مشهورترین و موثرترین روشنفکر ادبی
زهره خیراندیش– جلال آلاحمد اول آذر۱۳۰۲ در محله سیدنصرالدین از محله‌های قدیمی شهر تهران و در خانواده‌‌ای روحانی و اصالتا اهل طالقان متولد شد و پرورش یافت. وی که تمام عمر کوتاهش را وقف مبارزه و قلم‌زنی کرده بود، سرانجام در ۱۸شهریور۱۳۴۸ در سن ۴۶سالگی در اسالم گیلان دار فانی را وداع گفت و به دیار ابدی شتافت. روحش شاد.
وی نویسنده تاثیرگذار معاصر ایران، روشنفکر سوسیالیست، مترجم و منتقد ادبی و همسر سیمین دانشور، مترجم و داستان‌نویس شهیر ایرانی بود و در جنبش روشنفکری و نویسندگی ایران تاثیر بسزایی گذاشت.
زندگینامه جلال آلاحمد
پدر و عمویش از مذهبیون نامی آن زمان بودند. پدر جلال آلاحمد بر حسب اعتقادات و همچنین آمیخته شدن مذهب با تمامی ابعاد زندگی خانوادگی‌شان، تمایل داشت پسرش نیز راه او را ادامه دهد و جایگزینی بحق برای پدر باشد؛ ازاین‌رو جلال آلاحمد را برای ادامه تحصیل در علوم دینی به نجف فرستاد اما جلال که چندان به علوم دینی و مذهب علاقه نداشت، از ادامه تحصیل در نجف سر باز زد و با وجود مخالفت و آزردگی شدید پدرش، به تحصیل در دوره‌های شبانه دبیرستان دارالفنون پرداخت و در سال۱۳۲۲در رشته زبان و ادبیات فارسی از دانشسرای عالی تهران فارغ‌التحصیل شد.
وی در سال۱۳۲۷ با سیمین دانشور، اولین زن داستان‌نویس ایرانی آشنا شد و پس از مدتی کشمکش بر سر مخالفت خانواده‌‌اش با این وصلت، با او ازدواج کرد و با همراهی همسرش و برقراری پیوند میان ادبیات و سیاست پا به عرصه پرآشوب اجتماعی آن دوران گذاشت و با خلق دومین اثرش یعنی «از رنجی که می‌بریم» وضعیت نابسامان زندانیان سیاسی آن زمان را به تصویر کشید و نماینده مردمی شد که مسائل اجتماعی عصر آزارشان می‌داد.
بهترین کتاب‌های جلال آلاحمد
داستان‌های جلال آلاحمد آکنده از اصطلاحات روزمره مردمی و آمیخته با ادبیات عامیانه است. نثر او کوتاه و برنده بوده و از قواعد مرسوم زبان و ادبیات فارسی در آن دوره چندان استفاده نمی‌کرد.
از رنجی که می‌بریم: یکی از مهم‌ترین آثار جلال آلاحمد است که به‌نوعی شرح حال خود نویسنده و وصف تحولات درونی او پس از برکناری‌اش از حزب توده در سال۱۳۲۶ است. جلال آلاحمد در این کتاب از وضعیت اسفناک زندانیان سیاسی و وقایعی که در زندان پهلوی بر او و سایر هم‌بندانش گذشته می‌نویسد.
سه‌تار: این کتاب که مشتمل‌بر چند داستان کوتاه است، با نگاهی دقیق و موشکافانه، به موضوع فقر و آثار آن در جامعه پرداخته و تفکرات جامعه‌ای خرافاتی با عقایدی افراطی را به چالش کشیده است.
زن زیادی: زن در آثار جلال آلاحمد شخصیتی است که در فضایی مردسالار زندگی می‌کند و معمولا از خود هیچ اختیاری ندارد و از سوی مردان مورد اذیت و آزار قرار می‌گیرد. کتاب زن زیادی نیز روایتگر داستان یکی از همین زنان مفلوک است که هویت مستقلی از خود ندارند و در محیطی زندگی می‌کنند که آزادی و تساوی برای آنان معنا ندارد.
مدیر مدرسه: شاید معروف‌ترین و مهم‌ترین اثر جلال آلاحمد کتاب مدیر مدرسه باشد که از زندگی و حرفه شخصی نویسنده الهام گرفته و در خلال داستان، به بررسی معضلات و مشکلات سیستم آموزش‌وپرورش کشور می‌پردازد.
سنگی بر گوری: این کتاب نیز مانند سایر آثار جلال آلاحمد از زندگی شخصی و تجربیات فردی او متاثر شده است. کتاب سنگی بر گوری متشکل از شش‌فصل است که به جریانات و وقایع مربوط به بچه‌دار نشدن جلال و سیمین می‌پردازد و با قالب و لحن داستانی دلنشینش، یکی از مشکلات زندگی زناشویی جلال آلاحمد و تاثیر آن بر روابط با همسرش، سیمین را روایت می‌کند. ترجمه‌های وی عبارتند از: «مائده‌های زمینی» از آندره ژید، «کرگدن» از اوژن یونسکو و «سوءتفاهم» و «بیگانه»
حقایقی جالب درباره جلال آلاحمد
– جایزه ادبی جلال آلاحمد مهم‌ترین جایزه ملی در ادبیات داستانی ایران است که به نام این نویسنده معاصر نام‌گذاری شده و نخستین دوره آن در سال۱۳۸۷ با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی و هم‌زمان با زادروز جلال آلاحمد برگزار شد.
– منزل جلال آلاحمد و سیمین دانشور که به دست خود جلال و زمانی که سیمین برای تحصیل به آمریکا رفته بود، ساخته شده بود، امروزه و پس از مرگ سیمین دانشور، توسط شهرداری خریداری شده و به موزه‌ای به نام خانه ادبیات تبدیل شده است.
جملات برگزیده جلال آلاحمد
– قدیمی‌ها راست گفته‌اند که اگر دلتان گرفت، بروید سراغ اموات ولی این فقط سراغ اموات رفتن بوده است یا گذری به سنّت ملموس و به گذشته موجود؟ و به اجداد و ابدیت در خاک؟ و خود را با همه غم‌های گذرا و حقیر در قبال آن‌همه هیچی، کوچک دیدن و فراموش کردن؟ (کتاب سنگی بر گوری)
– سن معلم و شاگرد نباید زیاد از هم دور باشد و فاصله دو نسل در میان و مردان دیروز و فرزندان فردا. (کتاب مدیر مدرسه)
– آدم غرب‌زده شخصیت ندارد؛ چیزی است بی‌اصالت. خودش و خانه‌اش و حرف‌هایش بوی هیچ چیزی را نمی‌دهد. (کتاب غرب‌زدگی)
بهترین سفرنامه‌های جلال آلاحمد
خسی در میقات، کتابی است که با جزئیات از آداب و مناسک مذهبی، نوع پوشش، مسائل فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی نوشته است و گاهی هم زبان به گله و شکایت گشوده و از امکانات نامناسبی که در اختیار زائران است، گله کرده است. سفر آمریکا زبانی تند و تیز دارد.
قبر آلاحمد در شهر ری در قسمت بالای شبستان مسجد فیروزآبادی جلال آلاحمد قرار دارد. روی سنگ قبر کوچک و بدون نام وی، تنها امضایش دیده می‌شود.
خانه جلال
خانه سیمین دانشور و همسرش جلال آلاحمد در بن‌بست ارض، در کوچه رهبری و خیابان دزاشیب قرار دارد؛ خانه‌ای که جلال آن را زمانی که سیمین دانشور برای تحصیل در آمریکا بود، به دست خود ساخت.
این خانه سال‌ها محل گردآمدن نویسندگان بسیاری بود و تا زمان مرگ جلال، محل زندگی جلال و سیمین بود. بعد از مرگ جلال هم سیمین دانشور به‌تنهایی در آن زندگی می‌کرد. این خانه بزرگ و زیبا با حیاط پر از درختان سرسبز و حوض آبی‌اش، با دیوارهای پر از عکس و نقاشی از جلال و سیمین بعد از مرگ سیمین دانشور، محل زندگی ویکتوریا دانشور(خواهر سیمین دانشور) و همسرش پرویز فرجام بوده‌است.
در تاریخ ۹اردیبهشت۱۳۹۳ این خانه از سوی شهرداری تهران خریداری و مقرر شد این خانه به «خانه ادبیات» تبدیل شود. با این حال این قضیه به موضوعی مناقشه‌آمیز میان شهرداری و ورثه سیمین و جلال تبدیل شده‌است.
