تهیهکنندگان و ذیربطان بودجه ارائه شده است. حال اگر بخواهیم از بودجه تعریفی ارائه شود که علاوه بر گروههای مذکور، سایر افراد جامعه هم از آن چیزی بفهمند، میتوان گفت بودجه عبارت است از برنامهای برای صرف درآمدهای کشور برای ضروریات زندگی مردم آن کشور در سال آینده بهگونهای که نهایتا در کوتاهمدت یا بلندمدت منجر به رفاه و تسهیل نسبی زندگی آنها شود. این تعریف در واقع آرزو و انتظار ملت از زمامداران و سکانداران ثروت و اقتصاد کشور بوده و سایر عبارات و اصطلاحات بودجههای علمی و کلاسیک را در خود جای داده زیرا گفته شده بودجه یک برنامه است لذا نوعی تخمین و پیشبینی است که ممکن است عینا تحقق پیدا نکند. این تعریف کل درآمدهای کشور را شامل میشود، بنابراین آحاد ملت انتظار دارند تمامی درآمد مملکت بدون هیچگونه دخل وتصرفی یکجا جمع شده تا به مصرف ضروریات زندگی آنها برسد. اگر قرار باشد این تعریف بهعنوان اساس و فرمول حق مردم و خواسته و مطالبات آنها پذیرفته شود، نباید دیناری از آن هرز رفته و برای اهداف و مصارف خاص، طبق سلیقه گروهی قدرتمند و ذینفوذ به جایی رود که نتوان آن را برای ضروریات زندگی مردم صرف کرد. برای اینکه واژه درآمد جامع و کامل باشد لازم است حقوق و عوارض گمرکی نیز بهطور کامل وصول شود و برای تحقق این مهم باید جلوی هر نوع قاچاق گرفته شود و فرودگاهها و اسکلههای غیرمجاز به کلی و برای همیشه مسدود شوند.
همچنین از آنجا که مالیات یک قلم تشکیلدهنده عمده درآمد است، به منظور اجرای عدالت مالیاتی گفته شود هر شخص حقیقی یا حقوقی که به هر شکل و نوع از خدمات و امکانات عمومی کشور مانند راه، آسفالت، پلیس، روشنایی معابر، پارکها، پست، وسایل ارتباط جمعی، مراکز قضایی و امثالهم استفاده میکند باید بخشی از درآمد خود را متناسبا به عنوان مالیات به خزانه مملکت پرداخت کند. همانگونه که از کارمند و کارگر قبل از آنکه حقوقشان پرداخت شود مالیات آن کسر میشود یا همانگونه که از صنعتگران و تولیدکنندگان به راحتی انواع و اقسام مالیات اعم از تکلیفی، عملکرد و ارزشافزوده دریافت میشود، بجاست که سیستم و ضابطهای طراحی و اجرا شود که از سایر اصناف مانند تجار و بازاریان، پزشکان، مشاورین املاک، بنگاههای فروش اتومبیل، دلالان و واسطهها و… نیز به تناسب درآمد آنها و با اطمینان از اینکه دیگر راه فراری وجود ندارد مالیات دریافت شود و در این رابطه هرگونه استثنا و ارفاقی ظلم به سایر افراد جامعه تلقی شود.
مناسبترین راه برای اجرای عدالت مالیاتی و انسداد منفذهای فرار مالیاتی استفاده از الگوهای غربی است که به واقع و به دور از هر گونه حب و بغض، از موفقترین سیستمهای اخذ مالیات برخوردار هستند.
در تعریف ارائه شده از بودجه در این مقوله، حالا نوبت ضروریات زندگی است که تبیین و تعیین شود. از وقتی که تاریخ بشر شروع شد به نوشتن ابتداییترین ضروریات زندگی انسان خوراک و پوشاک و مسکن تشخیص داده شد. پس از آن بهداشت و درمان و سپس آموزشوپرورش و در آخر هم تفریحات و رفاهیات در زمره ضروریات قرار گرفت. در ایران امروز ما برای گروه قابل توجهی از مردم، بهخصوص قشر جوان و تحصیلکرده، داشتن مسکن چنان دور از دسترس است که از لیست ضروریات خارج شده و به این بسنده میکنند که حداقل جایی پیدا کنند جهت بیتوته.
اگر سیاستگذاران و سکانداران و نگارندگان بودجه سال ۹۸ کشور قدری از قالب مرفه خود بیرون آیند و به اصل خود برگردند و به دوران قبل از قرار گرفتن بر سریر مکنت و قدرت خود فکر کنند، بهتر و بیشتر به ضروریات زندگی همنوعان خود در این مملکت پی خواهند برد. وقتی که جزئیات هزینهها و مصارف بودجه درکنار اخباری از سایر امور کشور دیده و شنیده میشود، از تعجب و این همه بیخبری و بیانصافی و بیدردی مدیران و مسوولان کشور مو به تن انسان سیخ میشود. در چنین حالتی تنها امیدی که انسان را تسکین میدهد این است که فکر کند اینها همه دروغ هستند. وقتی شنیده میشود که دولت ۳۰ میلیارد تومان تجهیز مدارس مناطق محروم را از بودجه سال۹۸ حذف کرد! از طرف دیگر در خبرها خوانده میشود که وینچنتزو مونتلا از ایتالیا قرار است با حقوق سالانه ۵/۱ میلیون یورو با انعقاد قرارداد سه ساله جانشین کیروش شود، فقط از ته دل دعا میکند که ای کاش اقلا یکی از اینها شایعه باشد. مبلغی که قرار است از بودجه سال ۹۸ حذف شود مربوط به مناطقی هستند که مدرسه دارند اما تجهیزات ندارند. در حالی که در بسیاری از مناطق کشور یا مدرسهای نیست یا کپرهایی هستند که هیچگونه حالت حفاظتی در مقابل باد و باران و طوفان و جانوران و حیوانات نداشته و به قول دانشآموز پابرهنهای در کنارک (چابهار) وسط درس معلم، سگهای ولگرد وارد کلاس شده و همانجا میخوابند! این در حالی است که وزارت ورزش و جوانان کشور دغدغه این را دارد که وینچنتزو را انتخاب کند یا لوران بلان را.
ورزش خوب است، رفتن به جام جهانی افتخار است، اما این پدیده فوتبال حرفهای در کجای ضروریات زندگی مردم قرار دارد؟ اگر مجلس یا دیوان محاسبات یا سایر نهادهای نظارتی کشور از وزارت ورزش و جوانان قیمت تمامشده و هزینههای سالانه فوتبال دولتی اعم از تیمهای داخلی (دربی) و تیم ملی را مطالبه کنند، آن وقت معلوم میشود آنچه گفته شد در مورد هرز رفتن منابع کشور یعنی چه.
اگر تعریف ارائه شده در اینجا مورد قبول باشد و این اعتقاد وجود داشته باشد که درآمدهای کشور باید به ترتیب اولویت صرف خوراک، پوشاک، مسکن، بهداشت و درمان، آموزشوپرورش و تفریحات سالم شود، پرداخت پولهای مالباختگان موسسه ثامنالححج، کاسپین، پدیده شاندیز و... در دل کدام یک از این اولویتها جا دارد؟ اگر به جزئیات و ردیفهای مصارف بودجه نگریسته شود ملاحظه میشود که موارد و موضوعاتی در ردیفهای بودجه جاخوش کردهاند که هیچگونه نقشی در زندگی مردم نداشته و دردی از مردم دوا نمیکنند.
چنین استنباط میشود که قسمتی از آنچه مقام معظم رهبری در رابطه با اصلاح ساختار بودجه گفتند، حذف ردیفهای زائد بودجه باشد. کما اینکه قرار گرفتن شرکتها و بنگاههای اقتصادی زیرمجموعه آستان قدس رضوی، ستاد اجرایی فرمان امام و نیروهای مسلح در ردیف پرداختکنندگان مالیات، گامی بود در راستای تدوین یک بودجه عادلانه.
بدیهی است که در شرایط بد اقتصاد کنونی ایران و با توجه محدودیت منابع، نمیتوان به بودجهای مبتنی بر رفاه و تسهیلات کامل دست پیدا کرد، اما بهطور نسبی میتوان زندگی مردم را تا حدودی از وضعیت فعلی نجات داد، البته اگر ارادهای بر این باشد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد