مرگ تدریجی یک برند ملی
جهان صنعت- ساوه، شهر یاقوت سرخ ایران، سالیان متمادی است که با نام انار نفس میکشد، بیش از ۱۱هزار هکتار باغ انار، ۶۵درصد ارزش تولیدات کشاورزی، بیش از ۳۲هزار خانوار شاغل مستقیم، صدها میلیارد تومان درآمد سالانه و میلیونها دلار صادرات غیرنفتی؛ اینها فقط چند عدد از هویت اقتصادی ساوه هستند که حول محور انار بهدست آمدهاند، محصولی که مدتی است به سختی نفس میکشد.
خشکسالی بیسابقه دو سال اخیر اما این هویت را تا مرز نابودی کشانده است، بیش از ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰هکتار باغ، کاملا خشکیده، هزاران هکتار دیگر در وضعیت بحرانی قرار دارند و معیشت دهها هزار نفر در خطر جدی قرار گرفته است. از دورانی که نگرانیها درخصوص انار ساوه چیزهای دیگری مثل تولید ارگانیک یا تصاحب بازارهای بزرگتر در سطح بین المللی یا برنده شدن در مسابقه تولید بزرگترین یا سنگینترین انار سال بود، زمان زیادی نگذشته است؛ حالا نگرانیها با چندین درجه نزول، به سطح مرگ و زندگی برند انار ساوه سقوط کرده است.
پایتخت انار ایران
معاون فنی و اجرایی جهاد کشاورزی ساوه با بیان اینکه شهرستان ساوه، واقع در قلب استان مرکزی، به عنوان «پایتخت انار ایران» شناخته میشود، گفت: با بیش از ۱۱هزار هکتار باغ انار، این منطقه نهتنها بزرگترین تولیدکننده انار در کشور است بلکه سهم قابلتوجهی در صادرات این محصول به بازارهای جهانی ایفا میکند. انار ساوه با طعم ترشمزه و دانههای درشت و سرخرنگش، نمادی از هویت فرهنگی و اقتصادی این شهر است، محصولی که سالانه بین ۱۵۰ تا ۲۰۰هزار تن تولید میشود و میلیاردها دلار ارزآوری برای کشور به ارمغان میآورد.
محمودرضا خلیلی با بیان اینکه خشکسالی بیسابقه، این میراث سبز را به مرز نابودی کشانده است، افزود: این بحران نهتنها کشاورزی محلی را آسیب پذیرکرده بلکه زنجیرهای از آسیبهای اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی را به دنبال داشته است.
خشکسالی در ساوه
خلیلی با بیان اینکه خشکسالی در ساوه ریشه در کاهش شدید بارندگیها، برداشت بیرویه از آبهای زیرزمینی و تغییر اقلیم دارد، افزود: در سال آبی ۱۴۰۴-۱۴۰۳، بارشها بیش از ۴۰درصد کمتر از میانگین بلندمدت بوده و سطح آبهای زیرزمینی در پایین رفتن، رکوردزنی کرده است. وسعت اراضی آبی ساوه حدود ۶۶هزار هکتار است که ۲۱هزار هکتار آن به باغات اختصاص دارد و انار با سهم ۱۱هزار هکتاری، ستون فقرات این بخش را تشکیل میدهد.
خلیلی با استناد به بازدیدهای میدانی و برآوردهای مبتنی بر توزیع نهادهها(مانند کود و آب)، اظهار کرد: بر اساس روایات مختلف، بین ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ هکتار باغ در اثر کمآبیهای اخیر خشک شده است. این آمار دقیق GPSدار نیست اما از خدمات ارائه شده مانند توزیع کود و مدیریت آب استخراج شده است. علاوه بر باغهای کاملا رها شده، حدود ۱۵۰۰هکتار دیگر امسال برداشت داشتهاند اما کیفیت و عملکرد اقتصادیشان پایین بوده و نمیتواند چرخه معیشت را تامین کند. وی با بیان اینکه انار گیاهی مقاوم و سازگار با اقلیم نیمهخشک ساوه است، تصریح کرد: اما استمرار خشکسالی، حیات درختان کهنسال را تهدید میکند. امسال، گرمای هوا و کمبود آب باعث تاخیر در برداشت شده و محصول را در معرض آفتابسوختگی و ترکیدگی قرار داده است.
خلیلی با تاکید بر اینکه خشکسالی در ساوه فراتر از یک مشکل آبی است، گفت: این یک بحران چندبعدی است که اقتصاد، جامعه و محیطزیست را دربرمی گیرد. هر هکتار باغ انار در شرایط نرمال، یک خانوار را تامین میکند و درآمدی بالاتر از حقوق پایه کارگری(حدود ۲۰-۱۵ میلیون تومان ماهانه) فراهم میآورد. میانگین مالکیت در ساوه ۲ تا ۵/۲هکتار به ازای هر بهرهبردار است، بنابراین خشک شدن این میزان، چرخه زندگی خانوادهها را فلج میکند.
ارزآوری ۱۰۰میلیون دلاری
این مقام مسوول در جهاد کشاورزی ساوه در ادامه گفت: صادرات انار ساوه به کشورهایی مانند روسیه، عراق و اروپا سالانه بیش از ۱۰۰میلیون دلار ارزآوری دارد. اقتصاد انار ساوه بیش از ۳۰هزار خانوار را پوشش میدهد و کاهش ۲۰، ۳۰درصدی تولید، مستقیما بر درآمد کشاورزان و صنایع وابسته مانند بستهبندی، حملونقل و فرآوری تاثیر میگذارد.
خلیلی با تاکید بر اینکه در چنین شرایطی روستاهایی که اقتصاد خانوارهای آنان ۱۰۰درصد وابسته به انار است، وارد رکود میشوند، تصریح کرد: بدهیهای بانکی افزایش مییابد و زنجیره تامین ملی مختل میشود. علاوه بر این، از دست رفتن ۳۰۰۰هکتار باغ، معادل از دست رفتن ۵۰۰۰شغل مستقیم و غیرمستقیم است که نرخ بیکاری محلی را افزایش میدهد.
منبع: ایسنا
