30 - 08 - 2023
مغفول ماندن گردشگری نجومی
نادر نینوایی- بیش از ۲۰ سال است که گردشگری نجومی به یکی از شاخههای پرطرفدار گردشگری در جهان بدل شده است. برگزاری تورهای گردشگری و سفر به کویر و مناطق مناسب رصد اگرچه یکی از جنبههای پرطرفدار گردشگری نجومی است، اما فعالیتهای این حوزه گستره بزرگتری را نیز شامل میشود.
در ایران در ۱۰ سال اخیر گردشگری نجومی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است و حتی راهنمایان تورهای طبیعتگردی آموزشهایی در این خصوص میبینند.
باوجود میل وافر ایرانیان به رصد ستارگان و گردشگری نجومی، فراهم نبودن زیرساختها و کمتوجهی مسوولان به این حوزه باعث شده این حوزه نوظهور گردشگری در ایران آنطور که باید و شاید طرف توجه قرار نگیرد.
از سوی دیگر اگرچه زیرساختهای رصدی در برخی از شهرها ایجاد شده و رصدخانهها از گوشه و کنار شهرستانها سربرآوردهاند، اما خدمات محدودی در آنها ارائه میشود و استفاده از این امکانات معمولا صرفا محدود به هفته نجوم است.
نتیجه این رویکرد آن بوده که عملا سرمایه هنگفتی که برای ساخت رصدخانه و تجهیز آنها به کار گرفته شده مورد استفاده قرار نمیگیرد و مردم از آن محروم میمانند.
برنامهریزی برای استفاده از ظرفیتهای بزرگترین رصدخانه کشور
بزرگترین آسماننمای ایرانی که به تلسکوپ نیز مجهز شده گنبد مینا واقع در اراضی عباسآباد تهران است.
این آسماننما از سال ۱۳۹۲ به بهرهبرداری رسیده و بزرگترین آسماننما یا پلانتاریوم خاورمیانه را دارد. گنبد مینا همچنین یک شبیهساز از جهان هستی و کرات و ستارگان است که امکان رصد ستارگان در آن وجود دارد، اما در حال حاضر بیشتر فیلمهای سهبعدی فیلمهایی با موضوعات نجومی در آن به نمایش در میآید. براساس اطلاعاتی که به دست خبرنگار کجارو رسیده، قرار است این وضعیت تغییر کند و رصدهای بیشتری در گنبد مینا انجام شود تا مردم امکان استفاده از ظرفیت ایجادشده در آن را داشته باشند.
«سیدنوید برکچیان» معاون فرهنگی مجموعه گردشگری عباسآباد در پاسخ به این پرسش «جهانصنعت» که چرا با وجود علاقه بالای مردم به نجوم، در آسمان نمای گنبد مینا برنامههای رصدی بسیار کم برگزار شده یا حتی صرفا در هفته نجوم برگزار میشود، گفت: برنامههای گنبد مینا هر ساله تدوین میشود که در آخر هفته نمایشهای سهبعدی برگزار میشود، ولی برنامههای رصدهای نجومی در این مجموعه تابع تقویم نجومی است.
وی افزود: همانگونه که مستحضر هستید رصدهای نجومی تابع شرایط جوی هستند و اینگونه نیست در تمام شرایط انجام رصد قابل برگزاری و انجام باشد.
برکچیان خاطرنشان کرد: البته باتوجه به تغییرات مدیریتی این مساله به شکل جدیتری در دستور کار قرار گرفته است و سیستمهای سختافزاری گنبد مینا که بیش از یک دهه از عمرشان گذشته در حال بهروزرسانی است که امیدواریم با تجهیز بهتر و بیشتر برنامههای روتین (رصدی) اجرایی شود.
چالشهای تورهای نجومی
جدای از رصدخانههای شهری اهم فعالیتهای گردشگری نجومی مربوط به برگزاری تورهای نجومی است که البته این بخش نیز در ایران با چالشهایی روبهرو است.باید توجه داشت که صنعت گردشگری و علیالخصوص گردشگری نجومی به زیرساخت نیاز دارند. گردشگری نجومی جدای از زیرساختهای معمول برای طبیعتگردی به زیرساختهای بیشتری نیاز دارد که داشتن راهنمای آموزشدیده، مکان امن در شب، پذیرش گردشگر در شب و پذیرش آن از سوی مدیران سایتهای تاریخی و طبیعتگردی از ملزومات اولیه و اصلی این حوزه است.
افزون بر این موارد تهیه تجهیزات نجومی و استخدام نجومشناسان آشنا با اصول گردشگری نیز از دیگر نکات حیاتی برای پیشرفت در حوزه گردشگری نجومی است.
در سالهای گذشته سرمایهگذاریهای اندک شده و قیمت بالای تجهیزات رصدی و کمبود منابع انسانی آموزشدیده باعث شده که هزینههای تورهای گردشگری نجومی بسیار گران تمام شود و باوجود آنکه علاقهمندان زیادی در کشور وجود دارند که دوست دارند تجربه گشتهای رصدی را داشته باشند، اما در عمل امکان شرکت در تورهای رصدی برای بخش بزرگی از مردم و علاقهمندان به گردشگری نجومی وجود ندارد.
از سوی دیگر معرفی نشدن مطلوب گردشگری نجومی، مزایای آن و مشخص نشدن درآمدزا بودن این نوع از گردشگری برای سرمایهگذاران و فعالان گردشگری، باعث شده که در عمل بسیاری از مدیران سایتهای تاریخی و طبیعتگردی با ظرفیتهای این حوزه آشنا نباشند و ندانند که امکان درآمدزایی از گردشگری نجومی تا چه میزان وجود دارد.
به نظر میرسد چنانچه مسوولان وزارت گردشگری بخواهند این امکان وجود دارد که برای رفع این نقیصه جلساتی را برای آشنا کردن صاحبان سایتهای تاریخی و طبیعتگردی برگزار و آنها را با ظرفیتهای مغفولمانده در حوزه گردشگری نجومی و پتانسیلهای آن بیش از پیش آشنا کنند.
دیگر مشکل پیشروی برگزارکنندگان تورهای نجومی عدم دسترسی به مکانهای فاقد آلودگی نوری است. برای رفع این مشکل برگزاری جلسات مشاورهای با شوراهای روستاهای دارای قابلیت رصد یکی از اقداماتی است که میتواند طرف توجه مسوولان امر قرار گیرد.به هر روی ایران باتوجه به برخورداری از دشتها و مناطق مناسب رصد این پتانسیل را دارد که در صورت به کار گرفتن نیروی انسانی متخصص در حوزه گردشگری نجومی و تامین زیرساختها به یکی از کشورهای گردشگرپذیر در حوزه گردشگری نجومی تبدیل شود.
انتظار میرود وزارت گردشگری با برنامهریزی صحیح در این حوزه و رفع کمبودها و نواقص موجود این ظرفیت بالقوه را بالفعل کرده و گامی بلند به سمت بهبود وضعیت در زمینه جذب گردشگران خارجی و دوستداران نجوم از سراسر جهان بردارد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد