17 - 05 - 2020
مرمتگران ارمنی و ایرانی در کلیساها
مجموعه آثار رهبانی ارامنه ایران از جمله میراث جهانی ایران است که در فهرست یونسکو به ثبت رسیده است. در این میان گردشگران مختلفی از این آثار دیدن میکنند و به گفته مدیر پایگاه این میراث جهانی، اروپاییان بیشترین شناخت را از این مجموعه دارند.
پایگاه کلیساهای تاریخی ایران در تاریخ هفتم شهریورماه ۱۳۸۳ به دستور ریاست سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری و با همکاری شورای خلیفهگری ارامنه تهران در محل کلیسای مریم مقدس آغاز به کار کرد.
مهمترین اثر این پرونده کلیسای تادئوس مقدس(قره کلیسا) است که ارزش قداست آن در بین پیروان حضرت مسیح(ع) فراتر از مرزهای ایران است و محل تدفین یکی از حواریون در سال ۶۶ میلادی است. مجموع دیر تادئوس مقدس به همراه چهار نمازخانه و دو قبرستان در اطراف آن در استان آذربایجانغربی قرار دارد.
دیگر اثر این پرونده کلیسای استپانوس مقدس است که در ۹۷ کیلومتری کلیسای تادئوس مقدس در استان آذربایجانشرقی قرار گرفته و ارزش فوقالعادهای از حیث تزئینات معماری و تاریخی دارد. این کلیسا از آثار قرن هجدهم میلادی است که در نزدیکی روستای دره شام قرار گرفته. همچنین دره شام دارای یک کلسیا با قدمت ۴۰۰ سال به نام مریم مقدس و کلیسای آندره ورتی یا چوپان در ساحل رود ارس و قبرستان تاریخی است. در ۱۲ کیلومتری جنوب ماکو و در مجاورت روستای بارون، کلیسای مریم یا زورزور قرار گرفته که دریاچه سد بارون در زیر پای آن پهنه گسترانده است.
شرلی آودیان مدیر پایگاه میراث جهانی کلیساهای ایران با اشاره به اینکه طی شش سال گذشته سعی در ایجاد شبکه منسجمی از ارتباطات میان سازمانهای دولتی، مردم محلی و نهادهای مذهبی به عنوان سه ضلع کلیدی حفاظت این مجموعه داشته است، گفت: طی این سالها اقداماتی ازجمله مستندنگاری کلیه کلیساهای ایران با اطلاعاتی نظیر موقعیت جغرافیایی، رولوه و نقشهبرداری دقیق، به همراه مجموعه کامل تصویری شامل عکس و فیلم بیش از ۳۰۰ کلیسا انجام شده است که برای چاپ در کتاب جامع کلیساهای ایران به دو زبان فارسی و انگلیسی آماده شده است.
او با تاکید بر اینکه طرح مرمت کلیه کلیساهای ثبت جهانی تهیه و تدوین شده است، تصریح کرد: باتوجه به اینکه مرمتهای انجام شده در سالهای گذشته صرفاً مرمتهای اضطراری و بدون طرح بودند، تلاش شد طرح مرمت این بناها آماده و پس از تایید در کمیته هیات راهبردی و شورای فنی استانها بر اساس اولویت و اعتبارات بودجهای در چند مرحله به اجرا درآیند. این برنامه در قالب یک برنامه مرمتی ۱۰ ساله از سال ۱۳۹۳ زمانبندی شده است.
به گفته آودیان، طی این سالها مرمت برج ناقوس کلیسای استپانوس در سه طبقه، مرمت نقاشیهای داخلی صحن اصلی کلیسای استپانوس، مرمت کلیسای ثبت جهانی چوپان به صورت کامل همراه با محوطهسازی و ساماندهی مسیر دسترسی به همراه نورپردازی، مرمت اضطراری کلیسای مریم مقدس، ساخت مسیر دسترسی سنگفرش از داخل روستا به سمت کلیسا، مرمت سطوح شیبدار سنگی پشتبام کلیسای تادئوس مقدس، مرمت کلیه اتاقهای همجوار و حجرههای محوطه پیرامونی کلیسای تادئوس مقدس، مرمت مقبره ثبت جهانی ساندخت مقدس در مجموعه جانی قره کلیسا انجام شده است. مرمت و آمادهسازی بخشی از فضاها جهت اسکان مهمانان، ایجاد فضاهای نمایشگاهی در محوطه مجموعهها که شامل فضاهای معرفی، موزه، فروشگاههای صنایعدستی، بوفه، کافیشاپ و… به منظور ارائه خدمات تسهیلاتی به گردشگران انجام شده است.
