ناترازی و خشکسالی گریبانگیر توریسم
جهان صنعت– گردشگری سبز و پایدار یکی از حوزه‌هایی است که امروز در جهان به شکل جدی طرف توجه قرار گرفته است. این شکل از گردشگری مبتنی بر رویکردی است که توریسم کمترین آسیب را به محیط‌زیست، جوامع محلی و فرهنگ‌ها وارد و در عین حال به توسعه اقتصادی کمک کند. بسیاری از سازمان‌ها و شرکت‌های جهانی گردشگری به سمت گردشگری سبز حرکت کرده‌اند و در تلاشند تا فعالیت‌هایشان را با اصول پایدار هماهنگ کنند و سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) نیز بر این رویکرد تاکید ویژه‌ای دارد.
باوجود اهمیت گردشگری سبز اما این رویکرد آنطور که باید و شاید در ایران طرف توجه قرار نگرفته است و فعالان صنعت گردشگری از هتلداران تا سایر ذی‌نفعان توریسم کشور به شکلی موثر به آن نپرداخته‌اند. برای بررسی بیشتر چالش‌ها و الزامات گردشگری سبز در ایران به سراغ محمد جهانشاهی، دبیر کمیته ملی طبیعت‌گردی و گردشگری سبز وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی رفتیم. او معتقد است که توجه به گردشگری سبز در ایران که با بحران‌هایی نظیر کم آبی، فرونشست زمین و مسائل ریز و درشت محیط‌زیستی دیگر روبه‌رو است اهمیت ویژه‌ای دارد و لازم است که رویکردهای مبتنی بر این شکل از گردشگری به شکلی جدی از سوی فعالان این صنعت طرف توجه قرار گیرند.
ضرورت توجه به گردشگری سبز
به سبب بحران کم آبی و ناترازی‌های موجود در کشور، توجه به رویکرد گردشگری سبز و پایدار در ایران اهمیت مضاعفی دارد.
محمد جهانشاهی در خصوص اهمیت توجه به رویکرد گردشگری سبز و پایدار در ایران باتوجه به ناترازی‌های موجود به «جهان‌صنعت» گفت: وقتی صحبت از ناپایداری می‌کنیم به این معناست که منابع به صورت بهینه مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و این مساله در حوزه گردشگری نیز وجود دارد. امروز در شهر مشهد سرانه مصرف آب برای شهروندان زیر ۲۰۰لیتر در طول شبانه روز است و چیزی حدود ۱۸۰لیتر برآورد می‌شود.
براساس گزارش‌هایی که جامعه هتلداران خراسان رضوی می‌دهد، سرانه مصرف آب در گردشگری شهر مشهد و در هتل‌ها اما ۴۵۰لیتر در شبانه‌روز است و این یعنی دو نیم تا سه برابر ساکنان شهر در بخش گردشگری مصرف آب وجود دارد. این مساله در شرایطی است که شهر مشهد شهری حساس به آب است. نظیر این اتفاق در مابقی شهرهای کشور هم می‌افتد.
امروز چیزی حدود ۲۳ استان کشور درگیر مساله خشکسالی هستند. امروز ۱۰۰درصد شهر اصفهان که از مقاصد قدیمی گردشگری کشورمان است، درگیر خشکسالی است. از سوی دیگر فرونشست که شاید بدترین مرحله فرآیند خکسالی باشد، امروز در استان اصفهان تبدیل به یک چالش جدی شده است.
وی افزود: در بعضی نقاط استان اصفهان شاهد سالانه حدود ۳۵سانتیمتر فرونشست هستیم و این یعنی در هر دو نیم سال نزدیک به یک متر فرونشست روی می‌دهد. حال در نظر داشته باشید که اصفهان یکی از مقاصد اصلی گردشگری کشور نیز بوده و خشکسالی و خشک شدن زاینده‌رود هم تاثیر خود را بر گردشگری این شهر می‌گذارد.
تغییرات اقلیمی و اجتناب‌ناپذیر بودن تغییر رویکردها
در دنیایی که با بحران تغییرات اقلیمی مواجه است و در ایرانی که بی‌آبی، خشکسالی و ناترازی تبدیل به گره‌هایی کور شده‌اند، لازم است که تمام صنایع از جمله صنعت گردشگری با محیط‌زیست سازگار شده و رویکردهای خود را مبتنی بر حفاظت از محیط‌زیست جهت‌دهی کنند.
دبیر کمیته ملی طبیعت‌گردی و گردشگری سبز وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در پاسخ به این پرسش که «وضعیت تغییرات اقلیمی در ایران را چگونه می‌بینید و باتوجه به این وضعیت توجه به رویکرد گردشگری پایدار در ایران تا چه میزان اهمیت دارد؟» ابراز داشت: وقتی مقاصد گردشگری کشور تحت تاثیر شرایط موجود و خشکسالی قرار دارد، لزوم توجه به تغییرات اقلیمی اهمیت مضاعف می‌یابد. امروز بسیاری از مقاصد مهم گردشگری جهان به این مساله تغییرات اقلیمی توجه داشته و سعی در تطیبق خود با شرایط موجود دارند.
وی ضمن ذکر آماری از وضعیت خشکسالی و تغییرات اقلیمی در ایران خاطرنشان کرد: «در ایران در۵۰ سال گذشته تقریبا هر سال یک میلیمتر از میزان بارش کشور کم شده است. در همین سالیان گذشته، سال‌هایی بوده که متوسط بارش سالانه ۱۳۰میلیمتر بوده و این به آن معناست که در کشور با شرایط سختی درگیر هستیم. از سوی دیگر افزون بر کاهش بارندگی، افزایش دما هم در کشور داشته‌ایم و میانگین افزایش دما در کشور یک و هفت دهم است که نشان از گرم شدن کشور دارد. نتیجه این وضعیت آن است که در همین دو ماهی که از سال ۱۴۰۴ گذشته است، حجم آتش‌سوزی‌ها در مراتع و جنگل‌های کشور به بالای ۷۰۰درصد رسیده بنابراین عناصر هویتی کشور و آثار طبیعی و تاریخی کشور در مخاطره قرار گرفته است.خشکسالی تخلیه مناطق روستایی، افزایش بیابان‌ها و بسیاری چالش‌های دیگر را به دنبال دارد، همچنین شکل‌گیری موج مهاجرت از روستاها به شهرها به سبب بروز خشکسالی، آسیب‌های اجتماعی و چالش‌های دیگر را سبب می‌شود. در این شرایط به نظرم توجه به محیط‌زیست در تمام صنایع از جمله در حوزه گردشگری اهمیت شایانی دارد.»
باید اذعان داشت باتوجه به شرایط کنونی و عمق بحران محیط‌زیستی در کشور، به نظر می‌رسد لازم است فعالان صنعت گردشگری ایران توجه ویژه‌ای به رویکرد گردشگری سبز و پایدار داشته باشند. کاهش مصرف آب استفاده از انرژی خورشیدی در هتل‌ها برای تولید برق و تفکیک زباله‌ها از مبدا، از جمله اقداماتی است که صاحبان مشاغل حوزه گردشگری باید در مراکز خود به آنها توجه داشته باشند تا بتوان در سال‌های آتی نیز از ظرفیت‌های طبیعی و تاریخی کشور برای جذب گردشگر و درآمدزایی بهره برد و این ظرفیت‌ها از بین نرود.
در صورت کم توجهی به این موارد اما هیچ بعید نیست که در آینده‌ای نه چندان دور شاهد از دست رفتن آثار تاریخی با فرونشست و خشک شدن منابع طبیعی نظیر تالاب‌ها، مراتع و جنگل‌های کشور باشیم و گردشگری کشور هم چیزی برای ارائه نداشته باشد.
