ناکامی‌ها و کامیابی‌های دولت دوم جنگ
جهان صنعت- یک سال و دو روز از برگزاری دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم می‌گذرد؛ انتخاباتی که در پی سانحه بالگرد ریاست‌جمهوری سیزدهم، به صورت زودهنگام و با شرایطی متفاوت از چند انتخابات قبل به‌لحاظ میزان سختگیری‌های شورای نگهبان و میزان استقبال و مشارکت شهروندان برگزار شد. عواملی که اولی باعث شد برای نخستین‌بار از زمان برگزاری انتخابات سال۸۸، اصلاح‌طلبان با کاندیدای اختصاصی وارد گود رقابت شوند و دومی موجب شد باوجود رقابت یک اصلاح‌طلب در انتخابات، جلب مشارکت شهروندان به چالش اصلی ستاد انتخاباتی پزشکیان تبدیل شود. جالب آنکه در جریان انتخابات سال۸۸ که اصلاح‌طلبان برای آخرین‌بار تا پیش از انتخابات اخیر موفق به حضور در انتخابات با کاندیدای اختصاصی شدند، میرحسین موسوی و مهدی کروبی بودند که از بخش‌های مختلف جریان اصلاحات نمایندگی می‌کردند. نکته آنکه میرحسین موسوی در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری سال۸۸ به عنوان «نخست‌وزیر جنگ» وارد گود انتخابات شده بود و اکنون مسعود پزشکیان دیگر چهره اصلاح‌طلبی که اداره دولت را برعهده گرفته، ناخواسته تبدیل به «رییس‌جمهور جنگ» شده و بیراه نیست اگر دولتش را «دولت دوم جنگ» بنامیم!
مسعود پزشکیان که به‌دنبال بهبود روابط با غرب و از سرگیری مذاکره بر سر برنامه هسته‌ای ایران بود تا مگر با دستیابی به توافق مجدد با ایالات‌متحده، زمینه کاهش تحریم‌های آمریکا را فراهم کند، در نهایت در مرحله دوم انتخابات ریاست‌جمهوری در روز ۱۵تیرماه ۱۴۰۳، موفق به کسب کمی بیش از ۱۶میلیون رای شد تا با به‌دست آوردن ۵۴درصد از مجموع آرای ماخوذه، نام خود را به عنوان نهمین رییس‌جمهور در تاریخ سیاسی ایران به ثبت برساند. رییس‌جمهوری که چندی بعد در میانه مردادماه همان سال، دولت چهاردهم را تشکیل داد. آن هم در حالی که در جریان انتخابات سعی کرده بود نسل جوان و بخش‌هایی از جامعه همچون شهروندان اهل سنت و برخی اقوام حاشیه‌نشین و مرزنشین را که طی دهه‌های گذشته کمتر مورد توجه حاکمیت بودند، به سمت ستاد انتخاباتی خود جلب کند. او همچنین حساب ویژه‌ای روی رای زنان باز کرده و بر این اساس، در جریان تبلیغات انتخاباتی، مخالفتش را با برخورد با زنان به‌دلیل حجاب علنی کرد. همانطور که برای جلب آرای نسل زد و رای‌دهندگان جوان‌تر، صراحتا در مخالفت با سیاست شکست‌خورده فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی اعلام موضع کرد.
کاندیدای اختصاصی اصلاح‌طلبان با رویکرد غیرحزبی!
پزشکیان البته چنانکه اشاره شد نخستین کاندیدای اختصاصی جریان اصلاحات از زمان برگزاری انتخابات سال۸۸ بود. پس از اعلام نام نامزدهای نهایی از سوی شورای نگهبان و مشخص شدن این مهم که بالاخره یک کاندیدای اصلاح‌طلب پس از چند دهه موفق به گرفتن تایید نظارت استصوابی شورای نگهبان شده، جبهه اصلاحات ایران، او را به عنوان نامزد اختصاصی خود اعلام کرد و سید‌محمد خاتمی و حسن روحانی، رییس‌جمهورهای پیشین ایران هم از او حمایت کردند. با این همه اما نکته عجیب این بود که او پیوسته در جریان رقابت‌های انتخاباتی و به‌ویژه در جریان مناظره‌های تلویزیونی تاکید داشت که به هیچ عنوان گرایشی به احزاب ندارد و به عنوان یک کاندیدای غیرحزبی وارد گود رقابت شده است. هرچند با انتصاب علی عبدالعلی‌زاده به عنوان رییس ستاد انتخاباتی خود نشان داد که به‌واقع به‌سمت چهره‌های اصلاح‌طلب گرایش دارد. شرایطی که وقتی آشکارتر شد که محمدجواد ظریف و محمدجواد آذری‌جهرمی نقشی پررنگ در کارزار انتخاباتی او برعهده گرفتند. این درحالی بود که سیدمحمدعلی افشانی به عنوان معاون امور استان‌ها، علی شکوری‌راد درقامت معاون تبلیغات، حجت نظری به عنوان معاون جوانان و دانشجویان، فاطمه راکعی در مقام معاون زنان، احمد صادق بناب به عنوان معاون مالی و اقتصادی و ابراهیم شیخ نیز به عنوان معاون روابط عمومی ستاد انتخاباتی او منصوب شدند.
ناکامی و کامیابی پزشکیان در تحقق وعده‌ها
مسعود پزشکیان که پس از تایید صلاحیت خود، اولین توئیت‌اش را با شعار «برای ایران» رسانه‌ای کرد، در اولین برنامه تبلیغاتی خود نیز از شعار دولتش رونمایی و شعار «برای ایران، با ایرانیان بر اساس حق و عدالت» را برای دولت و کمپین تبلیغاتی خود انتخاب کرد. کاندیدایی که کاندیدای اختصاصی جبهه اصلاحات ایران بود و وعده‌های اصلی‌اش عبارت بودند از «تنش‌زدایی با دولت‌ها و تعامل سازنده با جهان»، «ثبات اقتصادی و اجتماعی با حمایت از تجار، تولیدکنندگان، نخبگان و جوانان»، «معافیت مالیاتی برای خانوارهای کم‌درآمد»، «اجرای کامل نظام رتبه‌بندی فرهنگیان و بهبود وضعیت معیشتی معلمان»، «توازن در خدمات عمومی و احقاق حق و جلوگیری از ظلم»، «اجرای صحیح برنامه هفتم توسعه»، «ایجاد اتحاد و انسجام ملی و کاهش تنش‌های داخلی»، «اصلاح نظام ناکارآمد اینترنت و رفع فیلترینگ برای حمایت از کسب‌وکارهای مجازی»، «استفاده از کار کارشناسی و علمی در مدیریت کلان کشور»، «کنترل تورم»، «شفافیت سیاسی»، «حل مشکلFATF»، «تقویت وضعیت معیشتی کادر درمان و هنرمندان بازنشسته»، «توازن بین دهک‌های پایین و بالا در یارانه‌های انرژی و بنزین»، «حضور افراد اهل سنت و کرد به عنوان عضو کابینه و استاندار»، «توجه به مسائل حاشیه‌نشین‌ها»، «ساماندهی مهاجران موجود و بستن مرزهای ایران به روی پناهجویان افغان»، «مذاکره با کشورهای اروپایی برای پذیرش بخشی از مهاجران» و «حذف سهمیه از کنکور سراسری». هرچند حال که یک‌سال از پیروزی او در انتخابات و کمی کمتر از یک‌سال از تشکیل دولتش گذشته، در تحقق برخی از این وعده‌های انتخاباتی همچون «تنش‌زدایی با دولت‌ها و تعامل سازنده با جهان»، «ثبات اقتصادی و اجتماعی با حمایت از تجار، تولیدکنندگان، نخبگان و جوانان»، «اجرای کامل نظام رتبه‌بندی فرهنگیان و بهبود وضعیت معیشتی معلمان»، «توازن در خدمات عمومی و احقاق حق و جلوگیری از ظلم»، «ایجاد اتحاد و انسجام ملی و کاهش تنش‌های داخلی»، «اصلاح نظام ناکارآمد اینترنت و رفع فیلترینگ برای حمایت از کسب‌وکارهای مجازی» و «حذف سهمیه از کنکور سراسری» توفیق چندانی به‌دست نیاورده و در تحقق برخی دیگر از وعده‌هایش همچون بحث «ساماندهی مهاجران موجود و بستن مرزهای ایران به روی پناهجویان افغان» و «مذاکره با کشورهای اروپایی برای پذیرش بخشی از مهاجران» نیز به‌دلیل نوع عملکرد دولت و مصائبی که درپی اجرای این وعده‌ها ایجاد شده، با انتقادهای بسیاری مواجه شده است.
دولتی به نام «وفاق ملی»!
با این همه اما واقعیت این است که آنچه در این مدت بر سر دولت پزشکیان آمد نیز در ناکامی نسبی او در تحقق وعده‌های انتخاباتی‌اش موثر بود.
بماند که اساسا قرار نیست او هنوز یک‌سال از آغاز به کار دولتش گذشته، موفق به تحقق تمامی این وعده‌ها شده باشد. به هر روی اما آنچه در این هفته‌ها و ماه‌های گذشته، با درگیری نظامی ایران و رژیم صهیونیستی و مشخصا حمله رژیم صهیونیستی و متعاقبا آمریکا به خاک ایران به اوج رسید، از همان روزهای آغازین فعالیت پزشکیان در قامت رییس‌جمهور ایران و مشخصا کمتر ازساعت پس از برگزاری مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری با ترور اسماعیل هنیه، رییس دفتر سیاسی حماس در تهران آغاز شده بود و همین تحولات منجر به ایجاد شرایطی به‌مراتب پیچیده‌تر از روسای جمهور پیشین برای پزشکیان شد. فراموش نکنیم که در روز ۱۰مهرماه ۱۴۰۳، درست دو ماه پس از ترور اسماعیل هنیه، نیروهای مسلح ایران در پاسخ به این اقدام تروریستی رژیم صهیونیستی، عملیات «وعده صادق۲» را علیه این رژیم اجرا کرد و رژیم صهیونیستی نیز در روز ۵ آبان‌ماه ۱۴۰۳ به ایران حمله کرد. رژیم صهیونیستی همچنین در ۲۳خرداد ۱۴۰۲ بار دیگر به ایران حمله کرد؛ حملاتی که اگرچه با حمایت آمریکایی‌ها همراه بود، در نهایت پس از ۱۲روز با میانجیگری رییس‌جمهور آمریکا به آتش‌بس رسید.
پزشکیان پس از انتخاب به عنوان رییس‌جمهور نهم اعلام کرد که از همه نیروهای شایسته از همه جریان‌ها در دولت استفاده خواهد کرد و دولت او، دولت یک جریان خاص نخواهد بود. او بارها خواستار آن شد که باید از دعواهای سیاسی دست برداشت و با «وفاق ملی» دنبال حل مشکلات کشور بود؛ رویکردی که اگرچه در عمل چندان بروز و ظهوری نداشته اما دست‌کم منجر به آن شد که دولت پزشکیان به نام دولت «وفاق ملی» نامگذاری شود.
انتخاب‌ها و انتصاب‌های پزشکیان
پزشکیان که در روز ۲۱مردادماه فهرست وزیران پیشنهادی خود را به مجلس معرفی کرد، در ادامه موفق شد با توجه به آنکه در دو دهه پیش از پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری، همواره در مجلس حضور داشت، حمایت همکاران پیشین خود در مجلس را جلب کند و زمینه کسب رای‌اعتماد را برای تمامی وزیران پیشنهادی خود فراهم کند.
او که وعده داده بود از زنان کارشناس و کاردان در دولتش استفاده کند، علاوه‌بر فرزانه صادق که مسوولیت اداره وزارتخانه راه و شهرسازی را به او سپرد، مسوولیت سنگین سخنگوی دولتش را نیز به فاطمه مهاجرانی سپرد. پزشکیان همچنین شینا انصاری را به عنوان رییس سازمان محیط‌زیست و زهرا بهروزآذر را نیز به عنوان معاون زنان و خانواده ریاست‌جمهوری منصوب کرد تا برای نخستین‌بار، چهار زن به عضویت کابینه درایند.
از سویی برای اولین بار پس از پیروزی انقلاب اسلامی، دولت برای کردستان استاندار اهل سنت، برای خوزستان استاندار عرب و برای سیستان و بلوچستان استاندار بلوچ انتخاب کرد. پزشکیان همچنین عبدالکریم حسین‌زاده را نیز به عنوان یک مدیر اهل سنت به عنوان معاون توسعه روستایی ریاست‌جمهوری منصوب کرد. از سویی از شماری از دیگر زنان، اقوام و اهل سنت نیز در وزارتخانه‌ها و فرمانداری‌های مختلف استفاده کرد.
دولتی در آغاز راه
دولت چهاردهم که هنوز به یک‌سالگی عمر خود هم نرسیده، تلاش کرد با پرهیز از دامن زدن به تنش‌های اجتماعی، در کشور آرامش برقرار و تمرکز خود را بر حل مشکلات اصلی یعنی حل ناترازی در انرژی، پرداخت معوقات اقشار مختلف، جذب سرمایه‌گذاری و افزایش تولید، کاهش تورم و مشکلات معیشتی متمرکز کند. پزشکیان همچنین تلاش کرد با ارتقای سیاست همسایگی در حوزه خارجی در راستای گسترش بازار برای صادرات تلاش کند. هرچند مشکلات گاه و بیگاه همچون همین جنگ ۱۲روزه اخیر باعث شد پزشکیان و دولتش در تحقق بسیاری از وعده‌ها و برنامه‌هایش ناکام بماند.
