18 - 09 - 2022
مبارزه علیه کار کودکان و نقش سازمانهای غیردولتی
قاسم حسنی- بیش از یک دهه از شکلگیری و متمرکز گشتن برخی از سازمانهای غیردولتی کشورمان (NGOها) پیرامون موضوع کار کودکان میگذرد. طی سالیان گذشته فعالان این تشکلها با امکاناتی بسیار محدود اما اراده بزرگ و هدفی والا با مشکلات عدیدهای دست و پنجه نرم کرده و با تلاشی خستگیناپذیر سعی کردهاند به طور همزمان برنامههای خود را در دو جبهه اصلی به صورت مستمر پیگیری کنند. جبهه اول اقدام برای حمایت عملی و مستقیم از کودکان کار و کودکان در معرض آسیب و تلاش برای کاستن از مشکلات و دشواریهای چندجانبه آنان بوده و جبهه دوم تلاش مداوم در مسیر آگاهیبخشی و معطوف کردن افکار عمومی به ویژه مسوولان ذیربط بر دشواریها و ناملایمات حاکم بر زندگی این کودکان و تاکید بر ضرورت چارهاندیشی عاجل و فراگیر برای پایان بخشیدن به رنج آنان بوده است. در این مسیر روزنامهنگاران و اهالی مطبوعات نیز قدم به قدم تلاش کردهاند این اقدامات را رصد کرده و به سهم خود ذهن جامعه را به سمت این فعالیتها و نیز به سمت اندیشیدن درباره مسایل و مشکلات این کودکان و ریشههای بهوجود آورنده این مشکلات معطوف کنند. . اگر چه نتایج حاصل از این تلاش دسته جمعی آنگونه که انتظار میرفت رضایتبخش نبوده است. همچنین متاسفانه همزمان با خدماترسانی و حمایتهای صورت گرفته از گروهی از این کودکان (صرفنظر از تعداد آنها) به دلیل مناسبات اجتماعی، رشد روز افزون شکاف طبقاتی و به تبع آن توزیع نابرابر فرصتها، سرعت گرفتن روندآسیبها، از هم گسیختگی و ضعف زیرساختهای حمایتی لازم در سطوح خانواده و جامعه بهطور مستمر بر گروههای کودکان کار افزوده شده است.
این مسایل منجر به این میشود تا هر روز لایههای جدیدی ازخانوادههای اقشار فرودست کودکان خود را به ناچار روانه بازار کار کنند و در نگاه اولیه به نظر میرسد تلاش این سالیان منجر به کاهش جمعیت کودکان کار نشده است.
ولی نگاهی دقیقتر به این تلاشها و اثرگذاری این فعالیتها نشان میدهد که نقش تشکلهای غیردولتی و تلاشهای خودجوش مردمی نتایج بسیار ارزشمند و قابل تاملی داشته است که این دوران را بهطور کامل از سالیان قبل از آن متمایز میسازد. اولین نتیجه حاصل از این تلاشها غیرممکن کردن، انکار پدیدهی کار کودکان بوده است. چراکه قبل از آن هرگاه سخن از کارکودکان میرفت مسوولان ذیربط وجود این پدیده در کشورمان را انکار میکردند و نمونههای موجود را به بدسرپرستی، طلاق، اعتیاد و … نسبت میدادند. اما پس از شروع به فعالیتهای تشکلهای مردمی پیرامون این موضوع و پرداختن مطبوعات به آن نهتنها انکار وجود کار کودکان غیرممکن شد، بلکه هر روز این آگاهی همگانی در حال شکلگیری و رشد است که مسایلی همچون کار کودک صرفا محدود به عللی نظیر به بدسرپرستی، طلاق و اعتیاد در خانوادهها نبوده و این نابهسامانیهای کلان اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و … است که در سطح وسیع بهوجود آورنده کار کودکان است و مسایلی همچون استفاده از کار کودکان به عنوان بردهگان ارزان قیمت، فقدان زیرساختهای حمایتی لازم در سطح کلان جامعه است که در شرایط خلاء با ضعف حمایتی نهاد خانواده کودکان را به ورطه کار و بهرهکشی رانده و کودکی آنان را به یغما میبرد.
دست آورد دوم این است که با نگاهی کلی و مبتنی بر آمار ماهها پیش درمییابیم که رقمی بالغ بر پنج هزار کودک کار در حال حاضر توسط تشکلهای غیردولتی فعال در استانهای البرز و تهران تحت آموزش و حمایت قرار دارند که میدانیم اگر چه حمایت از این تعداد کودک کار در مقابل جمعیت میلیونی کودکان کار شاید چندان رقم قابلتوجهی نباش ولی در نظر گرفتن این مهم که این حجم حمایت توسط تشکلهایی صورت میگیرد که به لحاظ بنیه اقتصادی بسیار نحیف هستند و با چنگ و دندان با مشکلات دست و پنجه نرم کرده و حتی در دشوارترین شرایط دست از تلاش انسانی خود برنداشته و همواره کوشیدهاند به سهم خود نقشی هر چند کوچک در کاهش رنج این کودکان داشته باشند.
نکته پایانی اینکه تجربیات این سالها نشان داده که مسوولیت پیگیری مطالبات کودکان کار تماما بر دوش تشکلهای غیردولتی بوده است و اینگونه به نظر میرسد که اگر این تشکلها دست از تلاش خود برداشته و به تبع آن اهالی مطبوعات به این سهم نپردازند بار دگر موضوع کودکان کار به فراموشی سپرده شده و باز هم کودکان میمانند و فریادی بیصدا. از اینرو در آستانه ۱۲ ژوئن (بیست و دوم خرداد) روز جهانی مبارزه علیه کار کودک ضمن گرامیداشت آرمانهای این روز، تمامی تلاشهای انساندوستانه صورت گرفته در عرصه داخلی و در عرصه جهانی پیرامون متوقف کردن کار کودکان را ارج نهاده و به ضرورت استمرار و گسترش این فعالیتها تاکید میورزیم. امیدواریم دستگاههای دولتی ذیربط نیز این ظرفیت مردمی و از خودگذشته را قدرشناخته و مسیر را برای رشد و گسترش این فرهنگ و کنش اجتماعی انسانی هموار سازند.
به امید روزی که از کار کودکان جز خاطرهای مبهم باقی نمانده باشد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد