محوطه باستانی «پیغمبرکوه» در تهاجم کشاورزان و معدن‌کاران
جهان صنعت– منطقه «پیغمبر کوه» در شمال شهر آبیک از معدود سایت‌های فسیلی و باستانی استان قزوین با وجود شواهد استقرار از دوره پیش از تاریخ تا اسلامی در محوطه، بیش از یک سال است در معرض تهدید جدی ناشی از توسعه بی‌ضابطه معادن قرار دارد.
در منطقه شمالی شهر آبیک قزوین، بالاتر از شهرک صنعتی «کاسپین۲» و محوطه‌های دانشگاهی معروف به «پیغمبر کوه»، چندین محوطه باستانی از دوران پارینه‌سنگی تا دوره اسلامی، چهار چشمه آب‌معدنی، گونه‌های جانوری و گیاهی مانند بادام و پسته کوهی، مناظر بکر و دست‌نخورده و سایت بزرگ فسیلی از دوران پالزوئیک (کهن‌زیستی) توسط باستان‌شناسان کشف شده است.
منطقه پیغمبرکوه آبیک، علاوه‌بر ارزش‌های فرهنگی و تاریخی، از مهم‌ترین ارتفاعات طبیعی شمال شهرستان آبیک و محلی برای کوهپیمایی، طبیعت‌گردی و زیارت است. وجه تسمیه این کوه نیز به وجود مقبره دو تن از امامزادگان در قله آن بازمی‌گردد که با سنگ و گچ بنا شده و از دیرباز مورد توجه مردم منطقه بوده است.
براساس بررسی‌های زمین‌شناسی، سایت فسیلی پیغمبرکوه از معدود سایت‌های فسیلی شناسایی‌شده در ایران است که از لایه صخره‌ای قطور حاوی سنگواره‌های دریایی تشکیل شده و متعلق به رسوبات دریای باستان در بازه زمانی بین ۴۰۰میلیون تا ۶۵میلیون سال قبل است. اواخر این دوران (۶۵میلیون سال پیش) مقارن با تغییرات زیستی گسترده‌ای در زمین بود، دایناسورها و درصد قابل‌توجهی از دیگر جانداران دنیای کهن منقرض شده و جانداران دنیای جدید پا به عرصه ظهور گذاشتند. آمونیت‌ها از جمله جانوران دریازی شناسایی شده در این محوطه هستند که سنگواره‌های آن متعلق به صدها میلیون سال پیش است. در کشورهای مختلف این گونه سایت‌های فسیلی به‌عنوان یک جاذبه گردشگری جهانی محسوب می‌شود و موردتوجه گردشگران و زمین‌شناسان قرار می‌گیرد.
فعالیت معادن آبیک تهدیدی برای محوطه‌های باستانی
امیر ارجمند، معاون وقت میراث اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان قزوین در ۲۹خرداد سال۱۳۹۸ به رسانه‌ها اعلام کرد: از اردیبهشت اطلاع پیدا کردیم که سازمان صمت استان بدون استعلام میراث فرهنگی یک مجوز معدن سنگ لاشه در پیغمبرکوه آبیک صادر کرده است، درحالی‌که معادن نباید در منطقه‌ای که تفرجگاه مردم آبیک، کوهنوردان و طبیعت‌دوستان و میراث‌دوستان است فعالیت داشته باشند و مسوولان دستگاه‌های ذی‌ربط در جلسه‌ای با صراحت اعلام کردند پیغمبرکوه علاوه‌بر دارا بودن محوطه تاریخی دارای مناظر طبیعی است و در آستانه ثبت قرار دارد.
اکنون با گذشت بیش از شش‌سال براساس آمار موجود، ۱۴معدن استخراج سنگ آهک، سنگ گرانیت، سنگ باریت، خاک بنتونیت، سنگ پوزولان و توف، سنگ سیلیس، سنگ لاشه ساختمانی، زغال‌سنگ، معادن شن و ماسه رودخانه‌ای و کوهی و معادن خاک رس در جنوب شهرستان آبیک قزوین فعال، ۱۱معدن نیمه‌فعال و سه معدن تعطیل شده که فعالیت برخی از آنها آثار و محوطه‌های تاریخی را تهدید می‌کند.
کشاورزان و معدن‌داران پیغمبرکوه را به ورطه نابودی کشاندند
یک دانش‌آموخته باستان‌شناسی و پژوهشگر و فعال میراث فرهنگی شهرستان آبیک درخصوص فعالیت معادن در این منطقه گفت: برخی معادن آبیک در عرصه و حریم محوطه‌های باستانی فعال هستند که باعث تخریب محوطه‌های تاریخی می‌شود از سوی دیگر کشاورزان نیز بیشترین آسیب را بر محوطه‌های باستانی وارد کرده‌اند.
محسن بادامیان افزود: یک معدن در شهرستان آبیک و در محوطه «فشگل دره» در شمال این شهرستان در عرصه و حریم درجه یک این محوطه باستانی فعال است که آسیب جدی بر لایه‌های باستان‌شناختی وارد کرده است. همچنین در اطراف تپه «محسن آباد» آبیک نیز کشاورزان با شخم زدن عرصه محوطه نوسنگی و محوطه مربوط به فرهنگ چشمه‌علی آسیب‌های زیادی به محوطه «پیغمبرکوه» که مملو از فسیل‌های گیاهی و جانوری دریایی است و آثاری از دوره تاریخی تا دوره اسلامی متاخر را در خود جای داده، وارد کردند.
وی تاکید کرد: نباید وجود یک معدن که منافع شخص یا اشخاص معدود در آن لحاظ شده به نابودی یک فرهنگ و آثار مرتبط با دوره‌های تاریخی منجر شود چون این آثار ملی و متعلق به عموم است.
تخریب منطقه پیغمبرکوه در دست بررسی است
خبرنگار ایرنا صحت و سقم شائبه توسعه بی ضابطه معادن که منجر به آسیب جدی به منطقه پیغمبرکوه شده را از علی دارابی، قائم‌مقام وزیر و معاون میراث فرهنگی جویا شد و پرسید تاکنون چه اقدامی برای حفظ این سایت و جلوگیری از فعالیت معادن انجام شده است؟
به‌دنبال این جریان، دارابی خواستار پیگیری و توضیحاتی از سوی اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان قزوین شد که در پاسخ سیدمهدی حسینی، مدیرکل مربوطه طی نامه‌ای اعلام کرد: منطقه پیغمبرکوه بیش از یک‌هزار و ۲۰۰هکتار است. باوجود پیگیری همکاران اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی قزوین محل مورد نظر(محل آسیب‌دیده) رویت نشده است.
وی افزود: با پیگیری موضوع از منشا خبر (یک خبرنگار و دانشجوی دکترای رشته باستان‌شناسی) از سوی کارشناسان این اداره کل مشخص شد نامبرده از محل تخریب مطلع است و مقرر شده در هفته جاری محل تخریب را به کارشناسان این اداره اعلام کند و پس از بازدید کارشناسان نظر آنها ارسال می‌شود.
منبع: ایرنا
