ماشین جنگی یک تریلیون دلاری
محمدرضا ستاری- دونالد ترامپ رییس‌جمهوری آمریکا از همان دولت اولش رویه‌ای نامتعارف در سیاستگذاری و همچنین رفتار فردی داشت؛ امری که به دور دوم ریاست‌جمهوری وی نیز پیوند خورده و حتی در برخی موارد تندتر و گاهی متناقض‌تر از گذشته شده است. با این حال به گفته برخی از کارشناسان غربی یک چیزی در دوره اول و دوم ریاست‌جمهوری ترامپ ثابت مانده است؛ اینکه او به‌شدت به اعداد و همچنین سلاح‌های بزرگ علاقه‌مند است. بنابراین جای تعجب نیست که او وعده یک بودجه دفاعی را داده که به رقم حیرتاور یک‌تریلیون دلار می‌رسد. در واقع ترامپ با افتخار و خوشحالی اعلام کرده که هیچ‌کس تاکنون چیزی شبیه به این ندیده است. ما خیلی به هزینه‌ها حساس هستیم اما ارتش چیزی است که باید بسازیم. این موضوع زمانی اهمیت می‌یابد که بدانیم به تازگی و مطابق با دستور ترامپ، نام وزارت دفاع آمریکا به طور رسمی به وزارت جنگ تغییر یافته است.
محاسبات بودجه
در همین رابطه طبق گزارشی که به تازگی مجله اکونومیست منتشر کرده، محاسبات دقیق بودجه مشخص نیست زیرا بودجه ترکیبی سال جاری میلادی ترکیبی از دو لایحه است. یعنی بودجه پایه دفاعی و منابع مشخص شده در لایحه موسوم به بزرگ و زیبای ترامپ که در ماه جولای تصویب شد. طبق شواهد و آمارهای موجود درخواست بودجه پایه برای سال ۲۰۲۶ معادل ۸۴۸میلیارد دلار است که مطابق با بودجه پایه سال گذشته میلادی بوده و با در نظر گرفتن تورم در عمل کاهش یافته است. با این حال لایحه جدید ۱۵۰میلیارد دلار منابع تازه در اختیار وزارت جنگ می‌گذارد که طی چهار سال هزینه خواهد شد و ۱۱۳میلیارد دلار آن در سال آینده مصرف می‌شود. به این ترتیب بودجه پنتاگون برای ۲۰۲۶ به ۹۶۱میلیارد دلار می‌رسد؛ یعنی کمتر از مرز یک‌تریلیون دلار که مبلغی رکوردشکن محسوب می‌شود.
در همین راستا سوال مهم و کلیدی این است که چنین پول هنگفتی چگونه هزینه خواهد شد؟ مساله مهم دیگر این است که رقمی نزدیک به یک‌تریلیون دلار آیا اساسا برای بزرگ‌ترین ماشین جنگی دنیا، کافی است یا خیر؟ این امر از آنجا حائز اهمیت است که قانونگذاران آمریکا معمولا با استفاده از لوایح یکباره برای افزایش بودجه دفاعی مخالفند، مگر اینکه مربوط به جنگ خاصی باشد. بنابراین ترکیب بودجه پایه ثابت و تغییر اولویت‌های دولت باعث شده برخی برنامه‌ها حذف یا محدود شوند. در نتیجه برای روشن شدن وضعیت می‌توان سه دسته منابع و بخش‌های تقویت شده، متوقف شده و حذف شده را در نظر گرفت.
نقشه راه دولت
شواهد نشان می‌دهد که لایحه جدید به برخی حوزه‌ها رونق می‌دهد. پروژه‌های محبوب ترامپ مانند ۲۵میلیارد دلار برای سامانه دفاع موشکی گنبد طلایی و یک میلیارد دلار برای امنیت مرزی و مقابله با مواد مخدر در کانون توجه قرار گرفته‌اند. پیت هگست، وزیر جنگ که خود را همچون یک سرباز ساده معرفی می‌کند، سرمایه‌گذاری‌هایی برای بهبود کیفیت زندگی نیروها نیز مطرح کرده است؛ از جمله ۹میلیارد دلار برای یارانه مسکن نظامی، بازسازی خوابگاه‌ها و ارتقای خدمات درمانی و آموزشی.
بخش عمده منابع اما صرف اولویت‌های مشترک کنگره می‌شود؛ مانند ۴۰میلیارد دلار برای ذخیره مهمات، قطعات حیاتی و نوسازی پایگاه‌ها و کارخانجات کشتی‌سازی، ۱۶میلیارد دلار برای تولید انبوه سلاح‌های کم‌هزینه مانند پهپادها و ۲۹میلیارد دلار برای ساخت دست‌کم ۱۶کشتی جنگی جدید شامل دو ناوشکن «برک» و یک زیردریایی هسته‌ای کلاس «ویرجینیا» و همچنین ناوگان کشتی‌های بدون سرنشین.
در مقابل ثابت ماندن بودجه پایه موجب توقف برخی برنامه‌های مهم نیز شده است. به عنوان مثال جنگنده پنهانکار F-35 نمونه‌ای بارز این ماجراست؛ به طوری که گفته می‌شود، پنتاگون سال آینده تنها ۴۷فروند از این جنگنده را خریداری خواهد کرد؛ آن هم در شرایطی که برنامه اولیه خرید ۷۴ فروند بود.
این موضوع زمانی اهمیت می‌یابد که بدانیم برخی از کارشناسان معتقدند، ناوگان هوایی آمریکا در مناطقی مانند اقیانوس آرام تحت فشار زیادی قرار دارد و سرمایه‌گذاری‌ها به سمت نسل بعدی جنگنده‌ها مانند۴۷-F رفته که البته این پروژه دست‌کم یک‌دهه با آمادگی کامل فاصله دارد.
برخی برنامه‌های روزمره اما حیاتی مانند ساعات پرواز آموزشی خلبانان جنگنده ۵رصد کاهش یافته است؛ سطحی پایین‌تر از آنچه خلبانان شوروی در جنگ سرد دریافت می‌کردند. از سوی دیگر برخی برنامه‌ها به‌طور کامل حذف شده‌اند. از جمله هواپیمای فرماندهی و کنترل اWedgetail۷-E
که به دلیل هزینه بالا و آسیب‌پذیری کنار گذاشته شده و قرار است جای خود را به حسگرهای فضایی بدهد که هنوز بیشتر آنها هنوز آزمایش نشده‌اند.
همچنین بازنشستگی زودهنگام برخی تانک‌های سبک، خودروهای زرهی و هواپیماهای سرنشین‌دار نیز در دستور کار قرار دارد؛ امری که برخی منتقدان آن را عجولانه قلمداد کرده‌اند.
اختلاف کنگره با دولت
در چنین شرایطی گزارش‌ها حاکی از آن است که ارتش، نیروی دریایی و هوایی و فرماندهی‌های منطقه‌ای مانند سنتکام و یوکام همواره از رکود بودجه و کاهش برنامه‌ها گلایه دارند زیرا از سال ۲۰۲۰ فهرست اولویت‌های تامین نشده آنها ۷۳درصد افزایش یافته و به حدود ۱۳۴میلیارد دلار رسیده است.
علاوه بر این در حالی که کنگره می‌تواند بودجه بیشتری اختصاص دهد، کمیته خدمات نیروهای مسلح سنا خواستار افزایش ۲۲میلیارد دلاری بودجه شده است. مجلس نمایندگان نیز خواهان خرید
F-35های بیشتر است اما تحقق این خواسته‌ها قطعی نیست و نمایندگان سختگیر در مجلس احتمالا با هزینه‌های بیشتر مخالفت خواهند کرد. از سوی دیگر بن‌بست سیاسی نیز معمولا مانع تصویب به‌موقع بودجه‌ها می‌شود. در نتیجه تصویب یک قطعنامه ادامه‌دار یک‌ساله را احتمالا شاهد خواهیم بود که سطح بودجه را به میزان سال گذشته نگه دارد. بنابراین برخی تحلیلگران معتقدند که یک‌تریلیون دلار دیگر معنای گذشته را برای نیروهای مسلح آمریکا نخواهد داشت.
