موج جدید بیماری در راه است
پویا اصل‌باغ– ۳۰بهمن‌ماه سال ۱۳۹۸ بود که نخستین مورد ابتلا به کووید-۱۹ در استان قم گزارش شد و به‌سرعت کل کشور را درگیر خود کرد. بسیاری معتقدند دولت وقت در اعلام به‌موقع اپیدمی کوتاهی کرد و همین مساله باعث شد کشور حدودا دو سالی درگیر این بیماری خطرناک باشد. اکنون چند روزی است که مجدد زمزمه شیوع بیماری در کشور به گوش می‌رسد. به گفته پزشکان استان قم طی روزهای اخیر بخش‌های اورژانس بیمارستان‌ها و مراکز درمانی قم شاهد افزایش مراجعه‌کنندگانی بودند که نشانه‌هایی مانند سرفه‌های خشک، تب، بدن‌درد شدید و گلو درد دارند. برخی پزشکان این استان می‌گویند شدت علائم و طولانی شدن روند بهبودی در بعضی بیماران مشاهده شده و موارد ابتلا در میان کودکان، سالمندان و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای بیشتر است.
واکنش‌های مختلف به این بیماری
با این حال به گفته سیامک محبی، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی قم، تعداد مراجعه‌کنندگان دارای علائم تنفسی طی روزهای اخیر افزایش یافته و اعلام کرد که آمارها نشان می‌دهد موارد ثبت شده نسبت به هفته‌های گذشته بیشتر شده است؛ موضوعی که از فعال‌تر شدن چرخه انتقال ویروس در میان مردم حکایت دارد.
رییس دانشگاه علوم پزشکی قم با رد شایعات مربوط به شیوع بیماری جدید در قم گفت که «مورد غیرمعمول یا ویروس جدیدی در قم مشاهده نشده و آنچه این روزها باعث افزایش مراجعات شده همان ویروس‌های فصلی و رایج دستگاه تنفسی است که هر سال در این فصل با آن مواجه هستیم. افزایش موارد سرماخوردگی، آنفلوآنزا و سایر ویروس‌های فصلی طبیعی است و جای نگرانی‌ای درباره ویروس ناشناخته وجود ندارد. رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی، شست‌وشوی مداوم دست‌ها، پرهیز از حضور در تجمعات غیرضروری و استفاده از ماسک در مواقع ازدحام، ساده‌ترین اما موثرترین راه‌ها برای پیشگیری از ابتلاست.»
علی ابرازه تشریح کرد که«براساس گزارش وزارت بهداشت، در هفته‌های اخیر و براساس نظام رصد ۲۱عامل تنفسی، سرماخوردگی با سهم نزدیک به ۳۰درصد بیشترین عامل عفونت‌های تنفسی در کشور بوده و پس از آن آنفلوآنزا با سهمی بین ۱۱ تا ۱۲درصد در رتبه بعد قرار دارد. سه سامانه رصد عفونت‌های تنفسی در کشور شامل دو سامانه ویژه آنفلوآنزا و یک سامانه جامع برای ۲۱عامل تنفسی را پایش می‌کند. در گزارش اخیر وزارت بهداشت میانگین کشور مبتلا به آنفلوآنزا بین ۱۱ تا ۱۲درصد مراجعه‌کنندگان بوده و سویه در گردش همان سویه‌ای است که امسال در بسیاری از کشور‌های دنیا نیز مشاهده شده و در گردش است.»
تجربه نشان داده که با برودت هوا احتمال شدت گرفتن بیماری‌های تنفسی بیشتر می‌شود و ممکن است در روزهای آتی استان‌های بیشتری نیز درگیر آن شوند. این سلسله حوادث باعث شده نگرانی خانوادهها در مورد بروز یک بیماری جدید تشدید شود. همچنین سابقه پنهان‌کاری دولت و مقامات بهداشتی در این زمینه بسیاری را مضطرب و بیمناک کرده است. برای بررسی این مساله با دو نفر از متخصصان بیماری عفونی که در دوران همه‌گیری کرونا نقش پررنگی را ایفا کردند به گفت‌وگو پرداختیم.
احتمال جهانی شدن بیماری وجود دارد
در این راستا مینو محرز، متخصص بیماری‌های عفونی و مدرس دانشگاه علوم پزشکی درباره شباهت این بیماری به کرونا و آنفلوآنزا، به «جهان‌صنعت» گفت: موضوع آنفلوآنزا همیشه مطرح بوده و اصولا هر سال یک نوع جدید آنفلوآنزا در دنیا ظاهر می‌شود که در واکسن‌ها وجود ندارد چون تازه پدیدار شده است. این نوع جدید همه جا را درگیر می‌کند و معمولا در طول سال بعد در ترکیب واکسن‌ها قرار می‌گیرد. گزارش‌های ما نشان می‌دهد که این بیماری بیشتر شبیه به آنفلوآنزاست. در اپیدمی کرونا، فصل آنفلوآنزا بود و آزمایش‌ها نشان داد که بیماری کووید است. علت اصلی هم رفت‌وآمد تعداد زیادی کارگر چینی به قم بود که ویروس را منتقل کردند. تازه در اواخر بهمن امکان آزمایش فراهم شد. دلیل افزایش موارد این بیماری آن است که احتمالا همه مناطق درگیر خواهد شد هرچند در قم گزارش‌ها بیشتر است. این بیماری در کشورهایی که همچون استرالیا زمستان داشتند، یک ماه پیش شیوع گسترده‌ای پیدا کرده بود.
مردم رعایت کنند
محرز هشدار داد که اگر در این زمینه رعایت پروتکل‌ها انجام نشود ممکن است دوباره به دوران سابق بازگردیم. وی دراین‌باره افزود: در هر صورت مردم باید رعایت کنند. حتی اگر واکسن بزنیم مقاومت بدن کمی افزایش می‌یابد اما جلوی بیماری را به طور کامل نمی‌گیرد چون نوع جدیدی است. در مدارس نیز شیوع سریع‌تر خواهد بود زیرا کودکان بیمار به مدرسه فرستاده می‌شوند و دیگران را مبتلا می‌کنند. بنابراین استفاده از ماسک و آموزش رعایت نکات بهداشتی به کودکان ضروری است. اگر فردی بیمار شد باید استراحت کند. والدین در صورت امکان بهتر است کودک بیمار را در خانه نگه دارند. همچنین کارمندان در صورت داشتن علائم نباید به محل کار خود بروند تا دوره بیماری سریع‌تر سپری شود. این بیماری درمان دارد و داروهای ضدویروسی می‌توانند شدت آن را کاهش دهند. البته این داروها به صورت حتم موثر نیستند اما تاثیر قابل‌توجهی دارند.
این پزشک ادامه داد: همان‌طور که می‌دانید در سال‌های گذشته اپیدمی‌های آنفلوآنزا در دنیا رخ داده و همه کشورها را گرفتار کرده است. این بیماری نیز احتمالا جهانی خواهد شد اما پس از مدتی فروکش می‌کند و در سال بعد در ترکیب واکسن آنفلوآنزا قرار خواهد گرفت. گزارش‌ها نشان می‌دهد که در قم موارد زیادی ثبت شده اما به‌تدریج در سایر استان‌ها نیز افزایش خواهد یافت. هنوز هوا سرد نشده و با سردتر شدن، انتشار بیماری بیشتر خواهد شد. رعایت بهداشت فردی، شست‌وشوی دست‌ها، استفاده از ماسک و نگه داشتن کودکان بیمار در خانه بهترین راهکارها هستند. در مورد واکسن آنفلوآنزا گفته می‌شود که به میزان کافی در کشور وجود دارد هرچند قیمت آن افزایش یافته است. کمبود جدی‌ای وجود ندارد و واردات از شرکت‌های هلند و فرانسه انجام می‌شود. واکسن آنفلوآنزا در ایران تولید می‌شود. البته برای کودکان زیر ۱۵سال و خانم‌های باردار توصیه نمی‌شود.
این بیماری، آنفلوآنزای جهش یافته است
در همین زمینه مسعود مردانی، عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و عضو کمیته کشوری آنفلوآنزا با تشریح این بیماری به «جهان‌صنعت» گفت: در حال حاضر پیک آنفلوآنزا در کشور مشاهده می‌شود و بیشترین موارد ویروس‌های تنفسی جدا شده مربوط به قم است. متاسفانه بسیاری گرفتار این ویروس شده‌اند و در هر خانه‌ای نشانه‌هایی از آن دیده می‌شود. مدارس در استان‌های خوزستان، قم و حتی برخی مناطق تهران تعطیل شده‌اند. این ویروس آنفلوآنزایی جهش‌یافته است و به نظر می‌رسد درمان‌های معمول و واکسن‌های رایج ممکن است پاسخگو نباشند. بهترین راهکار این است که دانش‌آموزان به مدرسه نروند و در خانه بمانند تا بهبودی کامل حاصل شود. همچنین توصیه می‌شود از دید و بازدیدهای غیرضروری خودداری کنند، مجالس عزا، عروسی و دورهمی‌ها مانند دوران کرونا تعطیل شوند و افراد از دست دادن، روبوسی و در آغوش گرفتن یکدیگر پرهیز کنند و شست‌وشوی مکرر دست‌ها جدی گرفته شود.
احتمال اپیدمی وجود دارد
مردانی در بخشی از صحبت‌های خود مساله همه‌گیری را رد نکرد و افزود: احتمال دارد این بیماری به اپیدمی تبدیل شود اما تجربه کشورهایی مانند ژاپن، ایالات متحده، مکزیک و استرالیا نشان می‌دهد که آنها این اپیدمی آنفلوآنزا را پشت سر گذاشته‌اند. بنابراین باید هوشیار باشیم و از همین تجربه‌ها استفاده کنیم. به ویژه افراد در معرض خطر اگر تاکنون واکسن نزده‌اند باید بدانند که زمان تزریق واکسن هنوز تمام نشده و در هر زمان که واکسن در دسترس باشد تزریق آن مناسب است. در حال حاضر واکسن در شهرها موجود است اما متاسفانه برخی تصور می‌کنند که این واکسن تنها در برخی از مناطق خاص اثر دارد در حالی که چنین نیست. افراد می‌توانند به راحتی واکسن بزنند و از ابتلای آن جلوگیری کنند.
علائم و لزوم تزریق واکسن
مسعود مردانی با تشریح علائم بیماری و وضعیت واکسن آنفلوآنزا در کشور گفت: تب بالای ۴۰ درجه، بدن‌درد، دردهای استخوانی و عضلانی، بی‌اشتهایی و سرفه‌های مختصر از نشانه‌های این بیماری هستند. این علائم معمولا در دو تا سه روز اول شدت دارند و سپس کاهش پیدا می‌کند. آنتی‌بیوتیک‌ها بر این بیماری تاثیری ندارند و بهتر است بیماران در صورت نیاز با پزشک خود درباره مصرف داروهای ضدویروس مشورت کنند. واکسن‌های فرانسوی، هلندی و ایرانی در دسترس هستند، هرچند قیمت آن بالاست. با این حال تزریق واکسن برای بیماران قلبی، مبتلایان به فشار خون، افراد دارای برونشیت مزمن، دیابتی‌ها، زنان باردار، کودکان ۶ ماهه تا ۶ سال، مبتلایان به ایدز و کسانی که داروهای تضعیف‌کننده سیستم ایمنی مانند کورتون یا فرآورده‌های بیولوژیک مصرف می‌کنند، ضروری است. زمان تزریق واکسن برای افراد در معرض خطر هنوز باقی است و نباید تصور کنند که فرصت از دست رفته است.
مردم نگران هستند
باید گفت که مساله احتمال همه‌گیری رد نشده اما به صورت قطع به یقین نیز نمی‌توان آن را تایید کرد. بیماری فعلی صرفا آنفلوآنزای جهش‌یافته‌ای است که ممکن است با شدت بالا شیوع و مخاطراتی را نیز به‌وجود آورد. در این میان رعایت پروتکل‌ها و نکات بهداشتی توسط جامعه می‌تواند نقش مثبتی را ایفا کند تا دوباره به دوران تلخ کووید-۱۹ گرفتار نشویم. از سوی دیگر متاسفانه دو مشکل جدی و اساسی در این بین وجود دارد. نقش دولت و اطلاع‌رسانی دقیق در این زمینه یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌هاست. درواقع اگر مسوولان و نهادهای بهداشتی همانند گذشته اطلاع‌رسانی نکنند دوباره باید منتظر بحران باشیم. یکی دیگر از نگرانی‌ها، بحث واکسن آنفلوآنزاست. بسیاری از مقامات گفته‌اند که واکسن به‌وفور در کشور وجود دارد اما مشکلی که وجود دارد بحث قیمت است. بسیاری از خانوادهها مخصوصا افراد کم‌درآمد توانایی پرداخت هزینه واکسن آنفلوآنزا را ندارند که نشان از عمق بحران‌های معیشتی است. امید می‌رود، نه بیماری جدیدی شیوع پیدا کند و نه خانوادهها در مسائل درمانی دچار مشکل شوند.
