مذاکرات آلاسکا؛ تهران امیدوار می‌ماند؟
هرچند تا زمان نگارش این یادداشت (عصر جمعه) دستور کار و محورهای مذاکره دونالدترامپ و ولادیمیر پوتین به‌طور رسمی اعلام نشده بود ولی بعید به‌نظر می‌رسید که در این نشست، محوری هم برای گفت‌وگو درباره یا مرتبط با ایران، در نظر گرفته شود. واقعیت آن است که هم ایالات‌متحده و هم روسیه دستور کار بسیار مهم‌تری از ایران دارند که به همین دلیل مطرح‌شدن موضوع همکاری‌های فیمابین بین ایران و روسیه در این گفت‌وگوها دور از ذهن به‌نظر می‌رسد. اکنون که این یادداشت منتشر می‌شود البته اخبار دقیق و تاییدشده‌ای درباره این مذاکرات که حدود نیمه‌شب به وقت تهران در آلاسکا برگزار شده، انتشار یافته است. از این بابت ارزیابی دقیق‌تری درباره موفقیت یا عدم این موفقیت می‌توان ارائه داد اما روشن است که دونالدترامپ احتیاج بسیار زیادی به موفقیت این مذاکرات دارد. رییس‌جمهور ایالات‌متحده که
بیش از شش‌ماه، از زمان به قدرت رسیدنش می‌گذرد، در هیچ‌یک از اهداف و وعده‌های از پیش‌اعلام‌شده‌اش توفیق نداشته است. او جنگ میان اوکراین و روسیه را پایان نداد، پرونده هسته‌ای و فعالیت‌های هسته‌ای، نظامی و منطقه‌ای ایران را نتوانست خاتمه دهد و در پایان‌دادن به جنگ رژیم‌صهیونیستی با مردم نوار غزه هیچ پیشرفتی حاصل نکرد. بنابراین تا اینجا، ترامپ هیچ‌یک از شعارها و وعده‌های انتخاباتی‌اش را محقق نکرده و در دستیابی به آن اهداف، توفیقی کسب نکرده است.
جالب است که دونالدترامپ در ادامه جاه‌طلبی‌هایش، می‌خواهد نامزد دریافت جایره نوبل شود و این جایزه را دریافت کند. در واقع ترامپ به باراک اوباما که این جایزه را از آن خود کرده حسادت می‌کند و می‌خواهد به هر قیمت آن را کسب کند. درست به همین خاطر، رییس‌جمهور ایالات‌متحده حتما و به ناچار باید به جنگ اوکراین و روسیه خاتمه دهد و در این منطقه صلح به وجود آورد اما این کار، اقدامی ساده و در دسترس نیست و بعید به‌نظر می‌رسد که دونالد ترامپ بتواند در این دور از گفت‌وگوها نتایج امیدوارکننده و قابل‌توجهی به دست آورد. بسیاری از ناظران پیش از انجام این گفت‌وگوها، حداکثر دستاورد ایالات‌متحده را تداوم‌بخشیدن به گفت‌وگوها و زمینه‌چینی برای مفاهمه بیشتر میان طرفین درگیر پیش‌بینی کرده بودند. درخصوص حصول نتیجه برای این مذاکرات، البته بزرگ‌ترین مشکل ضمیمه‌شدن بخشی از خاک اوکراین به روسیه است.
هم‌اکنون حدود ۲۰درصد از خاک اوکراین در اشغال روسیه بوده و سناریوهایی که از سوی مسکو برای پایان این منازعه ارائه شده، همگی بر ضمیمه‌شدن این بخش یا حتی بیشتر از خاک اوکراین به روسیه تاکید دارد؛ امری که به طور مطلق از سوی اوکراین و ولودیمیر زلنسکی مردود شمرده شده و علاوه بر آن، اتحادیه اروپا و حتی متحدان اروپایی واشنگتن مانند فرانسه، آلمان و انگلستان هم ضمیمه‌شدن خاک اوکراین به روسیه را غیرقابل قبول دانسته‌اند.
بنابراین گمان تحلیلگران و حتی شهروندان اوکراینی در مورد مذاکره پوتین و دونالد ترامپ آن است که این گفت‌وگوها دست‌کم نتایج آنی و بلافاصله دربر نخواهد داشت؛ هرچند که اصولا در مورد مفید و قابل‌اعتماد بودن آن، تردیدهای جدی وجود دارد. پرسش جدی برای روس‌ها و مخصوصا برای کرملین، آن است که آیا ترامپ به‌عنوان حسن‌نیت، بخشی یا تمام تحریم‌های ایالات‌متحده که علیه روسیه وضع شده است را لغو خواهد کرد؟ روس‌ها می‌گویند آیا ترامپ به‌عنوان یک گام امیدوارکننده تنبیه‌هایی که به‌خاطر خرید نفت روسیه، علیه هند و چین اعمال کرده را برخواهد داشت؟ کارشناسان روسی نزدیک به دولت روسیه در این‌باره ابراز خوش‌بینی نمی‌کنند و بر این باورند که اراده‌ای برای لغو تحریم‌های روسیه و برداشتن تعرفه‌های تنبیهی علیه چین و هند در نزد مقامات کاخ سفید وجود ندارد. آنان از این گزاره نتیجه می‌گیرند که در این صورت در روابط فیمابین روسیه و کشورهای اروپایی نیز پیشرفتی حاصل نخواهد شد و تحریم‌هایی که اتحادیه اروپا علیه روسیه وضع و تحمیل کرده است، لغو و برداشته نمی‌شود.
این اخبار اگرچه برای شهروندان اروپایی، اوکراین و دونالد ترامپ و همکارانش ناخوشایند است و آنان دوست ندارند که چنین پیش‌بینی‌ها و تحلیل‌هایی محقق شود اما به همین اندازه برای ایران و احتمالا چین، خوشایند است.
چنین تصور می‌شود که اگر روسیه و ایالات‌متحده بر سر نقاطی در حل منازعه اوکراین به توافق برسند به همان اندازه همکاری‌های تهران- مسکو تحت‌الشعاع قرار می‌گیرد و ممکن است محدود شود؛ در یک حالت انتزاعی اگر واشنگتن تصمیم بگیرد که همین حالا تمامی تحریم‌هایی که علیه مسکو و روسیه اعمال می‌شود را لغو کند، در گام نخست حتما بر سختگیری‌هایی که از سوی اروپایی‌ها بر روسیه اعمال می‌شود نیز تاثیر خواهد گذاشت و از شدت آن کاسته خواهد شد. در این صورت روسیه دیگر نیازی به فروش نفت ارزان به چین و هند نخواهد داشت و اقتصاد این دو کشور متاثر خواهد شد. در عین حال آمریکا می‌تواند از روسیه بخواهد که همکاری‌هایش با ایران و حمایت‌هایی که از حضور اقتصادی ایران در کشورهای آسیایی، قفقاز و اوراسیا اعمال می‌کند را متوقف کند تا تهران در وضعیت نامناسب‌تری به‌لحاظ اقتصادی قرار گیرد؛ تقاضایی که می‌تواند از سوی مسکو پذیرفته شود. در این قرینه مهم آن است که وقتی اعراب با دادن امتیاز از پوتین خواستند از ادعای سرزمینی آنان در مورد جزایر خلیج‌فارس حمایت کند، پوتین به‌راحتی منافع شریک خود(ایران) را نادیده گرفت و از ادعای سرزمینی اعراب علیه ایران حمایت کرد.
از این بابت به نتیجه نرسیدن این مذاکرات، بهترین خبری است که می‌توان به تهران داد. تهران همچنین خود را برای شنیدن یک نتیجه میانه آماده کرده است. مقامات ایرانی تصور می‌کنند ممکن است این گفت‌وگوها در آلاسکا دارای یک گام مثبت و آغاز آتش‌بس میان روسیه و اوکراین باشد. این آتش‌بس اولین قدم برای آغاز حل این منازعه می‌تواند به‌حساب آید و مسکو و کی‌یف با شروع آتش‌بس می‌توانند بر سر مسائل مهم‌تری که به منازعه پایان دهد گفت‌وگو کنند اما در تهران باور بر این است که حتی شروع آتش‌بس هم خبر چندان ناراحت‌کننده‌ای نیست چراکه از این‌دست آتش‌بس‌ها در منازعه‌های منطقه‌ای زیاد اتفاق افتاده اما شیطانی که در جزئیات آرمیده است، بیدار خواهد شد و جنگ را شعله‌ور خواهد کرد.