آودیان ادامه داد: در عین حال یکی از مهمترین اقدامات اجرا شده در سال ۹۸، تهیه و نصب پوشش مسی چندلایه بسیار خاص برای پشت بام کلیسای تادئوس مقدس (قره کلیسا) است. حضور خیرین مسیحی در کنار پایگاه میراث جهانی کلیساهای ایران حائزاهمیت است. با توجه به ارزش جهانی و مذهبی این کلیساها ارتباط با خیرین داخل و خارج از کشور منجر به تسهیل برخی از کارهای مرمتی و تجهیز پایگاه و بناها شده که با کمک مالی آنها محقق شد. از جمله این کمکها میتوان به تامین اعتبار جهت ساخت لوستر در قره کلیسا و تعویض در چوبی اصلی کلیسا اشاره داشت.
مدیر پایگاه میراث جهانی کلیساهای ایران در خصوص وضعیت نامناسب پوشش پشتبام کلیسای تادئوس مقدس که وضعیت آن طی سالهای گذشته سبب نفوذ رطوبت نزولی به این مجموعه میشد نیز گفت: در زمان ساخت کلیسا پوشش سنگی سطوح شیبدار کلیسا نیمهتمام مانده و همین امر باعث شد کلیسا با مشکلاتی روبهرو شود. این مشکل با یاری ارامنه خیر جهان از طریق موسسه خیریه رفع شد و پوشش مسی سهلایه متناسب و کارآمد روی سقف کلیسا قرار گرفت و مشکل رطوبت کلیسا حل شد.
به گفته او، پایگاه میراث جهانی کلیساهای ایران باتوجه به حجم عملیات مرمتی در چند کلیسای جهانی در جهت تهیه اعتبارات مورد نیاز پایگاه در کنار اعتبارات ملی پایگاه با سازمانها و ارگانهای دیگر تعامل دارد ازجمله سازمان مناطق آزاد ارس و ماکو و انجمنهای ارامنه و آشوری. این درحالی است که کارگاههای مرمتی در طول سال به صورت مستمر فعال است.
مدیر پایگاه میراث جهانی کلیساهای ایران با اشاره به مرمت گنبد اصلی کلیسا که به گنبد سفید معروف است، گفت: بر اساس مستندنگاریهای موجود و طرح مرمت تایید شده، سنگهای آهکی فرسوده نمای گنبد قدیمی کاملا برچیده شد و با اجرای اصول مرمت، با ملاتهای درزگیر ترکها کاملا بسته و سطوح آببندی شده است. سنگهای جدید رنگ همگون و کیفیت مناسب با سنگهای قابل استفاده قدیم و سنگهای همخوان جدید مرمت شد. صلیب گنبد کلیسا که بر اثر صاعقهای که در زمستان ۹۶ در کلیسا اتفاق افتاد، سنگ نوک گنبد که نگهدارنده صلیب آهنی است بر اثر صاعقه شکسته شده و به پایین سقوط کرده بود، دوباره پس از برگزاری مراسم تبرک توسط خلیقه اعظم صلیب در جای قبلی خود در همان ارتفاع جایگزین شد.
به گفته آودیان، عموما کارگاههای مرمتی کلیساها در قالب هیاتهای مشترک و با همیاری مرمتگرانی از ارمنستان انجام میشود. مرمتگران ایرانی و ارمنی در کنار هم با انتقال تجربیات و اصول مرمتی یکدیگر در کارگاههای آموزنده و در عین حال پرباری فعالیت میکنند. برنامههای همکاری سالانه دو کشور و حضور کارشناسان به اختصاص اعتبارات پایگاه بستگی دارد.
او خاطرنشان کرد: درحال حاضر وضعیت مجموعه جهانی کلیساهای ایران مناسب است و مشکل خاصی نداریم. بیش از ۷۰ درصد کارهای مرمتی انجام شده و شرایط خوبی دارد. در حوزه زیرساختهای گردشگری نیز کارهای زیادی انجام دادهایم. حوادث طبیعی ازجمله زلزله و سیل و… نیز آسیبی به این مجموعه وارد نکرده است.
به گفته آودیان، مجموعه کلیساهای ایران که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شدهاند هر سال با افزایش ۳۰ درصدی گردشگران و بازدیدکنندگان روبهرو است. در این میان اروپاییان بیشترین شناخت را از این مجموعه کلیساها دارند. تعداد گردشگران آسیایی هم زیاد است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد