میراث جهانی ایران در مسیر ثبت و توسعه
جهان صنعت– مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی کشور آخرین وضعیت پرونده‌های ثبت جهانی و ملی ایران را تشریح و اعلام کرد که پرونده‌های «منظر فرهنگی و تاریخی الموت» و «آینه‌کاری در معماری ایرانی» در مراحل نهایی بررسی برای ثبت جهانی قرار دارند. ایران در تلاش است پرونده‌های توس، دیوار گرگان و سیراف نیز در فهرست موقت میراث جهانی یونسکو ثبت شوند.
ایزدی تاکید کرد: دفتر متبوعش به‌صورت مستمر و تخصصی فعالیت می‌کند و چهار شورای تخصصی شامل آثار طبیعی، آثار ناملموس، آثار ملموس(منقول و غیرمنقول) و شورای حریم برای بررسی محدوده‌های حفاظتی آثار برقرار است. پرونده‌ها پس از بررسی در سطح استانی، برای تصویب نهایی به شورای ملی ارسال می‌شوند. روند بررسی تخصصی سبب شده کیفیت پرونده‌ها افزایش یابد و از حواشی گذشته جلوگیری شود.
یکی از اصلاحات مهم، ممنوعیت تعیین حریم بدون کاوش‌های باستان‌شناسی و گمانه‌زنی است که چارچوب مشخصی برای حفاظت ایجاد کرده است. ایزدی افزود که پرونده‌ها پس از تایید شوراها برای ثبت جهانی آماده می‌شوند و تاکنون حدود ۵۸اثر ایران در فهرست موقت یونسکو قرار دارد. ارزیابان ایکوموس اخیرا از الموت بازدید میدانی کرده‌اند و انتظار می‌رود پرونده این منطقه تابستان سال آینده در اجلاس کمیته میراث جهانی ارائه شود.
در حوزه میراث ناملموس، پرونده «آینه‌کاری» در معماری ایرانی در آذرماه ارائه خواهد شد و روند بررسی بسیار امیدوارکننده است. پرونده دیوار گرگان نیز به فهرست موقت ارسال شده و پرونده سیراف و مساجد تاریخی با جدیت دنبال می‌شوند. توس نیز از اولویت‌های ملی بوده و پرونده آن در حال تکمیل و بررسی اولیه است.
ایزدی درباره فعالیت شوراها گفت: جلسات منظم برگزار می‌شوند و اگرچه فرآیندهای اداری زمان‌بر است، شوراها متوقف نمی‌شوند. در سال‌های اخیر کیفیت و کمیت پرونده‌ها ارتقا یافته و در حوزه آثار منقول، غیرمنقول و ناملموس استان‌ها به‌طور جدی بررسی می‌شوند.
تازه‌ترین گزارش عملکرد تا مهرماه۱۴۰۴ نشان می‌دهد: ۳۹هزار و ۳۹۲اثر در فهرست ملی ثبت شده‌اند که شامل ۳۴هزار و ۸۴۰اثر غیرمنقول، ۳۳۶۱ اثر منقول و ۲۹اثر جهانی است. در حوزه میراث طبیعی، ۱۴۴۵اثر ملی ثبت شده که از جمله «کویر لوت» و «جنگل‌های هیرکانی» به ثبت جهانی رسیده‌اند. همچنین ۱۶۲اثر مرتبط با انقلاب اسلامی و دفاع مقدس ثبت شده است.
در حوزه تعیین و حفاظت از حریم آثار، تاکنون ۵۵اعتراض مالکان بررسی شده، ۴۱۴۷ حریم تعیین و ۷۴۱مورد بازنگری صورت گرفته است. در مجموع ۳۲۱۰بنا و ۷۱۳محوطه تعیین حریم شده‌اند و ۴۶۸بنا نیز تحت تملک قرار گرفته‌اند.
در میراث ناملموس ۳۵۳۳عنصر فرهنگی در فهرست ملی ثبت شده که ۲۶مورد در فهرست جهانی جای دارند و رتبه ایران در ثبت میراث ناملموس جهانی از پنجم به چهارم ارتقا یافته است. پرونده «آینه‌کاری در معماری ایرانی» به یونسکو ارسال شده و ۵۵هنرمند میراث‌دار در رشته‌های مختلف شناسایی و معرفی شده‌اند.
ایزدی تاکید کرد که استمرار فعالیت شوراها، کیفیت بررسی پرونده‌ها و اصلاح روندها، گام‌های اساسی برای ثبت جهانی آثار ایران هستند و این روند به حفظ هویت فرهنگی و معرفی توانمندی هنرمندان کشور در سطح جهانی کمک خواهد کرد.
منبع: ایسنا
