10 - 08 - 2022
نرخ سود و تنگنای مالی موانع اصلی
گروه اقتصادی- در حالی که کارتهای اعتباری در کشورهای پیشرفته دنیا به عنوان یک خدمت ضروری به مردم ارائه میشود و نقش مهمی نیز در پیش برد اقتصاد دارد، کشور ما همچنان نتوانسته خود را با این تکنولوژی وفق دهد و هنوز اندر خم همان کوچه اول هستیم، بهطوری که پس از چند دهه از اجرا شدن طرح کارتهای اعتباری در کشورهای دیگر، سرانجام ایران هم اقدام به اجرای این طرح کرد اما در همان ابتدای کار با بنبست مواجه شد.
کارت اعتباری خرید کالا یکی از دو طرح اصلی بود که دولت برای خروج از رکود ارائه داد. طرح دیگری نیز که در این راستا ارائه شد، وام ۲۵ میلیونی خودرو بود. در حالی که وام خودرو نتایج موفقیتآمیزی در بر نداشت و طرحش از شش ماه به شش روز تقلیل یافت به نظر میرسد طرح کارت اعتباری نیز به همان سرنوشت منجر شود، کمااینکه پس از ماهها کشمکش بر سر ارائه این کارت، سرانجام این کارتها ارائه شد اما همان ابتدا به ساکن خبر رسید مبلغ کارت از ۱۰ میلیون به شش میلیون کاهش پیدا کرده است.
با این حال آب رفتن مبلغ کارت تنها مشکلی نیست که بر سر اجرای این طرح وجود دارد، چنانچه هر کجا نامی از بانکها در میان باشد، نرخ سود بالا نیز در کنار آن میدرخشد، افزون بر این مسایل دیگر نظیر نداشتن تجربه و تدبیر کافی در این مسیر وجود دارد.
بر این اساس روز گذشته در همایش بانکداری الکترونیک، مشکلاتی که بر سر راه این کارتها بود توسط خود مسوولان در میزگرد تخصصی کارت اعتباری و اعتبارات خرد بحث و بررسی شد که در این میزگرد، نرخ سود و تنگنای مالی موانع اصلی این طرح شناخته شدند.
این میزگرد با حضور ناصر حکیمی (مدیرکل فناوری اطلاعات بانک مرکزی)، مرتضی مقدسیان (کارشناس نظامهای پرداخت)، حسن معتمدی (مدیرعامل بانک اقتصاد نوین)، احمد عزیزی (مشاور رییس کل بانک مرکزی)، علی دیواندری (رییس پژوهشکده پولی و بانکی) و ولیالله فاطمی (معاون فناوری اطلاعات بانک ملی ایران) در عصر روز اول پنجمین همایش بانکداری الکترونیک و نظامهای پرداخت برگزار شد.
در آغاز این میزگرد علی دیواندری به این نکته اشاره کرد که کارت اعتباری یکی از خدمات کلیدی در دنیاست که منجر به توزیع تسهیلات خرد میشود.
از دیدگاه او در زمینه کارت اعتباری مسایلی همچون تفاوتهای مدل کارت اعتباری در ایران با سایر کشورها، مباحث شرعی مربوط به کارت اعتباری، میزان کارآمدی دستورالعمل جدید، ساختار کارمزدی و … قابل بررسی است.
در ادامه دیواندری از اعضای پنل درخواست کرد در رابطه با موضوع کارت اعتباری و دلایل اجرایی نشدن این محصول در شبکه بانکی دیدگاههای خود را بیان کنند.
در بخش اول میزگرد، عزیزی کارت اعتباری را از جمله خدماتی دانست که از بانکداری متعارف در دنیا الگوبرداری شده است. مشاور رییس کل بانک مرکزی افزود: در دنیا کارت اعتباری، جزو آخرین محصولاتی بوده که توسط بانکها عرضه شده و از نیمه دوم قرن بیستم به صورت فراگیر مورد استفاده قرار گرفته است.
وی تصریح کرد: از یک طرف نظام بانکی برای تامین مالی تولیدکننده به جای مصرفکننده تحت فشار است و از سوی دیگر، فروشندگان نیز به دلیل عدم توان نقدی خریداران به سمت فروش نسیه رفتهاند و مجبورند برای این کار از بانکها تسهیلات دریافت کنند.
مشاور رییس کل بانک مرکزی افزو: بنابراین لازم است با شکل گرفتن تقاضای اجتماعی، تامین مالی مصرفکننده به صورت متشکل، سازمانیافته و حرفهای صورت گیرد تا از رانت و فساد جلوگیری شده و اعتماد مصرفکننده جلب شود.
تنگنای مالی مشکل بانکها در مواجهه با طرح کارت اعتباری
در ادامه میزگرد، حسن معتمدی با اشاره به اینکه کارت اعتباری باید در دو حوزه اعتبار و ابزار دیده شود، تاکید کرد: در نظام بانکی از نظر ابزار مشکل جدی وجود ندارد ولی در مورد اعتبار به دلیل وجود تنگنای اعتباری، محدودیت مشاهده میشود. او همچنین دو مشکل تعیین دستوری نرخ سود و نبود زیرساختهای کافی در زمینه اعتبارسنجی را به عنوان موانع اصلی در توسعه کارت اعتباری برشمرد.
در ادامه ولیالله فاطمی اظهارداشت: نظام بانکی اکنون در دورهای قرار دارد که باید روند حاکم شدن فناوری اطلاعات بر کسبوکار معکوس شود و یکی از مصادیق این امر کارت اعتباری است. در حال حاضر تا حدود ۹۰ درصد تراکنشهای بانکی بیرون از شعبه انجام میشود و فشار زیادی بر بانکها وجود دارد. یک راهحل برای کاهش این فشار، توسعه کارتهای اعتباری است زیرا در کارتهای اعتباری تراکنشها به صورت آفلاین پردازش میشود.
معاون فناوری اطلاعات بانک ملی اظهار داشت: بهتر است همه بار فرهنگسازی در زمینه کارت اعتباری بر دوش بانک مرکزی نباشد و با فراهم شدن زمینه برای بانکها، بخشی از فرهنگسازی نیز توسط آنها صورت گیرد.
مرتضی مقدسیان در ادامه نشست این سوال را مطرح کرد که آیا محصولی مانند کارت اعتباری به صلاح ما است و با جامعه ما سازگاری دارد؟ او افزود، در غرب، کارت اعتباری براساس بدهکار کردن مردم شکل گرفته و بانک تلاش میکند با بدهکارتر شدن مردم، سود بیشتری به دست آورد. اما تراکنشهای خرد بیشتر صرف مئونه (خرج) زندگی میشود و این درست نیست که بانک بابت مئونه زندگی از مردم سود بگیرد.
در ادامه میزگرد، ناصر حکیمی تاکید کرد که ما چندین سال است که بحث کارت اعتباری را مطرح میکنیم و همچنان مشکلات این حوزه پابرجاست.
مدیرکل فناوری اطلاعات بانک مرکزی افزود: کارت اعتباری محصولی پیچیده و چندوجهی است. این محصول برای فروشنده مزایایی همچون پذیرش ریسک پرداخت قسطی توسط بانک، رها شدن از قبول چک و ریسک اعتباری و هموار شدن جریان نقدی را به همراه دارد.
وی با اشاره به اینکه در آغاز، مدل کارت اعتباری در کشور برمبنای جریمه طراحی شد، تاکید کرد: در دستورالعملی که چهار ماه پیش در بانک مرکزی طراحی شد، جزییات بیشتری مورد توجه قرار گرفت. با این حال با مطرح شدن بحث بسته خروج از رکود در دولت، بانک مرکزی مجبور شد برخی جزییات را کاهش دهد.
حکیمی ادامه داد: البته لازم است برخی مباحث همچون اعتبارسنجی و نیز ایجاد فرهنگ ریسک در بانکها به بهانه این اقدام پیگیری شود.
حکیمی در نهایت این موضوع را مورد تاکید قرار داد که با وجود برخی مشکلات و بحثهایی که در مورد مفید بودن کارت اعتباری وجود دارد، به نظر میرسد شیوه مدرن زندگی چنین محصولی را مطالبه میکند.
در بخش دوم پنل، دیواندری از حاضران درخواست کرد تا در رابطه با زیرساختهای کارت اعتباری و اینکه چرا تاکنون چنین زیرساختهایی شکل نگرفته است توضیح دهند.
بانکها توانایی تعامل با هم را ندارند
عزیزی در این باره گفت: جامعه بانکی ما متاسفانه از نوآوریهای بانکدارینوین دور مانده است. این مشکل فقط مختص بانکهای دولتی نیست بلکه در مورد بانکهای خصوصی نیز جریان دارد. علت این مشکل هم آن است که بانکهای خصوصی کشور به طور عمده با کمک مدیران دولتی رشد کردهاند.
وی افزود: یکی از مشکلات اصلی در توسعه کارت اعتباری، ناتوانی بانکها در تعامل و گفتوگو با یکدیگر است زیرا اگر تنها چهار بانک کشور میتوانستند با یکدیگر تعامل صحیحی داشته باشند، قطعا تاکنون موسسه رتبهبندی اعتباری تشکیل شده بود. هنوز این درک همگانی در تمامی مدیران شکل نگرفته است که تشکیل موسسههای رتبهبندی اصطلاحا از نان شب نیز واجبتر است.
نکته دیگری که مورد تاکید عزیزی قرار گرفت، تفاوت سنجش اعتبار و رتبهبندی اعتباری بود. در سنجش اعتبار فقط اطلاعات و دادههای کمی و مشخص مورد استفاده قرار میگیرد اما در رتبهبندی اعتباری از دادههای کمی و کیفی توامان میتوان استفاده کرد.
وی تصریح کرد: نکته مهم آن است که در طراحی کارتهای اعتباری مناسب است صرفا از سنجش اعتبار استفاده شود. اگر این مطلب پذیرفته شود، برای ارزیابی وضعیت اعتباری مشتری لازم است صرفا بر اطلاعات کمی و مشخص تاکید کرد که بخشی از آنها خارج از شبکه بانکی تولید میشود؛ به عنوان مثال میتوان به وضعیت مشتری در زمینه پرداخت قبوض آب، برق و تلفن اشاره کرد.
نرخ سود کارتهای اعتباری برای بانکها جذاب نیست
در ادامه میزگرد حسن معتمدی، مدیرعامل بانک اقتصاد نوین اظهارداشت: شبکه بانکی از زیرساختهای لازم برای توسعه کارتهای اعتباری برخوردار است زیرا اساسا زیرساختهای مورد نیاز برای صدور کارتهای اعتباری در موارد مهمی، مشابه کارتهای بدهی است که در شبکه بانکی از سابقه کافی برخوردار است.
وی ادامه داد: با این حال مشکل اساسی بحث تعیین دستوری نرخ سود است. در واقع تا زمانی که نرخ سود کارتهای اعتباری مشابه عقود مبادلهای و ۲۱ درصد تعیین شود، بانکها انگیزه کافی برای استفاده از این ابزار را نخواهند داشت اما میتوان این اطمینان را داشت که اگر نرخ آزاد شود، تا سال آینده شاهد صدور حدود چهار میلیون کارت خواهیم بود.
در ادامه پنل، فاطمی به بیان نقطه نظرات خود پرداخت و تاکید کرد: بهتر است در همایشهای بعدی از بخش مقررات بانک مرکزی هم دعوت شود زیرا بخش مهمی از موانع توسعه کارتهای اعتباری به مقوله مقرراتگذاری مرتبط میشود. همچنین، لازم است به تدریج قطار اعتباری کشور از مسیر و ریل کارت بدهی، به ریل کارت اعتباری منتقل شود و این تغییر ریل بانکها امری اجتنابناپذیر است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد