2 - 12 - 2021
لابیِ سنگین
یکی از چالشهای مهم صنایع پتروشیمی در سال آینده اطمینان از تامین خوراک و البته نحوه قیمتگذاری آن است، موضوعی که همواره یکی از چالشهای مهم این صنعت بوده است. سال گذشته به دلیل بحث برانگیز شدن موضوع قیمتگذاری خوراک پتروشیمیها و فشار سنگین شرکتها برای کنترل قیمت، موضوع افزایش براساس دو مصوبه دولت به مدت هفت سال و ۱۰ سال باقی ماند. آنطور که مجلس برای بودجه سال ۱۴۰۰ تصویب کرد نرخ سوخت واحدهای پالایشگاهی، پتروشیمی، فولادی و سایر واحدهای تولید فلزات و کانیهای فلزی برابر سی درصد (۳۰%) و واحدهای سیمانی برابر ده درصد (۱۰%) و سایر صنایع (به غیر از نیروگاه) برابر ده درصد (۱۰%) نرخ متوسط خوراک گاز تحویلی به شرکتهای پتروشیمی که براساس جزء (۴) بند (الف) ماده (۱) قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (۲) تعیین شد. مصوبهای که قیمت خوراک را برای صنایع پتروشیمی سودآور کرد، خصوصا آنکه واحدهای پتروشیمی صادراتمحور امسال با افزایش قیمت جهانی محصولات به درآمدهای بیش از پیشبینی رسیدهاند.
حالا در آستانه بررسی بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور انتظار میرود، با توجه به قیمتهای جهانی شرکتهای صادراتمحور و از سویی به دلیل کمبود گاز در شبکه سراسری، قیمت خوراک پتروشیمیها تغییر کند. هرچند از امروز کاملا میتوان متصور شد که لابی سنگینی برای جلوگیری از این اتفاق شکل خواهد گرفت، به خصوص آنکه شنیدهها حاکی از آن است که پیشنهاد دولت افزایش ۹۰ درصدی قیمت خوارک نسبت به ضریب کنونی است و قیمت گاز شرکتهای فولادی هم قرار است از ۵/۴ سنت به ۱۵ سنت در هر مترمکعب افزایش یابد.
البته مصطفی نخعی سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس هم چند روز پیش گفته بود که : «پیشبینی میشود صنایع پتروشیمی طی ۵ سال آینده رشد ۷۳ درصدی مصرف گاز طبیعی را خواهند داشت که این موضوع چالش جدی این صنعت است.»اشاره سخنگوی کمیسیون به اجرای طرحهای نیمهتمام این صنعت است که با راهاندازی آنها میزان مصرف گاز در کشور افزایش خواهد یافت.
طرحهای روی زمین مانده
نزدیک به ۶۰ سالی که از عمر صنعت پتروشیمی میگذرد؛ صنعتی که در این مدت فراز و فرودهای بسیاری را تجربه کرده و با وجود کندیها در حال حاضر نسبت به کشورهای همسایه شرایط نسبتا خوبی دارند. البته به شرط آنکه ظرفیتهای نسبت شده که نزدیک به ۱۰۰ میلیون تن است، اجرایی شود و مهمتر از آن بهرهبرداری از آن میزان نیز انجام شود.
براساس نقشه راه صنعت پتروشیمی مجموعا ۱۰ طرح از طرحهای جهش دوم هنوز باقی مانده است . ۴۰ طرح نیز در قالب طرحهای جهش سوم از جمله طرحهایی هستند که بعد از سال ۱۴۰۰، (از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۴) به بهرهبرداری خواهند رسید.بنابه گفته مدیران شرکت ملی صنایع پتروشیمی، این مجموعه ۴۰ طرح، ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی را از ۱۰۰ میلیون تن به ۱۳۳ میلیون تن خواهد رساند که سرمایهگذاری مورد نیاز آن ۲۰ میلیارد دلار پیشبینی شده است.
براساس پیشبینی وزارت نفت، طرحهایی که قرار است در جهش سوم توسعه قرار بگیرند بهطور میانگین ۳۰ درصد پیشرفت دارند و نزدیک ۶/۵ میلیارد دلار برای آنها هزینه شده است.
بنبست قیمتگذاری خوراک
قیمتگذاری خوراک یا قیمتگذاری تکلیفی محصولات پتروشیمی نسبت به روند عرضه و تقاضا همواره یکی از موضوعات بسیار حساس در این صنعت بوده که لابیهای سنگین را در پی داشته است. شرکتهای قدرتمندتر و پولدارتر، هنگامی که زمزمه افزایش قیمت خوراک میشود، به سرعت وارد مذاکره و وعده و وعید با مقامات تصمیمگیر و حتی نمایندگان مجلس میشوند. به نظر میرسد، امسال هم شاهد یک نبرد سنگین در این رابطه هنگام تصویب لایحه بودجه ۱۴۰۱ باشیم.
واقعیت این است که قیمتهای دستوری همواره یکی از موانع توسعه تولید بوده است. با این حال برای صنایع پتروشیمی این موضوع عکس عمل کرده، چون قیمت گاز ارزانتر از قیمتهای جهانی محاسبه شده و خصوصا امسال که قیمت گاز در بازار جهانی بالا رفت، حاشیه سود تولیدکنندگان پتروشیمی به شدت بالا رفت.
انتظار این است که دولت با تعدیل قیمت گاز برای واحدهای پتروشیمی متناسب با افزایش قیمت گاز در بازار جهانی علاوه بر آنکه درآمدهای بودجهای را تعدیل میکند، از رانت بزرگ برای پتروشیمیها جلوگیری کند.
سیدحمید حسینی عضو اتاق بازرگانی و عضو اتحادیه صادرکنندگان محصولات پتروشیمی در خصوص تاثیر قیمت خوراک و سوخت این صنعت، در رقابتپذیری و صادرات محصولات پتروشیمی میگوید: در این صنعت ۵۰ درصد هزینه تولید متعلق به خوراک و بخشی دیگر، هزینه سوخت است. در ایران قیمت خوراک صنعت پتروشیمی بر اساس هاب آمریکا و اروپا و هاب منطقه، هشت سنت تعیین شده که قیمت مناسبی است و به سودآوری صنعت پتروشیمی کمک میکند.
وی افزود: امسال قیمت سوخت و برق واحدهای پتروشیمی افزایش پیدا کرد، اما با این حال، قیمت باز هم با قیمتهای واقعی فاصله دارد. عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآوردههای نفتی اظهار کرد: مزیتهای صنعت پتروشیمی ایران تنها به قیمت خوراک و سوخت منتهی نیست، بلکه با توجه به آب بر بودن صنعت پتروشیمی، دسترسی به آب در شهرهایی مثل ماهشهر، عسلویه، مکران و…، برخورداری از نیروی انسانی متخصص ارزان، همچنین نزدیک بودن به بازار آسیا که عمده بازار پتروشیمی جهان است از دیگر مزیتهایی است که شامل حال صنعت پتروشیمی ایران شده است. این چهار مزیت باعث شده تا صنعت پتروشیمی از موفقترین صنایع کشور باشد.
او میگوید: خوراک بخش قابلتوجهی از پتروشیمیهای ایران از گاز طبیعی تامین میشود. مواد اولیه مهمترین بخش از ساختار بهای تمامشده محصولات پتروشیمی را تشکیل میدهد و در ایران هم هر نوع دگرگونی در سازوکار قیمتگذاری این مواد اولیه میتواند خروجی کل صنعت را با دگرگونی مواجه کند.
در قاب آمارها
نگاهی به آمارهای جهانی نشان میدهد که کمترین میزان قیمت مواد اولیه مربوط به خاورمیانه است. برخی فعالان بازار صادرات مواد پتروشیمی معتقدند در زیرپوست نظام تولید و بازاریابی پتروشیمی در منطقه خلیجفارس و غرب آسیا، نوعی جنگ پنهان در کسب بازار و کسب بالاترین حاشیه سود ایجاد شده است؛ جنگی که خواهناخواه فعالان پتروشیمی ایران هم در محدوده آن قرار دارند و باید برای حفظ موقعیت کشور به بقا و پیشرفت بیندیشند .
بررسیها نشان میدهد طی دو سال گذشته، بهای مواد اولیه در منطقه خاورمیانه ۱۶ درصد، ولی در منطقه شمال غربی اروپا ۶۲ درصد از بهای تمامشده محصول نهایی را تشکیل داده است.
منطقه خاورمیانه و به خصوص کشورهایی که پایه توسعه صنایع پتروشیمی خود را بر پایه گاز طبیعی بنا نهادهاند، مهمترین بازیگران این صنعت قلمداد میشوند. ایران و عربستان مهمترین کشورهای تولیدکننده محصولات پتروشیمی هستند.
سابیک عربستان از حدود بیست سال قبل مهمترین ظرفیتهای توسعهای خود را بر پایه استفاده از گاز طبیعی به عنوان خوراک بنا نهاد و ایران هم متقابلا از حدود ۱۵ سال قبل دهها مجتمع بزرگ پتروشیمی بر اساس استفاده از گاز طبیعی طراحی و اجرا کرده است .
دراین میان سهم کشورمان از تولید محصولات پتروشیمی در خاورمیانه حدود ۲۵ درصد و در سطح دنیا حدود ۴/۲ درصد است. همچنین سهم محصولات پتروشیمی از تولید ناخالص ملی ایران در حدود دو درصد است و در نهایت اینکه محصولات پتروشیمی ایران به بیش از ۶۰ کشور جهان صادر میشود.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد