28 - 08 - 2022
مدرسه و خانواده دو محور اصلی
گروه جامعه- «یک بار این قرص هم امتحان کن، تمرکز رو بالا میبره، میتونی تا صبح درس بخونی…، ترسو نباش، یک بار استفاده که چیزی نمیشه… من خودم استفاده میکنم بیا امتحانش کن.» این جملهها را به سادگی میشود از زبان دانشآموزان مدرسه شنید. مدرسه دخترانه و پسرانه هم ندارد. این روزها دیگر قبل از تعارف سیگار، مواد مخدر به یکدیگر تعارف میکنند. مصرف انواع مواد مخدر و محرک حتی از تهیه کتابهای کمک آموزشی هم برای دانشآموزان سادهتر شده است. این در حالی است که آمار کلی اعتیاد هم در حال فزونی است. دانشآموزان، بخش عمدهای از زمان خود را در مدرسه و کنار دوستان و همسالان میگذرانند. اما نباید فراموش کرد که خانواده در کنار مدرسه بیشترین سهم تربیتی را دارد.
به گزارش مهرخانه، پرویز افشار؛ معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکتهای مردمی و سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر با اشاره به اهمیت گروه دانشآموزی درخصوص افزایش گرایش به اعتیاد میگوید: گروه دانشآموزی از چند منظر جزو مهمترین گروههای هدف است؛ یکی اینکه سنین پایان راهنمایی تا اواخر دبیرستان سنین بلوغ، تجربه و هیجان است و نوجوانان بهویژه در این سن در معرض خطر قرار دارند. دومین نکته این است که مدرسه گلوگاه بسیار خوبی برای یافتن افراد در معرض خطر است. به همین دلیل در بین دستگاههای عضو کمیته فرهنگی و پیشگیری شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر، وزارت آموزشوپرورش و مدارس را در اولویتهای اصلی گذاشتهایم. سومین علت این است که ثابت شده مداخلات زودرس و غربالگری حتی در سنین پیشگیری و دو سال اول دبستان به شدت اثربخش است و اگر از طریق غربالگری و مداخله زودرس به افرادی که در معرض خشونت قرار دارند، سابقه خشونتدیدگی دارند یا دارای خانواده پریشان هستند، نظم و انضباط بیاموزیم، در آینده از بسیاری خردهجرایم، خشونتها، سوءمصرف مواد و سایر آسیبهای اجتماعی جلوگیری خواهد شد. به همین دلیل طی دو دهه گذشته در بحث پیشگیری، آموزشوپرورش جزو اولویتهاست.
یک درصد دانشآموزان سابقه مصرف یا تجربه مصرف موادمخدر را دارند
وی همچنین درخصوص وضعیت آماری دانشآموزان معتاد تاکید میکند که براساس دومین طرح شیوعشناسی اعتیاد در دانشآموزان، یک درصد از آنها سابقه تجربه یا مصرف مواد را دارند که این رقم به معنای یک درصد معتاد نیست. معتاد کسی است که مواد را بهصورت منظم مصرف میکند، علایم مصرف را دارد، اگر مواد را کنار بگذارد دچار مشکل جسمی و روانی میشود و سندرم محرومیت یا علایم خماری برایش پیش میآید. مجموع انواع مصرف چه آنهایی که معتاد هستند، چه آنهایی که به صورت تفننی یا یکبار مصرف کرده باشند، یک درصد میشود.
از سویی دیگر مهدی یزدانپور، کارشناس آسیبهای اجتماعی، با عدم تکذیب مساله اعتیاد در بین تعدادی از دانشآموزان مدارس، کانون اعتیاد به مواد مخدر را در مناطق آسیبپذیر شهر میداند که دانشآموزان بیرون از مدرسه با اشخاص معتاد و فروشنده مواد مخدر در ارتباط مستقیم هستند.
به اعتقاد وی، با پاک کردن صورت مساله و پنهان کردن این واقعیت، مشکل حل نمیشود و نمیتوان مانع گسترش اعتیاد به مواد مخدر در بین بعضی از دانشآموزان شد. وی همچنین پرداختن و نمایش مسایل موادمخدر را در مدارس، تبلیغ مواد افیونی در مدارس شهر و برخی روشهای سنتی جلوگیری از اعتیاد به مواد مخدر را دارای نتایج معکوس میداند چراکه استرس ناشی از خطرهای مصرف موادمخدر میتواند برخی دانشآموزان هیجانطلب را به خود جلب کند یا منجر به شعلهور شدن حس کنجکاوی دانشآموز برای یکبار امتحان کردن مواد افیونی مخدر میشود بنابراین باید محتاطانه به این مسایل در مدارس عمل کرد و به نوآوری آموزشهای مرتبط با موادمخدر روی آورد. وی مصرف مواد مخدر در بین بعضی از دانشآموزان راگریز از مشکلات روحی و خودداری از روبهرو شدن با ناراحتیها، کاهش عصبانیت، از بین بردن افسردگی و ایجاد حس اعتماد به نفس عنوان کرد و همه پیشگیری اعتیاد به موادمخدر در دانشآموز را تنها در دست والدین دانشآموزان دانست زیرا آنها فقط بر رفتارهای پرخطر دانشآموز نظارت کامل دارند و با توجه به تغییرات حالات رفتاری و روحی دانشآموز میتوانند به مصرف این مواد خانمانسوز مخدر در دانشآموزان پی ببرند.
معضل پیشرو مصرف چندمادهای است
به گفته افشار، مواد جدید بهویژه آمفتامینها اگر شایع شوند، باعث ورود به مواد جدید دیگری نیز میشوند یعنی کسانی که به سمت مصرف مواد محرک میروند، خطر مصرف چند مادهای برایشان ایجاد میشود بهطوریکه اول آمفتامین یا ریتالین را استفاده میکنند، سپس برای تثبیت خلقشان به سمت ترامادول میروند زیرا مصرف این مواد در آینده باعث کمخوابی میشود یا بعضی از رفتارهای پارانوئید و بدبینانه را در آنها ایجاد میکند. بعد به سمت مصرف سایر مواد روانگردان یا داروهای روانپزشکی مانند بنزودیازپینها و دیازپام میروند و بعد از مدتی دچار مصرف چندمادهای میشوند و مصرف چندمادهای هم خطر مرگومیر و هم خطر زودتر به پایان خط رسیدن را بالا میبرد.
کارشناسان این حوزه معتقدند: در مورد مواد سنتی یک دوره هشت تا ۱۰ ساله طول میکشید تا فرد به وضعیت معتاد خیابانی برسد اما در حال حاضر با مصرف مواد جدید و چند دارویی، این خطر افزایش پیدا کرده است و با مصرف این مواد، فرد پس از سه تا چهار سال تبدیل به معتاد خیابانی میشود به همین دلیل تاکید بسیار جدی بر این است که در مدرسه برای مداخلات زودرس پیشدبستانی و دو سال اول ابتدایی، غربالگریها، مدیریت مورد و درمان در سنین بالاتر و مهارتهای فرزندپروری نهایت اهتمام را به خرج دهیم تا در بزرگسالی مصونیت در افراد ایجاد شود.
یکدهم درصد دانشآموزان دختر سابقه مصرف مواد مخدر دارند
افشار درباره آمار دانشآموزان دختر که سابقه مصرف مواد مخدر را دارند، در همه جای دنیا نسبت اعتیاد زنان به مردان پایینتر است البته شاید در برخی کشورها این رقم به هم نزدیکتر شده باشد اما در کشور ما به لحاظ قداستی که زن دارد و کانون و محور خانواده است، بحث عدم رفتن زنان به سمت مواد بهعنوان یک اصل و خط قرمز خانواده بود اما این موضوع دچار چالش شده است. در اولین طرح ارزیابی سوءمصرف مواد در کشور در سال ۱۳۸۰، پنج درصد از کل آمار معتادان کشور زن بودند. در سال ۱۳۹۰ این رقم به ۹ درصد رسیده است. یعنی سهم زنان از اعتیاد تقریبا دو برابر شده است.
آمار اعتیاد دانشآموزان دختر بیشتر متاثر از مولفه ملی است به همان نسبت که سهم زنان از جمعیت معتادان به ۹ درصد رسیده است، اگر بخواهیم همین را به دانشآموزان دختر تسری دهیم، سهمشان از یکدهم درصد کل بیشتر نخواهد شد اما این موضوع خط قرمز است و باید کاملا مراقب باشیم که دختران به عنوان مادران آینده دچار مشکل نشوند.
زنان و کودکان اولویت ستاد مبارزه با مواد مخدر
همچنین اسحاقی، پزشک اجتماعی و پژوهشگر در مورد پیچیدگیهای اعتیاد زنان میگوید: در صورتی که برای زنان و مردان امکان دسترسی به مواد را یکسان فرض کنیم، احتمال ابتلای زنان۱۹برابر بیشتر از مردان است. در عین حال که ترک اعتیاد زنان نیز ۱۹برابر سختتر از مردان است. در نهایت او به نکته دردناکی اشاره میکند: خطر اعتیاد برای زنان۳۶۱ بار بیشتر است.
در این میان که سرعت ابتلا و عود اعتیاد در زنان نسبت به مردان بیشتر است، رفتارهای پرخطر زنان معتاد نیز بیشتر و پسلرزههایش سهمگینتر است. مردان معتاد از راه فروش مواد و سرقت هزینههای خود را تامین میکنند اما تصور اینکه زنان معتاد چه میکنند، مو را برتن سیخ میکند. مردان راحتتر ترک میکنند چراکه از انگ اعتیاد واهمه کمتری دارند. جامعه، زن معتاد را طرد میکند و بنابراین آنها سعی دارند تا اعتیاد خود را مخفی کنند و این آغاز مصیبت است.
از سویی دیگر افشار با اولویت قرار دادن دو گروه زنان و کودکان میگوید: برای این دو گروه بهصورت ویژه کار و تلاش میکنیم با کمک دستگاههای عضو ستاد که در این زمینه مسوولیت قانونی دارند، برای این دو گروه خدمات درمانی و حمایتی راهاندازی کنیم بهویژه در استانهای کمتربرخوردار و محروم این خدمات پررنگتر شده است. مثلا برای استانهایی نظیر سیستانوبلوچستان، هرمزگان و کرمان با محوریت NGOها خدماتی در نظر گرفته شده تا زنانی که دچار سوءمصرف مواد بودند و مبادرت به ترک اعتیاد کردند، رها نباشند و حمایتهای اجتماعی برایشان وجود داشته باشد. از NGOها، سازمانهای دولتی و کارفرمایان حمایت جدی میکنیم تا این افراد را مشغول فعالیت کنند و دوباره به دامنه آسیب بازنگردند.
نقش همکلاسیها در اعتیاد دانشآموزان
سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر با تاکید بر اینکه کانون و محیط مدرسه در نفس خود ایجاد اعتیاد نمیکند، تصریح میکند که افراد در هر کلونی و اجتماعی که تشکیل میشود، از هم تاثیرپذیری دارند. کارگران یک کارخانه یک اجتماع تشکیل میدهند و شبیه یک خانواده هستند. در مدرسه هم کسانی که با هم همکلاس هستند، قطعا از یکدیگر تاثیر میپذیرند. آنها علاوه بر مدرسه، تجربههای مشترک دیگری دارند. تیم فوتبال دارند و با هم آمد و شد میکنند. نکته مهم آموزش تعامل و برخورد با گروههای مختلف به فرزندانمان در خانواده است تا بدانند چگونه در مقابل تعارف قرص و ماده صراحتا بگویند که من فقط قرص را با تجویز پزشک و از داروخانه
دریافت میکنم.
چتری برای حمایت از گروههای پرخطر
گستردن چتری که همه مصونیت داشته باشند، نکته مهمی است. افراد نه فقط در مدرسه بلکه در تمام جوامع و کلونیهای دیگر ممکن است تاثیرپذیری مثبت و منفی از یکدیگر داشته باشند. مطلب مهم این است که در مدرسه سن بسیار حساس، سن بلوغ است و افراد با قرار گرفتن در این سن تاحدی پرخاشگر میشوند، احساس تشخص میکنند، به دنبال هیجان و تجربه جدید هستند و خطرپذیری دارند و این موارد جزو فاکتورهایی هستند که باعث میشود برای تشخص، سیگار به لب بگیرد و برای هماهنگی و نزدیککردن خود با گروه و جماعتی که همرنگ هستند و ممکن است بین آنها خردهفرهنگ وجود داشته باشد، به سمت برخی مواد بروند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد