مذاکرات رم؛ آرام و معقول
گروه سیاسی– سرانجام پس از چند روز پرتنش در روابط تهران و واشنگتن و انتشار اخباری مبنی‌بر احتمال شکست مذاکرات یا دست‌کم به تعویق افتادن ادامه این گفتوگوها به زمانی دیگر، روز گذشته پنجمین دور مذاکرات ایران و آمریکا در پایتخت ایتالیا برگزار شد؛ مذاکراتی که همچون چهار دور پیش، با حضور سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران و استیو ویتکاف فرستاده ویژه رییس‌جمهور آمریکا به منطقه غرب آسیا به‌عنوان روسای تیم‌های مذاکره‌کنندگان ایران و آمریکا و همچنین بدر البوسعیدی وزیر امور خارجه عمان به‌عنوان طرف میانجی برگزار شد و این درحالی بود که عراقچی حوالی نیمروز گذشته در راس یک هیات رسمی برای شرکت در پنجمین دور گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا وارد رم ایتالیا شد. در حالی که مایکل آنتون، مدیر برنامه‌ریزی سیاسی وزارت خارجه آمریکا نیز که به نوعی ریاست تیم کارشناسی آمریکا را برعهده دارد، ویتکاف را همراهی کرد، در تیم مذاکراتی ایران دیپلمات‌های ارشدی همچون مجید تخت‌روانچی معاون سیاسی وزیر خارجه، کاظم غریب‌آبادی معاون حقوقی و بین‌الملل وزیر خارجه و اسماعیل بقائی سخنگوی وزارت خارجه حضور داشتند.
در حالی که مذاکرات روز گذشته در یکی از مکان‌های دیپلماتیک متعلق به سفارت عمان در رم برگزار شد، سیدعباس عراقچی و بدر البوسعیدی پیش از آغاز رسمی این مذاکرات با یکدیگر دیدار و در مورد نحوه پیشبرد مذاکرات تبادل‌نظر کردند؛ دیداری که عملا به مقدمه‌ای برای آغاز رسمی دور پنجم مذاکرات ایران و آمریکا تبدیل شد و درنتیجه بلافاصله پس از آن، دیپلمات‌های ارشد ایرانی و آمریکایی رسما وارد دور پنجم این گفتوگوها شدند. مذاکراتی که به‌ویژه باتوجه به تحولات اخیر با دشواری دوچندان نسبت‌به ادوار پیشین آن برگزار شد.
این درحالی بود که درپی افزایش اختلافات بین ایران و آمریکا در ارتباط با موضوع غنی‌سازی و خواسته‌های زیاده‌خواهانه آمریکایی‌ها مبنی بر اینکه ایران باید غنی‌سازی را متوقف کند و تاکید ایران مبنی بر اینکه این مساله جزو خطوط قرمز ایران است و تهران بر اساس قوانین و معاهدات بین‌المللی حق غنی‌سازی دارد، امکان برگزاری دور پنجم مذاکرات بین ایران و آمریکا کمرنگ شده بود ولی وزیر خارجه عمان تلاش بسیاری کرد که این دور از مذاکرات نیز انجام شود و در همین راستا از دو طرف دعوت کرد برای ادامه مذاکرات در رم حاضر شوند تا شاید بتوانند بر سر موضوعات اختلافی به راه‌حلی دست پیدا کنند. برخی تحلیلگران معتقدند که در سایه افزایش اختلافات بین ایران و آمریکا در جریان مذاکرات ممکن است آمریکایی‌ها از طریق عمان پیشنهاد مکتوبی را که پیشتر در رسانه‌ها در ارتباط با توافق از آن سخن گفته بودند، به ایران ارائه کنند.
عراقچی بامداد جمعه و پیش از سفر به ایتالیا جهت شرکت در این گفتوگوها در مطلبی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «یافتن مسیر دستیابی به توافق، معادله پیچیده‌ای نیست: سلاح هسته‌ای صفر = توافق داریم. غنی‌سازی صفر = توافقی در کار نیست.» وزیر خارجه ایران خطاب به مقامات آمریکایی تاکید کرد: «زمان تصمیم‌گیری فرا رسیده است.» به نظر می‌رسد این دور از مذاکرات که با تلاش‌های وزیر خارجه عمان برگزار شده است، افق پیش‌رو این مذاکرات تا حدودی مشخص کند. تهران اعلام کرده در صورتی که آمریکایی‌ها حق غنی‌سازی ایران را نپذیرند و به خواسته‌های زیاده‌خواهانه خود در این زمینه اصرار داشته باشد، توافقی در کار نخواهد بود. نکته‌ای که اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز جمعه و در آستانه آغاز دور پنجم گفت‌وگوهای ایران و آمریکا در پایتخت ایتالیا در ارتباط با آن اظهارنظر کرده و در پیامی که از طریق حساب کاربری شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس منتشر کرد، نوشت: «ما در حالی وارد دور پنجم مذاکرات می‌شویم که هدف ما و چارچوب‌های تعیین‌شده برای رسیدن به آن ثابت است.» این دیپلمات ارشد ایرانی همچنین اضافه کرد: «برنامه هسته‌ای ایران حاصل استقامت، پایمردی و مقاومت طولانی‌مدت ملتی است که به دستاوردی که با تحمل زحمت بسیار به دست آورده افتخار می‌کند و از نمایندگانش توقع دارد برای صیانت از حقوق و منافع ملت ایران قاطع و ثابت قدم گام بردارد.»
از دیگرسو آنچه در آستانه برگزاری دور پنجم این گفتوگوها، منجر به پیچیدگی بیشتر مذاکرات شده، تماس تلفنی بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل و دونالد ترامپ رییس‌جمهور آمریکا بود که حدود ۲۴ساعت پیش از آغاز رسمی مذاکرات در رم انجام گرفت و بنابر آنچه رسانه‌ها از این گفت‌وگوی تلفنی گزارش داده‌اند، تلاشی بوده از سوی اسرائیل برای جلوگیری از ادامه مذاکرات. آن هم در شرایطی که به باور بسیاری از ناظران، رژیم صهیونیستی که به هیچ عنوان نمی‌خواهد توافقی بین ایران و آمریکا در ارتباط با موضوع هسته‌ای صورت بگیرد، همواره تلاش کرده که واشنگتن را به حمله نظامی به ایران ترغیب کند، در مدت اخیر تلاش‌های ایذایی بسیاری برای تخریب این روند مذاکراتی انجام داده است. این در حالی بود که منابع مختلف رسانه‌ای در حاشیه برگزاری این مذاکرات از این خبر داده‌اند که قرار است پس از انجام مذاکرات بین ایران و آمریکا، دیوید بارنیا رییس موساد و ران درمر وزیر امور راهبردی رژیم صهیونیستی در رم با ویتکاف دیدار و رایزنی کنند؛ خبری که ازقضا با واکنش وزیر امور خارجه ایران نیز مواجه شد. عراقچی که تاکید کرد از چنین تلاش‌هایی ازسوی اسرائیل شگفت‌زده نشده و نمی‌شود، گفته: «غیرعادی نیست؛ ما اسرائیل و آمریکا را جدا از هم نمی‌دانیم و باتوجه به این موضوع، چنین دیدارهایی بین آمریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها غیرطبیعی نیست.» وزیر امور خارجه ایران در عین حال به آنچه در روزهای گذشته درخصوص تلاش اسرائیل برای فراهم کردن مقدمات حمله نظامی به تاسیسات هسته‌ای ایران روی خروجی برخی منابع خبری همچون سی‌ان‌ان رفته بود، گفت: «من نامه‌ای را به دبیرکل سازمان ملل و مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با توجه به اخباری که سی‌ان‌ان و سایت‌های دیگر نقل کرده بودند که رژیم صهیونیستی مثلا در حال آماده‌شدن برای حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران در صورت شکست مذاکرات است که حرف بسیار خنده‌داری است، نوشتم.» عراقچی همچنین خاطرنشان کرد: «من در این نامه بر این موضوع تاکید کردم که ما از تاسیسات خود کاملا دفاع خواهیم کرد و آماده واکنش سریع و قاطع هستیم و نکته بعدی اینکه اگر این تهدیدات ادامه پیدا کند، ما ناچار خواهیم شد که ترتیبات ویژه‌ای را برای حفاظت و صیانت هسته‌ای و مواد هسته‌ای خود اتخاذ کنیم. آنهایی که باید متوجه شوند که ترتیبات ویژه یعنی چه، متوجه می‌شوند.» او گفت: «نکته بعدی این بود که بر فرض رژیم صهیونیستی بخواهد به ایران تعرضی کند که پاسخ آن را خواهد گرفت ولی ما آمریکا را شریک این تعرض می‌دانیم؛ چه نیروهای آمریکایی دخالت داشته باشند چه نداشته باشند. ما هرگز قبول نمی‌کنیم که رژیم صهیونیستی بدون هماهنگی با آمریکا غلط اضافه‌ای کند.»
به هر تفسیر اما سرانجام حوالی غروب جمعه به وقت تهران منابع خبری از پایان این دور از مذاکرات خبردادند. این درحالی بود که بنابر اعلام اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، هیات ایرانی در این دور از مذاکرات با توجه به مواضع ضد و نقیض مقامات آمریکایی در مدت اخیر و دور جدید اعمال تحریم‌ها علیه تهران ازسوی واشنگتن، اعتراض خود به این روند را به‌صورت صریح و شفاف به طرف مقابل منتقل کرده است. این درحالی بود که سخنگوی وزارت امور خارجه ایران پیش از پایان مذاکرات در توضیحاتی کوتاه درباره آنچه از حوالی ساعت۱۵ به وقت تهران در محل مذاکرات در جریان بود، اعلام کرد که رییس هیات آمریکایی به‌دلیل برنامه پروازی، محل مذاکرات در رم را ترک کرد اما مذاکرات در فضایی «حرفه‌ای و آرام» پیگیری شد. بقائی که در بخشی از توضیحاتش از «پیگیری مذاکرات در سطح هیات‌های فنی» خبر داده بود، در توضیحاتی تکمیلی درباره روند پیشرفت مذاکرات نیز گفته بود که «دور پنجم مذاکرات ایران و آمریکا در یک فضای حرفه‌ای، آرام و معقول» انجام شده است.
