3 - 02 - 2022
مانعتراشی اقتصاد دولتی
بر اساس جدیدترین آمار ارائهشده در خصوص عملکرد شرکتهای برتر جهان در سال ۲۰۲۱، ارزش بازار صد شرکت صدرنشین این فهرست، ۷/۳۱ تریلیون دلار برآورد میشود. از ۱۶ کشور دارای شرکتهایی که در ردهبندی صد شرکت برتر جهان قرار دارند، ایالات متحده ۶۵ درصد از ارزش کل بازار را به خود اختصاص داده است. نکته قابل توجه در این میان این است که بیشترین سهم از ارزش بازار ایالات متحده مربوط به شرکتهای تکنولوژیمحور است؛ شرکتهای خدماتمحور و شرکتهای خدمات بهداشتی با اختصاص ۵۲ درصد از حجم برترین شرکتهای این لیست نیز به ترتیب در رتبههای بعدی قرار میگیرند. طی سالهای اخیر شرکتهای فناوری توانستهاند جایگاه ویژهای را در میان شرکتهای با ارزش بازار بالا کسب کنند و حالا هم آمارهای سال گذشته میلادی موید سیطره بلامنازع غولهای فناوری و خدماتی بر قدرتهای جهان تجارت است. نکته قابل توجه این است که شرکتهای برتر این فهرست به دلیل ارزش بازار بالایی که دارند در بازار سرمایه کشورهای خود بخش مهم و قابلتوجهی را تشکیل میدهند. حال این سوال مطرح میشود که سهم اقتصاد و بازار سرمایه ایران از تجارت برپایه فناوری و خدمات چقدر است؟ احمد احمدآبادی کارشناس بازار سرمایه بر این باور است که ساختار دولتی اقتصاد ایران یکی از مهمترین موانع رشد و ظهور شرکتهای فناوری قدرتمند بوده است که به تبع آن، بازار سرمایه نیز از ورود و حضور شرکتهای تکنولوژیمحور محروم مانده و بر صنایع کامودیتیمحور متمرکز شده است. این در حالی است که بررسی فهرست صد شرکت برتر جهان حاکی از آن است که شرکتهای کامودیتیمحور به تدریج از گردونه این رقابتها خارج میشوند و جای خود را به شرکتهایی میدهند که بر پایه تکنولوژیهای روز و خدمات فناوری بنا شدهاند.
شرکت پرایس واتر هاوس کوپرز (PWC) یک شرکت معتبر چندملیتی خدمات حرفهای بریتانیایی است که در زمینه ارائه خدمات مشاوره مدیریت، مشاوره مالی و سرمایهگذاری فعالیت میکند و از شرکتهای خدمات حرفهای جهان محسوب میشود. این شرکت هر ساله آمارهای قابل استنادی را در خصوص عملکرد شرکتهای برتر جهان برای بهرهمندی سرمایهگذاران ارائه میدهد. بر اساس جدیدترین آمار ارائهشده توسط این شرکت، جهان تجارت در سال ۲۰۲۱ تحت سیطره غولهای فناوری درآمده است که البته همچنان بخش بزرگی از ارزش بازار آنها را شرکتهای فناوری آمریکایی تشکیل میدهند. همچنین در لیست صد شرکت برتر جهان، دو شرکت جهانی تکنولوژیمحور چینی یعنی علیبابا و تِنسِنت که در زمینههایی چون ارائه خدمات شبکههای اجتماعی، رسانههای گروهی، تجارت الکترونیک، آنتیویروسها و… فعالیت میکنند، عنوان برترین شرکتها را در میان تکنولوژیمحورها به خود اختصاص دادهاند. افزایش ارزش بازار چین به شرکتهای معروف فناوری و مصرفکننده محدود نمیشود؛ دومین صنعت بزرگ این کشور که به صد شرکت برتر کمک میکند، «امور مالی» است که زمانی باارزشترین بخش در ایالات متحده به شمار میرفت. بر اساس فهرست ارائهشده از سویPWC، شرکت فناوریمحور «اپل» بیشترین ارزش بازار را به میزان دو هزار و ۵۱ میلیون دلار از میان صد شرکت بازار جهان به خود اختصاص داده است. همچنین از ۱۰ شرکت دارای بالاترین ارزش بازار جهان به جز شرکت عربستانی «آرامکو» که در حوزه انرژی مشغول به فعالیت است، سایر شرکتها با بالاترین ارزش بازار، زمینه فعالیتی فناورانه و خدمات محوری دارند.
برندهای برتر بر اساس رتبهبندی ۲۰۲۱
برآیند اطلاعات ارائهشده از سوی موسسه PWC نشان میدهد که شرکتها و صنایع کامودیتیمحور در میان صد شرکت برتر جهان نقش اساسی ندارند. بر این اساس برندهایی که روزگاری بین ۱۰ برند برتر جهان بودند مانند بعضی از شرکتهای غذایی یا نفتی، در حال حاضر نه تنها جایی در میان این رتبهها ندارند و رتبه آنها هر روز در حال سقوط است بلکه مدتهاست جای آنها را غولهای فناوری و خدمات مالی گرفتهاند. بررسی ارزش بازار صد شرکت برتر دنیا نشاندهنده وجود شرکتهای فناوری و خدماتمحور در راس این فهرست است. به طوری که بزرگترین شرکتهای بورسی جهان نیز به این دسته از شرکتها اختصاص دارد؛ اما سهم کشور ما از این بازار چقدر است. بررسیها نشان میدهد بازار ایران عمدتا بر پایه کامودیتیها بنا شده است و تاکنون اقتصاد ایران نگاهی جدی به این موضوع نداشته است.
چرخه معیوب اقتصادی؛ مانع رشد شرکتهای فناوری
احمد احمدآبادی کارشناس بازار سرمایه در گفتوگو با پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا)، یکی از مشکلات اساسی در بازار سرمایه را کامودیتیمحور بودن صنایع و شرکتهای پذیرفتهشده در بورس و فرابورس دانست و گفت: این موضوع با وجود چالشهایی که برای بازار سرمایه ما ایجاد میکند، البته در برگیرنده فرصتها و منافعی نیز هست. او افزود: جنس فرصتهایی که از این منظر در شرکتهای کامودیتیمحور بازار سرمایه وجود دارد غالبا از نوع تورم و رشد نرخ است. به این معنی که با توجه به وجود ساختار بلندمدت اقتصاد تورمی و رشد نرخ ارز، قیمت سهام شرکتهای کامودیتیمحور نیز با افزایش روبهرو میشوند، موضوعی که برای سرمایهگذاران جذابیت دارد. این فعال بورسی گفت: اگر بخواهیم از نگاه اقتصادی و بنیادی به بازار سرمایه نگاه کنیم، مسیری که در این خصوص در دنیا طی شده حرکت به سمت تکنولوژیهای نوین، صنایع دانشبنیان، صنایع فناورانه، و بعد حضور آنها در بازار سرمایه است؛ در حالی که این مسیر در کشور ما شکل نگرفته و فاصله زیادی با آن وجود دارد. احمدآبادی افزود: به طور مثال عمده شرکتهایی که اکنون در حوزه سلامت در بازار سرمایه فعال هستند، شرکتهای دارویی هستند که خیلی مبتنی بر فناوری نبوده و عملیات مبتنی بر دانش روز ندارند. این شرکتها عمدتا داروهای عمومی تولید میکنند که حاشیه سود خاصی هم ندارد. وی افزود: دور بودن بازار سرمایه ما از شرکتها و صنایع دارای تکنولوژی و فناوری روز سبب میشود که برای ایجاد تنوع داراییهایی که باید در پورتفوی سرمایهگذاران ایجاد شود، ابزاری وجود نداشته باشد.
سهامداری دولت در ۷۸ درصد از شرکتهای بورسی
این کارشناس بازار سرمایه تصریح کرد: البته این موضوع به دولتی یا شبهدولتی بودن اقتصاد ما بازمیگردد. به طوری که حدود ۷۸ درصد شرکتهای فعال و یا پذیرفتهشده در بازار سرمایه مستقیم یا غیرمستقیم یا سهامدارشان دولت است و یا تصمیمگیر آنها از منظر حاکمیت شرکتی و مدیریتی از مسیر دولت است. او اضافه کرد: ساختار اقتصادی دولت ما هم با توجه به توسعهنیافتگیاش صرفا مبتنی بر شرکتهای کامودیتیمحور هستند و این موضوع را به بازار سرمایه ما هم تسری داده است. احمدآبادی این رویه را منجر به ایجاد ریسک در بازار سرمایه دانست و گفت: شرایط حاضر، به شدت بازار سرمایه را به چرخههای تجاری که در بازار جهانی کامودیتی وجود دارد، متصل کرده است. به طوری که اگر اتفاقی در شاخصهای کلان اقتصادی دنیا بیفتد، اثر خود را بر کامودیتیها گذاشته و نوساناتی که در قیمت کامودیتیها به موجب آن رقم میخورد، بلافاصله بر بازار داخلی نیز اثر میگذارد. این کارشناس بازار سرمایه بیان کرد: بر این اساس، اگر بخشی از بازار سرمایه ما به شرکتهایی که در حوزه توسعه فناوری و دانشمحور بودن حضور دارند اختصاص مییافت، سبب میشد تا این شرکتها هم در روند رو به رشد تکنولوژی جهان رشد کرده و با بزرگتر شدن این شرکتها، هم سهمشان از کیک بازار سرمایه بیشتر شود و هم بازار ما را به روند پایدارتری برسانند که از نوسانات اقتصادی به دور باشد.
فقدان تکنولوژی در صنایع بالادستی
احمدآبادی اظهار کرد: از نگاهی دیگر باید گفت حتی در صنایع بالادستی هم رنگ و بویی از تکنولوژی دیده نمیشود. با وجود مزیتهای این صنایع، مانند دسترسی به منابع طبیعی مانند گاز و نفت، دریافت برق ارزان قیمت، نگرفتن مالیات و غیره بازهم تکنولوژی مورد نیاز و بهروز در این صنایع استفاده نمیشود تا محصول انتهای زنجیره ارزش باکیفیت بالا تولید شود. براین اساس شاید نتوان از سایر صنایع انتظار زیادی داشت.
او افزود: به جرات میتوان گفت حتی شرکتهای ایتیمحور موجود هم حداقل در حوزه کاری خود نسبت به فناوریهای مطرح روز بسیار عقب هستند. در واقع در صنایع فناوریمحور خود هم از تکنولوژیهای روز دنیا فاصله زیادی داریم. احمدآبادی برطرف شدن این معضلات را پیشنیازی دانست تا اقتصاد را به سمت ورود شرکتهای با تکنولوژی بالاتر سوق دهد. این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد: فرآیندهای توسعه اقتصادی کشورها، مسیر تکاملی را طی میکنند، اما این مسیر هنوز در کشور ما طی نشده است. در نظر داشته باشید که با توجه به مسائل و مشکلات موجود، امکان سرمایهگذاری در کشور به خصوص برای بخش خصوصی فراهم نیست که به دنبال آن با توسعه اقتصادی هم روبهرو نخواهیم بود؛ همانطور که در بالا اشاره شد عوامل مختلفی فضای اقتصادی را به این نقطه رسانده است که در راس آن سهم حداکثری دولت در ساختار اقتصادی کشور است.
تلاش برای ورود شرکتهای فناوری به بازار سرمایه
احمدآبادی اظهار کرد: با وجود تمام مشکلات مطرحشده، اما در نظر داشته باشید در فضای کنونی سازمان بورس و فرابورس علاقهمند است شرکتهای صنایع فناورتر و دانشبنیانتر به بازار سرمایه وارد شده و از طریق این بازار اقدام به تامین مالی داشته باشند. حضور برخی شرکتهای دانشبنیان و استارتآپ به فرابورس نیز موید این مطلب است. او پیشنهاد کرد: از سوی دیگر در اکوسیستم خدمات مالی و سرمایهگذاری نیز خلاء ابزارها و فناوری روز مالی چه از منظر عدم توسعه ابزارهای نوین مالی و سرمایهگذاری، چه از منظر استفاده از فناورهای نوین در طراحی ابزار و ارائه خدمات مالی و سرمایهگذاری مشهود است؛ بنابراین سازمان بورس و سایر نهادهای سیاستگذار باید اهتمام ویژهای به توسعه فناوری و دانش روز در ارائه خدمات مالی و توسعه نهادهای مالی نوین داشته باشند. توسعه نهادهای مالی از نوع صندوقهای سرمایهگذاری خصوصی و جسورانه سبب خواهد شد که مدیران سرمایهگذاری آگاه به صنایع دانشبنیان و فناور متولی شده و با جمع آوری سرمایهها از طرف همه صاحبان سرمایه، جریان سرمایهگذاری را به سمت صنایع دانشبنیان و تکنولوژیمحورتر سوق دهند، که این مساله گام بزرگی به سمت بزرگ شدن اکوسیستم دانشبنیان و فناورمان در بازار سرمایه و اقتصاد کشور خواهد بود.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد