مسیریابی توسعه توریسم
نادر نینوایی– گردشگری یکی از بخش‌های با پتانسیل بالا در ایران است که در این سال‌ها نتوانسته‌ایم از ظرفیت‌های آن به شکل مطلوب بهره ببریم. در دهه‌های اخیر بیشتر گردشگران ورودی به ایران از کشورهای همسایه بوده و به همین سبب این امکان را نداشته‌ایم که به شکلی موثر و مستمر از اقتصادهای قدرتمند جهان جذب گردشگر کنیم.
در وضعیت کنونی توجه به جذب گردشگر از اقتصادهای قدرتمند، الگوبرداری از کشورهای موفق در حوزه توریسم نظیر اسپانیا و تلاش برای گنجاندن نام ایران در بسته‌های سفر تور اپراتورهای بین‌المللی ازجمله اقداماتی است که می‌تواند راهگشای آینده گردشگری ایران باشد.
لزوم توجه به جذب گردشگر از کشورهای پردرآمد
دکتر اسرافیل شفیع‌زاده، عضو جامعه تورگردانان ایران و فارغ‌التحصیل دکترای اقتصاد گردشگری از اسپانیا، درخصوص اهمیت توجه به جذب گردشگر از کشورهای پردرآمد به «جهان‌صنعت» گفت: به هر حال میزان درآمد ناشی از حضور گردشگران اروپایی و کشورهای با وضعیت اقتصادی مطلوب با گردشگری که با توان اقتصادی پایین‌تر وارد ایران می‌شود، متفاوت است. طبیعی است که به همین سبب حضور گردشگران اروپایی، آمریکای شمالی، چین و روسیه مهم است اما مشروط بر اینکه بتوانیم بعد از رفع موانع مرتبط با تحریم و حصول توافق هسته‌ای، شرایط را برای اینکه فعالیت‌های بازاریابی کشور را توسعه دهیم، فراهم کنیم. در صورت حصول توافق باید از فرصت استفاده و سهم بازاری ایران از محل گردشگری را متحول کرد تا بتوانیم موج گردشگری ایجاد کنیم.
وی افزود: محقق شدن اتفاقات مثبت در حوزه توریسم در گرو این است که بتوانیم زیرساخت‌های مرتبط را مهیا کنیم. امروز محدودیت‌های زیادی در حوزه حمل‌ونقل ریلی داشته و نیاز داریم ایران را تجاری کنیم. چنانچه بخواهیم اهداف بلندمدت گردشگری را در نظر بگیریم باید بدانیم در دوره‌های کوتاه‌مدت و میان‌مدت می‌خواهیم چه میزان ظرفیت ناوگان‌های هوایی، ریلی، دریایی و جاده‌ای کشور را توسعه دهیم. زیرساخت‌های اقامتی و مراکز تفریحی کشور نیاز به توسعه بهتر دارند. ارتقای دسترسی‌ها در حوزه ارتباطات و بهبود وضعیت اینترنتی نیز ازجمله مسائلی است که نمی‌توان در فرآیند توسعه گردشگری آن را نادیده گرفت، بنابراین باید بتوانیم زیرساخت‌های لازم را برای ارائه خدمات به گردشگران فراهم کنیم تا آنها با آسودگی خیال به ایران سفر کنند.
درس‌هایی از موفقیت توریسم اسپانیا
شفیع‌زاده ضمن اشاره به دلایل موفقیت‌های کشور اسپانیا در حوزه گردشگری یادآور شد: اگر هر ساله چیزی حدود ۱۰۰میلیون نفر به اسپانیا سفر می‌کنند و این کشور در ردیف سه کشور برتر جهانی در زمینه جذب گردشگران است، به دلیل ساختارهای مناسبی بوده که این کشور فراهم کرده است. ایران چنانچه قصد توسعه گردشگری را دارد باید ساختارها را فراهم کند.
وی با ذکر نمونه‌ای افزود: مثلا برای توسعه «گردشگری سلامت» که ایران در این بخش ظرفیت‌های زیادی دارد باید زیرساخت‌ها و الزامات اولیه فراهم شود و آن زمان است که ایران می‌تواند به رقیبی برای کشورهای بزرگ دنیا در این حوزه تبدیل شود و با سنگاپور، ترکیه و اسپانیا رقابت کند.
ضرورت ارائه بسته‌های سفر به ایران در بازار جهانی
این کارشناس گردشگری ضمن تاکید بر ضرورت ارائه بسته‌های سفر به ایران در بازار جهانی خاطرنشان کرد: راهکار بهبود شرایط گردشگری از مسیر تجاری کردن ایران می‌گذرد و باید شرایط به گونه‌ای باشد که در بازارهای جهانی بسته‌های سفر به ایران ارائه شده و وجود داشته باشد. مساله خرده‌فروشی و عمده‌فروشی در حوزه گردشگری ازجمله نکات قابل تامل است. لزوما اینگونه نیست که برای سفر و تعریف تور این افراد باشند که تصمیم بگیرند. یک سلسله نهادها و بنگاه‌هایی در دنیا وجود دارند که این نهادها و تراست‌های بزرگ بخش گردشگری هستند که تصمیم می‌گیرند چه مقصدی را معرفی کنند. اینها در مقطعی تصمیم می‌گیرند که کارائیب را معرفی کنند و آنجا یک تور اپراتور بین‌المللی که هتل و خط هوایی و امکانات دیگر در اختیار دارد، می‌آید و بسته‌های سفر به این منطقه را تعریف و ارائه می‌کند و موج راه می‌اندازد.
وی افزود: همین اتفاقات درخصوص ترکیه نیز می‌افتد. امروز هواپیماهایی که از مادرید به سمت ترکیه پرواز می‌کنند مملو از مسافران و گردشگرانی هستند که توسط شرکت‌های تور اپراتور هدایت می‌شوند. تلقی ساده‌انگارانه این است که فکر کنیم باید بتوانیم بر تصمیم آحاد افراد تاثیر بگذاریم که شاید این نگاه هم در میان‌مدت اثربخش باشد اما اقدام اصلی و اساسی این است که بتوانیم وارد بسته‌های سفر بین‌المللی شویم. باید بتوانیم کسانی را که به عنوان تور اپراتور بازیگردان صحنه بین‌المللی توریسم هستند متقاعد کنیم ایران را به عنوان یک مقصد ارائه دهند. باید خطوط هواپیمایی بین‌المللی را متقاعد کنیم که به سمت نقاط مختف و مهم گردشگری ایران ازجمله شیراز و اصفهان پرواز ارائه دهند.
کمبود‌های زیرساختی فرودگاه‌های کشور
برای توسعه گردشگری ایران یکی از مهم‌ترین مسائلی که باید طرف توجه قرار گیرد رفع مشکلات زیرساختی در حوزه حمل‌ونقل هوایی است. شفیع‌زاده در این خصوص ابراز داشت: هواپیماهای ایرباس حدود ۸۰۰نفر ظرفیت دارند اما اگر قرار باشد چهار هواپیمای ایرباس به شکل همزمان در فرودگاه امام‌خمینی به زمین بنشینند، ظرفیت لازم برای خدمات‌دهی به آنها وجود ندارد. تعداد آسانسورهای فرودگاه امام حتی در همین شرایط کنونی نیز کافی نیست و مسافران همواره در صف آسانسور می‌ایستند که از پارکینگ بالا بیایند و در سالن مسافری بایستند.
وی افزود: وقتی وضعیت دوحه، دوبی، سنگاپور و ترکیه را می‌بینیم متوجه فاصله‌ها می‌شویم. فرودگاه ترکیه سالانه ظرفیت پذیرش حدود ۱۰۰میلیون نفر را دارد. این در حالی است که حتی پارکینگ‌های فرودگاه امام‌خمینی پاسخگوی نیازهای فعلی نیست. در تهران اگر کنفرانس نفت و گاز برگزار شود در هتل‌های لوکس پایتخت ظرفیت خالی باقی نمی‌ماند. این وضعیت را با حجم وسیع هتل‌های امارات متحده عربی و استانبول مقایسه کنید و آن زمان متوجه می‌شوید ظرفیت‌های موجود در این مناطق امکان تسهیل گردشگری را فراهم می‌کند.
اهمیت توجه بیشتر به اکوتوریسم
شفیع‌زاده ضمن تاکید بر ظرفیت‌های بالای ایران در حوزه طبیعتگردی و اکوتوریسم گفت: ظرفیت‌هایی که در حوزه طبیعتگردی در کشورهایی نظیر موزامبیک، تانزانیا و برخی کشورهای آفریقایی وجود دارد در ایران نیز تا حدود زیادی وجود دارد. ایران کشوری است که تنوع اقلیمی بالایی داشته و پهنه‌های وسیعی از آن، حیات‌وحش جالب توجهی دارد و می‌توان تورهای پرنده‌نگری، ماجراجویانه و اکوتوریستی برای آن تعریف کرد. به نظرم ورود گردشگران خارجی به مناطق روستایی ایران می‌تواند تبدیل به موتور محرک مناطق محروم و استان‌ها شود.
وی در خاتمه ابراز داشت: امروز متاسفانه به مساله اکولوژ‌ها در کشور کم‌توجهی می‌شود. تعداد آنها در کشور محدود است. به نظرم از آثار طبیعی ایران برای توسعه گردشگری به خوبی استفاده نکرده‌ایم. باید برخی هنجارها در زمان حضور در طبیعت رعایت شود اما بعضی محدودیت‌ها برای حضور در کویرهایی نظیر مرنجاب و برخی مناطق دیگر، صحیح نیست و نباید فرصت‌های توسعه را از دست بدهیم.
