27 - 12 - 2021
منافع چه کسانی پشت گازسوز کردن خودروهاست؟
زمزمه افزایش قیمت بنزین، تکذیبها و تاییدها انگار تمامی ندارد. کلاف سردرگمی شده که نه کسی حاضر است درباره آن توضیحی به افکار عمومی بدهد و نه کسی هم قاطعانه تکذیب میکند. مقامات وزارت نفت هم سکوت عجیبی کردهاند. ظاهر داستان این است که دولت سیزدهم برای بنزین خواب دیده، اما تعبیر این خواب چیست هم معلوم نیست. فعلا یکسری فرضیه و گزاره مطرح میشود و همه تلاش میکنند تحلیلی برایش ارائه کنند.
در میان همه گزارهها، مثل همیشه راههای جایگزین برای جبران کمبود بنزین و صرفهجویی هم مطرح میشود؛ از گازسوز کردن خودروها گرفته تا گران کردن بنزین. اما عجیب زمانی است که میبینیم رسانههای همسو با دولت، دو موضع متفاوت درباره گزینهها روی میز ارائه میکنند. اختلاف دیدگاهی که شک و شبههها را افزایش میدهد که این میزان اختلاف در پی اثبات چیست؟
روز گذشته دو خبرگزاری همسو، دو گزارش متناقض با هم منتشر کردند؛ خبرگزاری فارس در تلاش برای جا انداختن استفاده از سخت LPG برای خودروها و خبرگزاری تسنیم با ارائه گزارشی در تلاش برای منفی جلوه دادن این موضوع. به نظر میرسد مساله سوخت خودروها به زودی تبدیل به یکی از بحثبرانگیزترین مسائل اقتصاد سیاسی کشور خواهد شد؛ موضوعی که همواره در گذشته نیز چالشبرانگیز بوده است.
در گزارش تسنیم آمده است: «LPG یا گاز مایع یکی از محصولات واحدهای پالایش نفتخام، میعانات گازی، پالایشگاههای گاز و واحدهای پتروشیمی است. این محصول که متشکل از دو ماده پروپان و بوتان است، ارزش حرارتی بالایی برای سوخت و ارزش خوراکی بالایی برای تولید محصولات با ارزشافزوده بیشتر در صنعت پتروشیمی دارد.
سالانه حدود ۱۰ میلیون تن LPG در کشور تولید میشود که این مقدار در روز، ۲۶ هزار تن است. از تولید روزانه ۲۶هزارتنی LPG در ایران، حدود شش هزار تن برای تامین سوخت مصرفی پنج درصد جمعیت کشور که هنوز به شبکه سراسری گاز کشور متصل نیستند و همچنین مصرف سوخت مورد نیاز واحدهای کوچک تجاری، خدماتی و صنعتی که از کپسولهای گاز مایع استفاده میکنند، تخصیص مییابد و بقیه این مقدار، صادر میشود.
اگرچه در زمان حاضر LPG به صورت رسمی در سبد سوخت خودروهای کشور وجود ندارد اما در برخی از نقاط کشور، تعدادی از مردم با استفاده غیرمجاز از این سوخت، به صورت غیرایمن از آن برای تامین سوخت خودروی خود استفاده میکنند که گاهی حوادثی نیز در این بخش رسانهای میشود.
در شرایطی که تبدیل خودروهای بنزینسوز به دوگانهسوز با وجود بستر مناسب در صنعت CNG و با وجود بیش از ۲۵۰۰ جایگاه عرضه سوخت CNG در کشور به صورت استاندارد و ایمن وجود دارد، عدهای در پایان سال گذشته تلاش عجیبی برای گنجاندن بندی در قانون بودجه ۱۴۰۰ داشتهاند که بر اساس آن، وزارت نفت مکلف به ایجاد و توسعه زیرساختهای عرضه سوخت LPG برای خودروها شود.
در کمال تعجب کارشناسان، این بند غیرکارشناسی در قانون بودجه ۱۴۰۰ لحاظ شد اما هم مسوولان وزارت نفت در دولت قبلی و هم مسوولان وزارت نفت در دولت سیزدهم، تاکید کردند که این بند از قانون بودجه، قابلیت اجرا ندارد.»
تسنیم با طرح این پرسش نوشته است: «مشخص نیست چرا عدهای به دنبال ایجاد خطر برای مردم و اضافه کردن LPG به سبد سوخت حملونقل کشور در نبود زیرساختهای آن و توجیهپذیر نبودن توسعه زیرساختهای عرضه این سوخت هستند و این سوال مطرح میشود که آیا اشکال بودجه ۱۴۰۰ در بودجه ۱۴۰۱ تکرار میشود؟»
مخالفت تند و تیز
در همین حال خبرگزاری فارس که به لحاظ سیاسی همسو با تسنیم است، در گزارشی نوشته است:«در صورتی که طبق طرح اتحادیه سراسری سوختهای جایگزین بتوان ۱۵۰ هزار خودروی دیزلی را دوسوخته و CNGسوز کرد، در مجموع درآمد دولت به میزان ۲۵/۱ میلیارد دلار در سال افزایش پیدا خواهد کرد.
وجود منابع سرشار گاز طبیعی در کشور موجب شده است که توسعه سوخت ارزان گاز فشرده طبیعی CNG در سبد سوخت خودروها به یکی از اولویتهای اصلی وزارت نفت دولت سیزدهم تبدیل شود. پیشتر شورای عالی انرژی نیز در سند «تامین انرژی بخش حملونقل کشور تا افق ۱۴۲۰» بر افزایش دو برابر مصرف CNG در خودروها تا افق ۱۴۲۰ تاکید کرده بود.
در دولت تدبیر و امید هر چند حمایت از صنعت CNG برای مدت طولانی به حاشیه رفت، اما پس از حوادث آبانماه ۹۸ اقداماتی برای دوگانهسوز کردن خودروها در دستور کار قرار گرفت و در مصوبه دی ۱۳۹۸ شورای اقتصاد بر حمایت از صنعت CNG تاکید شد.فارس استدلال کرد: «طبق برنامه زمانبندی شده باید تاکنون حدود یک میلیون خودرو دوگانهسوز میشدند ولی عملکرد این طرح فعلا حدود ۲۰۰ هزار تبدیل کارگاهی است که حاکی از عقبماندگی ۶۰ درصدی از برنامه مصوب دارد. هر چند طرح دوگانهسوزکردن رایگان خودروها در اواخر سال ۹۸ و اوایل سال ۹۹ مورد استقبال جدی مردم قرار گرفت اما به دلایل مختلفی رو به افول رفت.»
درست یا غلط از نگاه کارشناسی
هرچند مشخص نیست که چرا موضوع گازسوز کردن خودروها در یک روز برای دو خبرگزاری همسو آنقدر جذاب شده که هر دو یکدیگر را نقض کنند، اما آنطور که کارشناسان میگویند گازسوز کردن خودروها با توجه به کمبود امکانات و البته کمبود منابع موضوعی نیست که بتوان به صورت فراگیر آن را اجرای کرد؛ موضوعی که در گزارش تسنیم و به نقل از علیرضا صادقآبادی مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی در دولت دوازدهم به صراحت به آن اشاره شده است. او در این رابطه گفته است: «ما هیچ مزیتی برای توزیع LPG در کشور نداریم. اصل LPG تولیدی در کشور پارسجنوبی است و از نظر قیمت نیز با بنزین قابل رقابت نیست و هزینههای زیادی را به کشور تحمیل میکند. حتی در فصل سرد قیمت LPG از بنزین نیز بالاتر میرود و هیچ نفعی به کشور اضافه نمیکند. در حالی که به ازای جایگزینی هر لیتر بنزین با یک مترمکعب CNG به میزان ۳۰ سنت، سود وجود دارد. از سوی دیگر در این طرح حجم زیادی LPG باید در کشور توزیع شود، اگر با خطوط لوله و تلنبهخانه منتقل کنیم که زیرساخت آن وجود ندارد، در حمل جادهای نیز علاوه بر اینکه یارانه پنهان گازوییل را بالا میبرد، باعث ایجاد آلودگی و تصادفات جادهای میشود، بنابراین طرح جایگزینی بنزین با LPG اقتصادی و زیستمحیطی نیست.»به گفته صادقآبادی، در علم اقتصاد وقتی منابع مالی محدود دارید باید به سمتی بروید که تولید ثروت کند، از همین رو باید جایی سرمایهگذاری کنید که عایدی بیاید اما این جایگزینی منفی است.
در بخش دیگری از گزارش به نقل از جلیل سالاری مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی در دولت سیزدهم آمده است: «امکان استفاده از LPG در سبد سوخت به خاطر نبود مخازن ذخیرهسازی آن در سراسر کشور و نبود زیرساخت عرضه، امکانپذیر نیست، اما میتوان به صورت محلی و به صورت محدود از این نوع سوخت استفاده کرد. اولویت تخصیص LPG در کشور، تولید و عرضه به صورت سیلندر برای استفادههای مختلف از بخش خانگی تا بخشهای صنعتی و خدماتی است.
کارشناسان معتقدند مادامی که زیرساختهای استاندارد توزیع و عرضه سوخت LPG در کشور وجود ندارد، با فرض سرمایهگذاری غیراقتصادی در ایجاد جایگاههای عرضه LPG در نقاط مختلف کشور و طی چندین سال زمان برای به ثمر نشستن این طرح، در صورتی که بخواهیم خودروهای دوگانهسوز LPGسوز را در بخش حملونقل کشور داشته باشیم، باید روزانه دهها و صدها تانکر حمل LPG در جادههای کشور تردد کنند و از آنجایی که LPG قابلیت اشتغالزایی حتی بیشتر از بنزین را دارد، آیا جان مردمی که در جادهها و خیابانهای شهری و برونشهری در حال تردد هستند، به خطر نمیافتد؟
از سوی این خبرگزاری در گزارش خود به نقل از سردار سیدتیمور حسینی جانشین فرمانده پلیس راهور ناجا تاکید میکند: در قانون بودجه طرحی در آستانه تصویب است که طی آن قرار شد سوخت دو میلیون خودروی عمومی از بنزین به گاز مایع استفاده شود. حال آنکه طبق اعلام بسیاری از کارشناسان و مدیران سازمانها این طرح دارای معایب بسیاری است و از منظر پلیس راهور، اجرای این طرح حوادث منجر به آتشسوزی و آسیب به شهروندان را ایجاد خواهد کرد.سردار حسینی یادآور شد: «ورود خودروهای گاز مایعسوز به جادههای کشور مسالهای نیست که برای اولین بار با آن مواجه باشیم و از نتایج حاصل از آن بیخبر باشیم. این خودروها در گذشته به علت انفجارهای متعدد در جادههای کشور مورد اعتراض پلیس راهور قرار گرفتند که خوشبختانه پس از مدت کوتاهی گاز مایع از سبد سوخت خودروها حذف شد. حال بازگشت به تجربه شکستخورده گذشته جز تحمیل ضررهای مالی و جانی به مردم کشور ثمری نخواهد داشت.»
به گفته سردار حسینی هماکنون گاز مایع تنها با تانکر در کشور جابهجا میشود. برخلاف سیانجی، بنزین و گازوییل که از طریق خط لوله منتقل میشوند و به همین منظور نیز تعداد محدودی تانکر در حال تردد است که هر از چندگاهی شاهد حوادث دلخراش آن هستیم، حال چنانچه گاز مایع به عنوان سوخت دو میلیون خودرو وارد سبد سوخت کشور شود، علاوه بر اینکه هزاران تانکر برای جابهجایی آن نیاز است که بسیار خطرناک است، به این دلیل که خودروهای عمومی هم برای این نوع سوخت ساخته نشدهاند خطرات ناشی از آن را دوچندان میکند. همچنین در طول این سالها نه خودروهای ایمن گاز مایعسوز در کشور طراحی و تولید شدهاند و نه زیرساختی ایمن برای توزیع گاز مایع در جایگاههای عرضه سوخت ایجاد شده که حوادث تلخ گذشته را تکرار نکند، بنابراین این تصمیم شتابزده قطعا منجر به ایجاد حوادث بسیاری در کشور خواهد شد.
موافقان به دنبال چه هستند؟
هرچند به نظر میرسد شواهدی که تسنیم برای مخالفت با گازسوز کردن خودروها مطرح کرده، شواهدی اصولیتر و به قولی محکمه پسندتر باشد، اما فارس هم مصرانه اصرار دارد که بگوید این طرح به نفع منافع ملی است و باعث صرفهجویی خواهد شد.در گزارش فارس به نقل از مجتبی حاجیمحمدی کارشناس صنعت CNG آمده است: برای دوسوخته کردن خودروهای دیزلی به تکنولوژی خیلی خاصی نیاز نیست. البته شرکتهای فعال در صنعت CNG نمونههای اول کیت را وارد کردهاند و در حال داخلیسازی آن هستند.
انشاءالله مراحل پایانی این داخلیسازی تا چند هفته دیگر به اتمام میرسد. به طور کلی خودروهای سنگین داخل شهر با CNG دوسوخته میشوند و خودروهای سنگین بینجادهای با LNG البته چون در حال حاضرLNG در داخل کشور وجود ندارد، خودروهای خارج شهری هم با CNG دوسوخته میشوند. با چهار عدد مخزن ۱۵۰ لیتری میتوان ۶۰۰ کیلومتر مسیر طی کرد که البته به صورت همزمان گازوییل هم مصرف میشود ولی مقدار مصرف گازوییل حداقل ۵۰ درصد با گاز طبیعی جایگزین میشود.
فارس در ادامه به نقل از اتحادیه سراسری سوختهای جایگزین نوشته است:« طرحی برای دوسوخته کردن خودروهای دیزلی آماده کرده که برمبنای این طرح ۱۵۰ هزار خودروی دیزلی در پنج سال (۱۴۰۱-۱۴۰۵) CNGسوز شوند. ضمن اینکه محاسبات بهروزشده طرح اتحادیه سراسری سوختهای جایگزین نشان میدهد این طرح میتواند حداقل درآمد سالانه حاصل از جایگزینی گاز با گازوییل را افزایش دهد.»
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد