25 - 12 - 2023
مصائب یکسونگری در سیاست خارجی
«جهانصنعت»- تیرماه امسال بود که روسیه و کشورهای عربی عضو شورای همکاری خلیجفارس در بیانیه پایانی نشست مشترک خود از تلاش امارات متحده عربی برای دستیابی به راهحلی مسالمتآمیز بهمنظور تعیینتکلیف مساله حاکمیت جزایر سهگانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی از طریق گفتوگوهای دوجانبه و مجامع بینالمللی حمایت کردند؛ اقدامی که بهویژه با توجه به همراهی حاکمان کاخ کرملین با سران کشورهای عربی و موضع خصمانه مسکو علیه منافع ملی و تمامیت ارضی ایران، با واکنش گسترده نخبگان سیاسی و کاربران ایرانی در شبکههای اجتماعی مواجه و درنهایت منجر به احضار سفیر روسیه در ایران به وزارت امور خارجه شد؛ اقدامی که دولت انقلابی همان زمان اصرار داشت برخوردی قاطع در راستای صیانت از منافع ملی ایران و ایرانیان بوده و منتقدان را به این متهم کرد که بیدلیل این مساله را بزرگتر از آنچه هست، جلوه میدهند!
انتهای هفتهای که گذشت روسها در حالی بار دیگر در ششمین نشست مجمع همکاری کشورهای عربی، در همان مسیر با اعراب همراه شدند که وقتی در تیرماه دست به این رفتار خصمانه علیه ایران زده بودند، دولت انقلابی مدعی بود که با دیپلماتهای روس بهنحوی قاطع برخورد کرده و طوری به آنان تذکر داده که توجیه شدهاند. حال آنکه وقتی سرگئی لاوروف در قامت وزیر خارجه روسیه امضایش را پای بیانیه جدید شورای همکاری خلیجفارس گذاشت، روشن شد که آنچه مسوولان دستگاه دیپلماسی دولت انقلابی میگفتند، چندان هم دقیق و قابلاتکا نبوده است. وزیر خارجه روسیه که روز چهارشنبه ۲۹ آذرماه در نشست اخیر مجمع همکاری کشورهای عربی در پایتخت مراکش حاضر شده بود، موضع همتایان عربش را در ارتباط با ارجاع پرونده جزایر سهگانه به محاکم بینالمللی تکرار کرد و همصدا با وزیران خارجه این کشورهای عربی از جمهوری اسلامی خواست که به مذاکره بر سر این جزایر تن دهد!
آنچه اما در این غائله یا به بیان دقیقتر تکرار مکرر این رفتار مغرضانه روسیه علیه ایران حائز اهمیت است، این است که دولت انقلابی بار دیگر با موضعی انفعالی با این ماجرا مواجه شد و همچون نوبت قبل، صرفا اقدام به احضار کاردار سفارت روسیه در تهران به وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی کرد. بدین ترتیب دستیار مدیرکل خلیج فارس وزارت خارجه، کاردار سفارت روسیه در تهران را در غیاب سفیر این کشور، احضار و مراتب اعتراض شدید دولت جمهوری اسلامی به فدراسیون روسیه درخصوص تکرار حمایت دولت روسیه از دعاوی بیاساس مندرج در بیانیه ششمین نشست مجمع همکاری عرب و روسیه در مراکش را به او ابلاغ و یادداشت اعتراضی را نیز به او تسلیم کرد. این در حالی بود که این دیپلمات روس نیز در جریان این دیدار تاکید کرد که «مراتب اعتراض دولت جمهوری اسلامی ایران را در اسرع وقت به مقامات کشورش منعکس خواهد کرد.»
با این همه در شرایطی که موج گسترده واکنشها به این غائله عجیب، ظاهرا خیال فرونشستن ندارد و هر روز شماری از ناظران در این رابطه هشدار میدهند، روز گذشته آخرین سفیر ایران در اتحاد جماهیر شوروی با انتقاد نسبتبه «انفعال دستگاه دیپلماسی دولت انقلابی» در قبال این مساله گفت: «یکسونگری در سیاست خارجی ایران باعث شد روسها و همینطور چینیها جرأت کنند که درباره تمامیت ارضی ایران موضع بگیرند و این مساله را به ابزاری برای امتیازگیری بیشتر از اعراب تبدیل کنند.» نعمتالله ایزدی که در این رابطه با پایگاه خبری- تحلیلی جماران گفتوگو میکرد، همچنین خاطرنشان کرد: «باید توجه کرد که در گذشته هم روسها مواضع ما را در این خصوص بهطور کامل تایید نمیکردند و تنها تفاوتی که وجود داشت، این بود که مواضع خود را آشکار و علنی مطرح نمیکردند. الان ارتباطی که آنها با کشورهای عربی ایجاد کردهاند و این واقعیت که آینده خود را در منطقه خاورمیانه در ارتباط با این کشورها تعریف کردهاند، باعث شده توقعات اعراب از روسیه بالاتر رود و روسیه هم مواضع خود را به خواست اعراب روشنتر کرده است.» او که چندسالی پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، بهعنوان سفیر جمهوری اسلامی در روسیه خدمت کرده، در ادامه گفت: «زمانی که تمام ظرفیت سیاست خارجی خود را در کشورهایی نظیر روسیه و چین تعریف کردیم، مفهومش این است که تا حد زیادی چارهای جز پذیرش آنچه آنها میگویند نداشته باشیم.»
ایزدی که معتقد است «تا زمانی که در سیاست خارجی خود توازن برقرار نکنیم، نتوانیم با همه دنیا ارتباط سازنده داشته باشیم و خیال روسها از نداشتن گزینه جایگزین در سیاست خارجی ایران راحت باشد، وضع به همین منوال ادامه خواهد یافت و شاید هم بدتر شود»، گفته: « روابط خود را به نوعی تکبعدی تعریف کردهایم، درحالیکه روسها هنوز هم بهرغم تبعاتی که جنگ اوکراین در پی داشت با آمریکا، کشورهای اروپایی، چین، کشورهای عربی و بسیاری دیگر از بازیگران بینالمللی همکاری میکنند. این مساله باعث میشود آنها خود را بدهکار ایران ندانند، چراکه برداشتشان این است که گزینه دیگری جز همکاری با روسیه نداریم.» او که «بندبازی در سیاست خارجی» را «خاصیت و ویژگی روسها» میداند، تنها راهی که ایران از طریق آن قادر به حل این مشکل خواهد بود را «بازگرداندن توازن به سیاست خارجی جمهوری اسلامی» خوانده و میگوید: «اگر یک وزارت خارجه قوی داشتیم و دستکم در تصمیمسازیها شاهد نقشآفرینی موثرتری از سوی این وزارتخانه بودیم، شرایط میتوانست تغییر کند و وضعیتی پدید آید که سیاستهای درستتری برای پیشبرد سیاست خارجی در نظر گرفته شود.» ایزدی که تاکید دارد «صرفا نمیتوان وزارت خارجه را مقصر دانست و سیاستهای کلیتر باید تغییر کند و اصلاح شود»، گفته: «تعامل یک مفهوم دوطرفه است. باید صحبت کرد، خواستههای طرف مقابل را شنید و خواستههای خود را روی میز گذاشت. توازن در مذاکره و بدهبستان قابل حصول است، اما اینکه انتظار داشته باشیم، غربیها شب بخوابند و صبح که بیدار شدند حامی ما باشند، تفکر غلطی است. به ازای چه؟ برای چه؟!» سفیر پیشین جمهوری اسلامی در روسیه گفت: «اشتباه آنجایی است که تصور کنیم غربیها زیادهخواه هستند و دیگران زیادهخواه نیستند. ما چشمبسته یک طرف را نادیده گرفته و طرف دیگر را حامی خود قلمداد کردیم. توازن به این معنا نیست که سر مواضع خود باقی بمانیم و آنها از مواضع خود کوتاه بیایند. باید منافع ملی را اولویت قرار دهیم و بر این مبنا تماس بگیریم.»
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد