ناکافی بودن صرف ابلاغ الگوی کشت
جهان صنعت- وزیر اسبق جهاد کشاورزی با تاکید بر اینکه صرف ابلاغ الگوی کشت کافی نیست، گفت: تجربه جنوب کرمان نشان داد زمانی کشاورزان همراهی می‌کنند که حمایت‌های بودجه‌ای، خرید تضمینی و تسهیلات بانکی در کنار سیاست‌های تشویقی اعمال شود؛ در غیر این صورت، طرح به نتیجه نمی‌رسد.
طرح ملی الگوی کشت نخستین‌بار در سال ۱۳۸۸ با هدف اصلاح ساختار تولیدات کشاورزی و انطباق آن با شرایط اقلیمی، منابع آب و نیاز بازار تدوین شد. با این حال طی سال‌های بعد این طرح به‌دلیل کمبود زیرساخت‌های اطلاعاتی، ضعف نظارت، فقدان ابزارهای کنترلی و همچنین عدم همکاری کامل استان‌ها و بهره‌برداران، هیچ‌گاه به طور کامل اجرایی نشد.
فشار روزافزون بر منابع آبی
افزایش بحران خشکسالی و فشار روزافزون بر منابع آبی، بار دیگر ضرورت اجرای این الگو را به یکی از اولویت‌های اصلی سیاستگذاری کشاورزی کشور تبدیل کرد. بر همین اساس، از ابتدای دولت سیزدهم نهایی‌سازی الگو برای استان‌های مختلف در دستور کار قرار گرفت و سرانجام در آبان‌ماه ۱۴۰۱، وزارت جهاد کشاورزی از تدوین و ابلاغ آن برای ۲۸ استان خبر داد.
برپایه اعلام رسمی این وزارتخانه، الگوی کشت ملی با در نظر گرفتن اقلیم، منابع آب و خاک، عملکرد محصولات، نیاز بازار داخلی و ظرفیت صادراتی طراحی شده است. در این چارچوب، نوع محصولات قابل‌کشت، سطح مجاز زیرکشت و میزان تولید هدف‌گذاری هر استان مشخص شده است. اجرای این طرح در گام نخست به کشت‌های بهاره و پاییزه محدود شد اما توسعه آن به حوزه باغی و گلخانه‌ای نیز در دستور کار قرار دارد.
برای تحقق موثر برنامه، شرط بهره‌مندی کشاورزان از یارانه‌های دولتی رعایت الگوی کشت تعیین شده است؛ به این معنا که تنها بهره‌بردارانی که مطابق این الگو عمل کنند، از یارانه بذر، کود، سوخت، نهاده‌های کشاورزی و تسهیلات بانکی استفاده خواهند کرد. همچنین مقرر شده اطلاعات زراعی کشاورزان در سامانه‌های اطلاعاتی ثبت و به‌صورت فصلی پایش شود.
با وجود این، چالش‌های متعددی همچنان پیش روی اجرای کامل طرح قرار دارد؛ از جمله نبود بازار تضمینی برای برخی محصولات جایگزین، ضعف زیرساخت‌های آبیاری نوین، مشکلات نظام توزیع نهاده، کمبود آموزش‌های میدانی و ناهماهنگی میان دستگاه‌های اجرایی. همین عوامل موجب شده‌اند روند پیاده‌سازی الگو با کندی پیش برود.
چرایی کامل اجرا نشدن طرح الگوی کشت
وزیر اسبق جهاد کشاورزی، درباره چرایی کامل اجرا نشدن این طرح تا به امروز اظهار کرد: اجرای الگوی کشت یکی از ابزارهای استفاده صحیح از منابع است اما صرفا ابلاغ آن کافی نیست. سیاست‌های تشویقی و حمایتی لازم است تا کشاورزان ترغیب شوند.
صادق خلیلیان افزود: تجربه‌ای که در سال ۹۰ در جنوب کرمان داشتیم نشان داد که اگر کشاورزان متناسب با سطح تعیین شده محصول کشت کنند، خرید تضمینی به نحو مطلوبی انجام می‌شود. در غیر این صورت حمایت نمی‌شوند. این اقدام همراه با تامین بذر پرمحصول، کود و معرفی به بانک‌ها صورت گرفت و نتیجه مثبتی داشت.
خلیلیان تصریح کرد: بنابراین برای اجرای موفق الگوی کشت، هم سیاست‌های تشویقی و هم حمایت بودجه‌ای لازم است.
وزیر اسبق جهاد کشاورزی در پایان تصریح کرد: یکی از ضعف‌ها این است که واردات بی‌موقع می‌تواند بازار داخلی را تخریب کند و حتی اگر الگوی کشت تعیین شده باشد کشاورزان از تولید منصرف می‌شوند. بنابراین یک بسته سیاستگذاری و مدیریتی به‌هم پیوسته لازم است که در سطح ملی با هماهنگی رییس‌جمهور، نمایندگان مجلس و دستگاه‌ها اجرا شود تا کشاورزان به ادامه شغل دیرینه و اجدادی خود علاقه‌مند باقی بمانند.
اما نظرات درباره اجرایی شدن یا نشدن طرح الگوی کشت متفاوت است چراکه برخی از کارشناسان معتقدند که این طرح در مرحله مطالعاتی متوقف شده است. به گفته این کارشناسان به دلیل اقلیم‌های متفاوت نقاط مختلف ایران، مطالعات اهمیت بسیار بالایی دارند تا الگوی مورد نیاز هر منطقه برای کشت در نظر گرفته شود و به دلیل اینکه مطالعات در میانه راه متوقف شده این طرح اجرایی نمی‌شود.
منبع: ایسنا
