16 - 12 - 2021
مانعتراشی دولت
حوزه انرژی به دلیل عدم قابلیت ذخیرهسازی در مقیاس وسیع نیاز به سرمایهگذاری اولیه زیاد و ملاحظات امنیتی تامین برق، مدیریتی ویژه میطلبد و چنانچه برنامهریزی درستی برای افزایش تولید، توزیع و مصرف برق صورت نگرید با مشکل کمبود برق و خاموشی روبهرو خواهیم بود؛ اتفاقی که در تابستان امسال افتاد.
صنعت برق با سهم حدود یک درصدی از تولید ناخالص داخلی نقش مستقیمی در رشد اقتصادی و رفاه اجتماعی کشور داشته و عقبماندگی در این حوزه میتواند تبدیل به عاملی محدودکننده در برنامهریزیهای اقتصادی شود. از سویی توسعه ظرفیتهای برق کشور در کنار نیاز کشورهای مجاور میتواند اقتدار منطقهای و امنیت کشور را تقویت کند.
از آنجا که دولت به دلیل منع قانونی (اصل ۴۴ قانون اساسی) و محدودیتهای بودجهای قادر به گسترش سهم خود از تولید برق نیست، آنچه عرضه پایدار برق را تضمین میکند، حضور بخش خصوصی در ساخت و توسعه نیروگاههاست، حال آنکه آمارها نشان میدهد که سهم بخش خصوصی در برنامههای پنجم و ششم کمتر از چهار درصد بوده است.
علاوه بر نیروگاههای برق، استفاده از سوختهای پاک که از سوختهای فسیلی استفاده نکند، موضوعی است که کشورهای صنعتی جهان به سوی آن حرکت کردهاند و در این رابطه اروپا پیشتازتر از همه کشورهاست. در کشور ما، اما این اتفاق نیفتاده و کمتر مورد توجه است.
انرژی تجدیدپذیر به معنای انرژی حاصل از باد، امواج اقیانوس، انرژی خورشیدی، زیستتوده (گیاهانی که به ویژه برای انرژی پرورش مییابند) و غیره است، معمولا به آن انرژی پاک هم گفته میشود.
دهها سال است که انتشار کمتر کربن و کاهش آلایندگی هوا، به عنوان بزرگترین برتری انرژیهای تجدیدپذیر دانسته میشود. این انرژی فواید اجتماعی و اقتصادی بسیاری دارد که در این دههها با گسترش فناوری انرژیهای تجدیدپذیر ظاهر شده است. این انرژی با جایگزینی سوختهای فسیلی به کاهش انتشار گازهای گلخانهای کمک میکند.
توان آبی، بادی و خورشیدی آلودگی کمی تولید میکنند. فناوریهای تجدیدپذیری چون زمین گرمایی و بیومس آلودگی دارند ولی به اندازه دیگر منابع انرژی نیست. آلودگی هوا یک مساله مهم بحرانی برای کشورهای در حال توسعه است، در حالی که تا حدود ۹/۲ میلیارد نفر هنوز به چوب و زغالسنگ برای پخت و پز و گرمایش خانه وابسته هستند.
عقبتر از دنیا
انحصار صادرات برق از سوی دولت و عدم امکان حضور بخش خصوصی به همراه نوسانات نرخ ارز و گرانی تجهیزات باعث کاهش استقبال در حوزه انرژیهای نو شده است.
براساس اسناد بالادستی مقرر شده که جایگاه تجدیدپذیرها ارتقا یابد، چراکه طبق تحقیقات، پتانسیلهای بالایی برای توسعه این انرژی در ایران وجود دارد و نگاه دولت نیز به توسعه تجدیدپذیرها بسیار روشن است. طبق مطالعات، ایران ظرفیت استفاده از انرژی خورشیدی را در طول سال به مدت ۳۰۰ روز دارد و میتواند در استفاده از این انرژی پاک و در دسترس پیشگام باشد و با توجه به بازار موجود در کشورهای همسایه، قادر به ایجاد هزاران شغل در صورت ایجاد و تکمیل زنجیره آن از طراحی، ساخت و بهرهبرداری خواهد بود.
نوسانات نرخ ارز، عدم استقبال فاینانسورهای خارجی علیرغم این که انرژیهای تجدیدپذیر شامل هیچگونه تحریم نیستند و هزینههای سنگین تامین مالی داخلی از رشد سریع انرژیهای تجدیدپذیر بهخصوص انرژی خورشیدی در کشور ما جلوگیری کرده است.
حمیدرضا صالحی در این رابطه به جهان صنعت میگوید: دلیل توسعهنیافتگی انرژیهای نو در ایران، نوع سیاستگذاری دولت در دهه گذشته بوده است. بیشتر مسوولین ما به دلیل وجود انرژی ارزان و سوختهای فسیلی ارزان تمایل داشتند که انرژی لازم برای تولید برق را از محل سوختهای فسیلی مثل گاز، مایعاتی مانند گازوییل تامین کنند و کمتر به سوی نیروگاههای تجدیدپذیر رفتند .او اضافه کرد: علت دیگر هم این بوده قیمت واقعی گاز در بودجه لحاظ نشده است و این باعث شده هیچ سرمایهگذاری تمایل به ورود در این زمینه نداشته باشد. این در حالی است که امروز ۲۰ درصد تولید برق در بسیاری از کشورها از انرژیهای تجدیدپذیر به دست میآید، اما در ایران با وجود داشتن ۳۰۰ روز آفتاب، حدودا ۱ درصد است؛ یعنی از ۸۵ هزار مگاوات نیروگاه نصب شدهای که داریم تنها ۱ درصد تجدیدپذیر است.
رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران با تاکید بر اینکه این میزان بیتوجهی به تولید برق از انرژیهای نو، نشانه عقبماندگی در این زمینه است،خاطرنشان کرد: از آنجا که ما یکی از ۱۰ کشور تولیدکننده کربن در دنیا هستیم، باید بتوانیم این عقبماندگی را جبران کنیم و تلاش کنیم تا نیروگاه فسیلی آرام آرام خاموش شود و در عوض نیروگاه تجدیدپذیر جایگزین آنها شود. اگر در تولید برق پاک تلاش نکنیم، تا آلایندگی کمتر شود، نمیتوانیم جایگاه خودمان را در دنیا بهبود بخشیم.
او اضافه کرد: اگر در چندسال آینده در این زمینه کار را نکنیم، جریمه میشویم و باید بابت تولید کربن جریمههای بینالمللی متحمل شویم .این کارشناس حوزه انرژی با بیان اینکه ریشه بیتوجهی به انرژیهای نو، در نوع نگاه به اقتصاد انرژی و ارزان بودن سوختهای فسیلی است، یادآور شد: این موضوع باعث شده تا از غافله توسعه انرژیهای نو در دنیا عقب بمانیم.
استفاده از پنل خورشیدی خانگی اقتصادی است؟
صالحی در پاسخ به این سوال که آیا دولتها برای تشویق مردم برای استفاده از پنل خورشیدی کمکاری کرده است؟ و اصولا چقدر استفاده از پنل خورشیدی برای مصارف خانگی اقتصادی است،گفت: البته در دولتهای نهم و دهم حرکت خوبی انجام شد؛ مثلا برای خرید انرژی تجدیدپذیرها از بخش خصوصی منابعی در بودجه در نظر گرفته شد، دیده شد. تا زمانی که دلار جهش نداشت قیمت خرید برق از تجدیدپذیرها به صورتی بود که سرمایهگذاری بخش خصوصی هم جواب میداد، اما درچند سال اخیر که دلار و یورو جهش قیمت داشته، قیمت خرید برق از تجدیدپذیر افزایش پیدا نکرد، در نتیجه باعث شد این سرمایهگذاریها ناکام بماند و متوقف شود .
او با بیان اینکه این اتفاق سبب شده تا بسیاری از سرمایهگذاریها برای آینده غیرقابل تحقق باشد، متذکر شد: اگر در ایران هم مثل همه کشورهای توسعهیافته، دولت حمایت کند، فرهنگ استفاده از پنل خورشیدی هم بین مردم جامیافتد و مردم هم مشارکت میکنند.
رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران با اشاره به اینکه دولت میتواند برای نصب پنلهای خورشیدی در خانهها یارانه پرداخت کند،گفت: اگر چنین امکانی فراهم شود و مردم بتوانند هزینه تمام شده نصب پنل روی پشت بام خود را از طریق یارانه دریافت کنند، مردم تشویق میشوند.
مثلا دولت به هر خانواری که ۵ کیلووات زیر سقف خانههای خود پنل بزند، ۵۰ درصد هزینه را از طریق یارانه یا وام کم بهره یا وام بلاعوض پرداخت کند.
او با بیان اینکه این پیشنهاد در مقطعی مطرح اما متوقف شد، گفت: در حال حاضر قیمت پنج کیلو وات حدودا برای یک خانواده ۱۰۰ میلیون تومان تمام میشود؛ به هر حال این هزینه ۱۰۰ میلیون تومانی هزینه کمی نیست. برای خانواری که بخواهد سرمایهگذاری کند، رقم مناسبی است. از طرفی باتوجه به اینکه قیمت خرید برق این نیروگاه بسیار پایین است، برگشت پول آن چیزی حدود ۱۰ سال طول میکشد و اگر دولت بخواهد این طرح را به صورت وسیع اجرا کند،لازم است به هر خانوار که مشارکت بیشتری کند، وام کمبهره پرداخت کند تا مردم علاقهمند شوند روی سقف خانههایشان پنل خورشیدی کار بگذارند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد