20 - 02 - 2024
مسیر بیبازگشت
گروه جامعه- براساس گزارشها، میزان مرگهای خودخواسته به طور کلی در ایران افزایش پیدا کرده، اما بهطور خاص در بین دستیاران پزشکی این افزایش بسیار بیشتر از جمعیت عمومی است. این موضوع را آمارهای خودکشی دستیاران پزشکی که رسانهای شده و مطالعاتی که در بین خود دستیاران پزشکی در مورد فکر خودکشی انجام شده ثابت میکند و قابل انکار نیست. پزشک شدن به خصوص در یکی از رشتههای تخصصی آمال و آرزوی بسیاری از کودکی است، اما اکنون نارضایتی دستیاران تخصصی پزشکی، میزان بالای افسردگی در میان آنها و اخبار شوکهکننده خودکشی آنها نشان میدهد که نیاز است تا برای رفع این مساله، چارهاندیشی قانونی و درخوری شود.
از قدیمالایام اگر از فردی میپرسیدی در آینده میخواهی چهکاره شوی؟ بیشترین پاسخ این بود که میخواهم پزشک شوم. این آرزویی بود که بسیاری از دختران و پسران ایرانی از سالهای کودکی در سر میپرورانند. آرزوی پوشیدن روپوش سفید و عزت و احترامی که پزشک در این جایگاه شغلی دارد و البته درآمد خوبی که بهخصوص بعد از عبور از آزمون سخت دستیاری برای پزشک متخصص به ارمغان میآورد، خواهان زیاد داشت؛ درآمدی که ارزش سالها صبر و درس خواندن و حتی تقلب و سوال خریدن را دارد. اگرچه رسیدن به این مرحله در سن بالا شاید کمی دیر به نظر برسد، اما درآمد پزشک تخصصی آنقدر بود که سالها نان پدر خوردن و متخصص شدن در دهه چهارم زندگی آن را توجیه کند، اما حالا چه شده که نهتنها پزشکان عمومی از وضعیت شغلی و درآمدی خود راضی نیستند، بلکه صندلی برخی رشتههای تخصصی نیز خالی میماند و کار به جایی رسیده که دستیاران تخصصی پزشکی که از نخبهترین افراد جامعه هستند، دست به خودکشی میزنند.
دوره دستیاری یا رزیدنتی دورهای است که بعد از اتمام دوره پزشکی عمومی و دریافت مدرک دکترای حرفهای پزشکی آغاز میشود و بین ۴ تا ۶ سال طول میکشد. دستیاران تخصصی در نظام آموزش پزشکی ایران فقط دانشجو نیستند، بلکه به نوعی بیمارستانهای دولتی وزارت بهداشت روی پاشنه آنان میچرخد. جایی که «اتند» یا پزشکان متخصص که مسوولیت سلامت بیماران را در بیمارستانهای دولتی به عهده دارند، بیشتر حضور ندارند و رسیدگی به بیماران را به دانشجویان خود یعنی همان رزیدنتها میسپارند.
دانشجویانی که باید در شیفتهای متعدد و طولانی صبح و شب و با حقوق کم دانشجویی در بیمارستان کار کنند و حق طبابت در بیرون بیمارستان دولتی را هم ندارند. دستیاران پزشکی در یکی از رشتههای ۲۷گانه تخصصی شامل تخصصهای کودکان، پاتولوژی، ارولوژی، ارتوپدی، زنان و زایمان، مغز و اعصاب، داخلی، بیماریهای عفونی، قلب و عروق، پوست، بیهوشی، جراحی عمومی، جراحی مغز و اعصاب، چشمپزشکی، آنکولوژی، رادیولوژی، روانپزشکی، گوش،حلقوبینی، پزشکی هستهای، طب کار، طب فیزیکی و توانبخشی، طب اورژانس، پزشکی ورزشی، جراحی قلب و عروق، جراحی قفسه صدری، پزشکیقانونی و پزشکی اجتماعی تحصیل میکنند تا آینده سلامت کشور را به دست گیرند.
اما واقعیتهای جامعه نشان میدهد گروهی که باید سکان آینده نظام سلامت ایران را به دست گیرند، خود دچار مشکلات متعدد از جمله ناامیدی و افسردگی هستند. آینده روشنی را پیش روی خود نمیبینند و این ناراحتی را به اشکال مختلف مانند مهاجرت، تغییر شغل، بیانگیزگی در خدمت و در نهایت اقدام خودکشی بروز میدهند.
۳۰ درصد دستیاران پزشکی به خودکشی فکر میکنند
«دکتر وحید شریعت» رییس انجمن علمی روانپزشکان ایران در یک برنامه تلویزیونی گفت: مشاهدات میدانی نشان میدهد میزان خودکشی به طور کلی در کل جمعیت کشور افزایش پیدا کرده، اما بهطور خاص در بین دستیاران پزشکی این افزایش بسیار بیشتر از جمعیت عمومی است. این موضوع را آمارهای خودکشی دستیاران پزشکی که رسانهای شده و مطالعاتی که در بین خود دستیاران پزشکی در مورد فکر خودکشی انجام شده، ثابت میکند و قابل انکار نیست.
وی افزود: نتایج تحقیقی که خانم دکتر فهمیه سعید استادیار گروه روانپزشکی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی در سال ۱۴۰۱ روی تعدادی از رزیدنتها انجام داد، نشان میدهد که حدود ۳۰ درصد دستیاران پزشکی به خودکشی فکر کردهاند. این آمار حتی اگر قابل تعمیم نباشد به هر حال تخمینی از وضعیت موجود را نشان میدهد.
دکتر شریعت ادامه داد: مهمتر از نتایج این تحقیق تعداد دستیاران پزشکی هستند که خودکشی موفق داشتهاند. آماری که سازمان نظام پزشکی اعلام کرده نشان میدهد در یکسال گذشته ۱۶ دستیار تخصصی خودکشی کردهاند. البته وزارت بهداشت حتما آمار دقیقتر و بیشتری دارد، اما متاسفانه این آمار را محرمانه میدانند و اعلام نمیکنند. اشکال مهمی که در کشور وجود دارد این است که هر زمان مشکلی پیش میآید قبل از هر کاری آمارها را محرمانه یا سریع تکذیب میکنند. رییس انجمن علمی روانپزشکان افزود: شاخص آمار خودکشی برمبنای تعداد در صدهزار نفر در سال است. اگر آمار ۱۶ خودکشی موفق رزیدنتها را در یکسال اخیر مبنا قرار دهیم، با توجه به جمعیت حدود ۱۵ هزار نفری رزیدنتهای کشور، آمار خودکشی رزیدنتها در ایران حدود ۱۰۰ در ۱۰۰هزار نفر میشود. این آمار در جمعیت عمومی براساس آمار رسمی پزشکی قانونی ۵/۶ در ۱۰۰هزار نفر است. البته تخمینهای غیررسمی این میزان را حدود ۱۰ در ۱۰۰هزار نفر نشان میدهد. میتوان برآورد کرد که میزان خودکشی موفق در بین رزیدنتها و دستیاران تخصصی پزشکی حدود ۱۰برابر جمعیت عمومی است که بسیار بالا و نگرانکننده است.
رییس انجمن علمی روانپزشکان ایران گفت: افزایش خودکشی در بین رزیدنتها عوامل مختلفی دارد، اما به نظرم مهمترین مساله ناامیدی است. واقعیتهای جامعه نشان میدهد یک فضای ناامیدی به چشم میخورد. این موضوع در بین پزشکان جوان هم وجود دارد. بسیاری از پزشکان بعد از سالها تحصیل و سختیهای زیاد، آینده روشنی را پیش روی خود نمیبینند.
علاوهبر مشکلات اقتصادی و اجتماعی، جامعه پزشکی با هجمهها و تصمیمات عجیب و غریب و غیرکارشناسی از سوی نهادهای سیاستگذار از جمله شورای عالی انقلاب فرهنگی مواجه میشوند. تصمیماتی مانند افزایش غیرکارشناسی و دوبرابری ظرفیت پذیرش رشتههای پزشکی یا پذیرش دانشجوی تخصصی پزشکی از مقطع دیپلم که با وجود مشکلات شغلی پزشکان باعث ناامیدی بیشتر آنها میشود.
دکتر شریعت ادامه داد: این تصمیمات نشاندهنده بیتدبیری است و در عین حال برخی مسوولان درک درستی از مشکلات پزشکان ندارند. این تصمیمات همزمان با سختیهای شغلی رزیدنتها و حقوق و درآمد بسیار پایین آنها، باعث میشود که آینده روشنی پیش رو نداشته باشند و به سمت ناامیدی و خودکشی سوق داده شوند.
وی گفت: در این شرایط تصور کنید یک دستیار پزشکی درگیر یکسری مشکلات شخصی، اقتصادی، عاطفی و افسردگی هم قرار بگیرد، در این صورت احتمال اینکه به خودکشی فکر کند و دست به خودکشی بزند بیشتر است.
در مقابل این واقعیت نگرانکننده، مشکل دیگر این است که در وزارت بهداشت و نهادهای مسوول با جو انکار و تکذیب مواجه هستیم. در جلسات و کمیتههایی که برای بررسی این موضوع تشکیل شده، شاهد این هستیم که مسوولان وزارت بهداشت این مساله را انکار کرده و آن را زاییده فضای مجازی میدانند و به جای ارائه راهکار به فضای مجازی حمله میکنند.
وی افزود: بعد از این همه سروصدا در رسانهها درباره خودکشی رزیدنتها بالاخره یک جلسه کارشناسی گذاشتند و از انجمن علمی روانپزشکان هم دعوت کردند، اما در این جلسه از بین مسوولان ارشد وزارت بهداشت فقط معاون آموزشی شرکت کرد و از معاونتهای درمان، بهداشت و دانشجویی حتی در حد مدیرکل هم کسی شرکت نکرد که نشان میدهد اصلا این موضوع برای آنها اهمیتی ندارد. مسوولان وزارت بهداشت حتی حاضر نیستند از واژه «خودکشی» استفاده کنند یا در این زمینه صحبت کنند. به جای خودکشی میگویند رفتارهای خودآسیبرسان.
هشدار؛ خودکشی رزیدنتها جدی است
«دکتر محمود فاضل» رییس شورایعالی نظام پزشکی نیز در این مورد به ایرنا گفت: با توجه به آمار نگرانکننده خودکشی در بین رزیدنتها، کمیتهای در سازمان نظام پزشکی تشکیل شد و از مسوولان وزارت بهداشت و سایر نهادهای مرتبط نیز برای عضویت در این کمیته دعوت کردیم. مساله خودکشی رزیدنتها به یک معضل مهم برای جامعه پزشکی تبدیل شده است. بر این اساس شورایعالی نظام پزشکی در آذر امسال با مصوبهای تشکیل کمیته بررسی علل خودکشی رزیدنتها را تصویب کرد. در این کمیته از نمایندگان وزارت بهداشت، سازمان پزشکیقانونی، بهزیستی، معاونت پیشگیری از جرم قوه قضاییه، انجمن علمی روانپزشکان و نماینده رزیدنتها دعوت کردیم.
وی ادامه داد: آنچه برای مردم و جامعه پزشکی مهم است این است که رزیدنتها و دانشجویان پزشکی تخصصی باید بتوانند با آرامش به تحصیل بپردازند. آنان آیندهسازان نظام سلامت کشور هستند که من و شما و فرزندان ما در آینده باید سلامتمان را به دست آنها بسپاریم. اگر دانشجویان پزشکی کشور نتوانند به درستی آموزش ببینند در آینده سلامت کل جامعه به مخاطره خواهد افتاد.
رییس شورایعالی نظام پزشکی گفت: دستیاران تخصصی پزشکی با دو مساله مهم روبهرو هستند؛ یکی مسائل امروز آنهاست مثل مشکلات معیشتی و رفاهی که واقعا در حداقل ممکن است. معلوم نیست رزیدنتها دانشجو هستند یا پرسنل بیمارستان و با وجود کار سخت و فشار سنگین کاری که در بیمارستانها متحمل میشوند و شاید ۶۰ درصد بیشتر سایر کارکنان بیمارستانها در این مراکز حضور دارند، اما حقوق بسیار ناچیزی دریافت میکنند.
وی افزود: دستیاران پزشکی نهتنها حقوق بسیار کمی دریافت میکنند، بلکه حق طبابت و مطب زدن هم ندارند و وزارت بهداشت آنها را از هرگونه اشتغال دیگر منع کرده است، بنابراین باید وضعیت معیشتی آنها بهتر شود. ضمن اینکه کار زیاد و خشونتهایی که در بیمارستانها علیه آنها رخ میدهد امنیت و وضعیت روانی و جسمی آنها را به شدت به مخاطره انداخته است.
رییس شورایعالی نظامپزشکی گفت: رسیدن به راهحل مناسب برای رفع مشکلات جسمی و روانی و خودکشی رزیدنتها نیازمند بررسیهای دقیق و کارشناسانه است. افزایش حقوق و بهبود معیشت دستیاران، اصلاح تعرفههای پزشکی و بررسی نقاط ضعف و قوت ادغام آموزش پزشکی در خدمات پزشکی در ایران از جمله مسائلی است که باید در این مسیر مورد توجه قرار گیرد.
دکتر فاضل تاکید کرد: واقعا کار دستیاران پزشکی طاقتفرساست. با این حال آنان از هرگونه حقوحقوق شغلی محروم هستند. باید قوانین و طرحهایی در وزارت بهداشت، دولت و مجلس برای رفع مشکلات رزیدنتها تصویب شود تا این مساله و معضل مهم رفع شود. در مقابل این مشکلات امروز، آینده آنها نیز مبهم است و واقعا آینده شغلی روشنی در انتظار دستیاران پزشکی تخصصی نیست. تعرفههای غیرواقعی و نارضایتی پزشکان متخصص فعلی نیز بر ناامیدی و افسردگی بیشتر آنها دامن میزند.
در این شرایط رزیدنتها که پزشکان متخصص آینده کشور هستند، جایگاه روشنی را برای آینده خود نمیبینند و به همین علت شاهد ناامیدی، افسردگی و بیانگیزگی در بین این گروه هستیم که در مواردی به خودکشی و پایان زندگی آنان ختم میشود.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد