مصر میزبان بزرگ‌ترین موزه باستان‌شناسی جهان شد

جهان صنعت، در تاریخ ۱ نوامبر ۲۰۲۵، موزه بزرگ مصر (Grand Egyptian Museum – GEM) نزدیک به اهرام سه گانه جیزه، گشایش یافت؛ رویدادی که نقطه‌عطفی بزرگ در اهداف فرهنگی و گردشگری این کشور به‌شمار می‌آید. در مراسم افتتاحیه، رهبران جهان، اعضای خاندان‌های سلطنتی و چهره‌های فرهنگی حضور داشتند که نمادی از تمایل مصر برای نمایش میراث خود در سطح جهانی بود. به مناسبت این رویداد ملی، ۱ نوامبر (۱۰ آبان) در مصر به‌عنوان تعطیل رسمی با حقوق اعلام شد.

هرچند بخش‌هایی از این موزه از سال ۲۰۲۴ به‌صورت تدریجی در قالب افتتاح آزمایشی در دسترس عموم قرار گرفته بود اما این تاریخ، آغاز رسمی دسترسی عمومی کامل به گالری‌های اصلی و مجموعه‌های بزرگ آن را نشان می‌دهد.

موزه در چشم‌انداز

موزه بزرگ مصر در زمینی به وسعت ۵۰۰ هزار مترمربع ساخته شده است و حدود ۸۱ هزار مترمربع از فضای آن به گالری‌های نمایشگاهی اختصاص دارد. این موزه به‌عنوان بزرگ‌ترین موزه باستان‌شناسی جهان که به یک تمدن واحد اختصاص دارد شناخته می‌شود.

طرح کلی موزه بر اساس ۱۲ گالری دائمی سامان یافته که به‌صورت موضوعی پیرامون سه محور «جامعه»، «پادشاهی» و «باورها» و به‌صورت زمانی از دوران پیشاتاریخ تا دوره رومی در مصر تنظیم شده‌اند.

فراتر از تالارهای نمایش، موزه دارای آزمایشگاه‌های پژوهشی و مرمتی (۱۷ آزمایشگاه تخصصی)، موزه کودک، سالن‌های کنفرانس و آموزشی، کتابخانه، فروشگاه‌ها و باغ‌های طراحی‌شده است.

بخش شاخص: گالری‌های توت‌عنخ‌آمون و موزه قایق خورشیدی

یکی از بخش‌های ویژه این موزه، گالری‌های توت‌عنخ‌آمون است. برای نخستین‌بار در تاریخ، تمام مجموعه آثار به‌دست‌آمده از آرامگاه این فرعون جوان، از جمله نقاب طلایی معروف او، تابوت‌های تو در تو، جواهرات، مبلمان و دیگر اشیای تدفینی، همگی در یک مکان و در کنار هم به نمایش درآمده‌اند.

این موزه همچنین موزه قایق خورشیدی (Khufu Solar Boats Museum) را در خود جای داده است؛ جایی که قایق‌های تدفینی ۴ هزار و ۵۰۰ ساله متعلق به هرم بزرگ خوفو به نمایش گذاشته شده‌اند. یکی از این قایق‌ها به‌طور کامل بازسازی شده و دیگری در حال مرمت است و بازدیدکنندگان می‌توانند مراحل این کار را از نزدیک مشاهده کنند.

در جریان آماده‌سازی‌های پایانی پیش از افتتاح بزرگ، موزه از ۱۵ اکتبر (۲۳ مهر) به‌طور موقت بسته شد تا بخش‌های حساس از جمله گالری‌های توت‌عنخ‌آمون نصب و نهایی شوند.

معماری موزه بزرگ مصر

در بدو ورود، بازدیدکنندگان با مجسمه عظیم گرانیتی رامسس دوم به وزن ۸۳ تُن که قدمتی بیش از ۳ هزار و ۲۰۰ سال دارد، روبه‌رو می‌شوند؛ بنایی موزه دور این مجسمه ساخته شده است.

پلکان بزرگ موزه (Grand Staircase) که با تندیس‌ها و مجسمه‌های بزرگ مزین شده، بازدیدکنندگان را به سمت گالری‌های گوناگون هدایت می‌کند و از طریق پنجره‌های بزرگ، چشم‌اندازی تماشایی از اهرام جیزه را به نمایش می‌گذارد.

محورهای ساختمان با اهرام خوفو و منکائوره هم‌راستا هستند و نماهای مثلثی با صفحات نیمه‌شفاف شبیه به سنگ مرمر نور را به شکلی فیلتر می‌کنند تا حال‌وهوایی شاعرانه و باستانی ایجاد شود. باغ‌های محوطه یادآور سرسبزی دره نیل‌اند و به‌طور طبیعی با ساختمان و بافت بیابانی اطراف ادغام شده‌اند. یکی از ویژگی‌های فنی کلیدی موزه، تونل زیرزمینی است که ساختمان اصلی را به بخش‌های آزمایشگاه و مرمت متصل می‌کند و امکان انتقال و حفاظت از آثار در پشت‌صحنه را فراهم می‌سازد.

نگاهی به آینده و اهمیت موزه

ایده ایجاد موزه بزرگ مصر به سال ۱۹۹۲ بازمی‌گردد، اما ساخت‌وساز آن بالاخره در سال ۲۰۰۵ آغاز شد. در طول سال‌ها، این پروژه به‌دلیل محدودیت‌های مالی، ناآرامی‌های سیاسی و همه‌گیری کووید-۱۹ با تأخیر بسیاری مواجه شد.

برآورد هزینه ساخت این پروژه به مرور زمان افزایش یافت و اکنون بیش از ۱ میلیارد دلار آمریکا تخمین زده می‌شود. دولت مصر انتظار دارد، «موزه بزرگ مصر» نقشی مرکزی در احیای صنعت گردشگری، به عنوان یکی از پایه‌های اصلی اقتصاد این کشور ایفا کند.

اگرچه انتظار می‌رود موزه روزانه میزبان هزاران بازدیدکننده باشد اما مسئولان اذعان دارند که درآمد حاصل از فروش بلیت به‌تنهایی نمی‌تواند هزینه‌های عظیم پروژه را جبران کند؛ این موزه بیش از هر چیز به‌عنوان سرمایه‌ای فرهنگی و دیپلماتیک در بلندمدت در نظر گرفته می‌شود، مصر این موزه را نماد بازتعریف جایگاه تاریخی خود در جهان باستان معرفی می‌کند.

افتتاح موزه بزرگ مصر فراتر از گشایش یک موزه است؛ این رویداد بیانیه‌ای از حاکمیت فرهنگی، غرور ملی و آرزوهای مصر برای آینده به‌شمار می‌آید.

منبع: ایرنا