10 - 04 - 2020
قطعات تاریخیمان را باز می گردانیم
گروه فرهنگ- نقش برجسته هخامنشی که قرار بود در حراجی نیویورک به قیمت ۵/۲ میلیون دلار به فروش برسد و با پیگیریهای حقوقی توسط رییسجمهور به کشور بازگردانده شد، در بخش ایران باستان موزه ملی ایران رونمایی شد و قرار است به مدت ۱۲ روز در این بخش از موزه به نمایش درآید.
معاون رییسجمهوری و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری در آیین رونمایی از این اثر تاریخی گفت: «به ملت فرهنگ دوست ایران تبریک میگویم که یک قطعه مهم تاریخی بعد از ۸۰ سال به وطن برگشته و موجبات شادی مردم را فراهم کرده است. ما در سال ۲۰۱۷، پنج روز قبل از یک حراج که قرار بر فروش نقش برجسته هخامنشی بود، متوجه شدیم این قطعه قرار است در حراجی شهر نیویورک به فروش برسد، بلافاصله با هماهنگی وزارت امور خارجه و دفترمان در سازمان ملل موفق شدیم مانع از حراج این قطعه ارزشمند تاریخی شویم.»
او ادامه داد: «همه تلاشمان را برای اثبات مالکیت ایران بر این قطعه انجام داده و اسناد را به دادگاه ارائه کردیم و موفق شدیم در ۲۰۱۸ حکم دادگاه عالی نیویورک را مبنی بر مالکیت ایران بر این شیء تاریخی و برگشت آن به کشور بگیریم و خوشبختانه در سفر رییسجمهوری به نیویورک این قطعه که به نماینده ایران در نیویورک تحویل شده بود، توسط روحانی به کشور برگشت.»
مونسان اضافه کرد: «این قطعه در حراج نیویورک با قیمت پایه ۲/۱ میلیون دلار ارائه شده بود و پیشبینی میشد بیش از دو میلیون دلار به فروش برسد که خوشبختانه مانع آن شدیم و برنامه این است که پس از نمایش چندروزه آن در موزه ملی ایران، مردم در شهرهای مختلف این قطعه را از نزدیک بازدید کنند و نهایتا این سرباز دور از وطن ۸۰ساله از همان محلی که جدا شده در تخت جمشید نصب خواهد شد.»
او تاکید کرد به دنبال استرداد آثار تاریخی دیگر ایران است و گفت: «قطعات تاریخی دیگری هست که به دنبال بازگشت آنها به کشور هستیم و با همکاری دفتر حقوقی نهاد ریاست جمهوری با وزارت امور خارجه پیگیر آنها خواهیم شد.»
سرنوشت سرباز گمشده هخامنشی
سردیس سرباز هخامنشی نخستین بار سال ۱۹۳۲ در کاوش موسسه شرقشناسی شیکاگو به سرپرستی ارنست هرتسفلد در قسمت ایوان جنوبی کاخ شورا نمایان شد. آنچه مسلم است این نقشبرجسته مربعیشکل که ابعاد آن هشت اینچ مربع اعلام شده تا سال ۱۹۳۶ در محل اصلی خود وجود داشته است. پس از اتمام کار هرتسفلد در تخت جمشید در سال ۱۹۳۴، اریک اف. اشمیت در اواخر همان سال، سرپرستی کاوش تخت جمشید را از موسسه شرقشناسی شیکاگو به عهده گرفت. نماینده اشمیت، دونالد مککاون نخستین شخصی بود که به شکل غیررسمی مفقود شدن این سردیس را در سال ۱۹۳۶ و بر اساس مستندات موجود (عکسهای موجود از این سردیس در محل اصلی خود، در آرشیو موسسه شرقشناسی شیکاگو موجود است) به مقامات ایران گزارش میدهد. در تاریخ ۲۶ مارس ۱۹۳۶ نامهای رسمی از اریک اف اشمیت سرپرست کاوش موسسه شرقشناسی شیکاگو به علیاصغر حکمت وزیر وقت فرهنگ و آموزش ایران نوشته میشود و در آن مفقود شدن این سردیس به شکل رسمی گزارش میشود و او نیز طبق نامهای به اریک اف اشمیت ناراحتی و نگرانی خود را از این مساله به شدت ابراز میکند. در بین سالهای ۱۹۳۶ تا ۱۹۵۰ هیچ اطلاعی از سرنوشت این سردیس و نقل و انتقالات آن در دسترس نیست. در دسامبر ۱۹۵۰ این سردیس به همراه یک سردیس دیگر که از همین بخش کاخ شورا جدا شده و به سرقت رفته بود، توسط شخصی به نام پاول مالون که دلال اشیای عتیقه در قاره آمریکا و اروپا بوده، به ترتیب به دو موزه مونترال و تورتنو به فروش میرسد. شخصی به نام اف کلیولند مورگان که یک کلکسیونر اشیای عتیقه بوده این سردیس را از پاول مالون به قیمت ۱۰۰۰ دلار، خریداری و آن را به موزه هنرهای زیبای مونترال اهدا میکند.
از توقف حراج نقشبرجسته سردیس سرباز هخامنشی تا پیگیری حقوقی قضایی و استرداد آن
۲۹ مهرماه ۹۶ ایمیلی به معاونت میراث فرهنگی رسید که حاکی از نمایش یک قطعه نقش برجسته سرباز هخامنشی متعلق به تخت جمشید توسط «Rupert Wace Ancient Art» در نمایشگاه پاییزه نیویورک TEFAF در فاصله زمانی بین ۲۸ اکتبر تا اول نوامبر ۲۰۱۷ (ششم تا یازدهم آبان ۹۶) بود. فرصت برای توقف نمایش و حراج این نقشبرجسته بسیار اندک بود. اگرچه اطلاعات مختصری از مدارک و اسناد مربوط به حفاریهای تخت جمشید توسط موسسه شرقشناسی شیکاگو در سال ۱۹۳۰ به دست آمده بود ولی نیازمند کار تطبیقی میدانی، تصاویر وضع موجود و انطباق قطعه سنگ مورد نظر با جای خالی آن در ایوان جنوبی کاخ شورا بود.
کارشناسان معاونت میراث فرهنگی و پایگاه تخت جمشید بلافاصله گزارش تکمیلی را به دلیل حساسیت آن بدور از علنی شدن موضوع تهیه کردند.
گزارشهای مربوطه نشان میداد که پیشینه اثر به مربوط به سال ۱۹۳۶ است و گزارش سرقت توسط دونالد مککاون معاون وقت سایت تخت جمشید به مقامات ایرانی گزارش شده است ولی مشخص نیست که آیا دولت وقت ایران علیه مرتکبین این اقدام غیرقانونی که دست به جداسازی سنگ برجسته از کاخ شورای تخت جمشید و خارج کردن آن از کشور زدهاند نزد مراجع قانونی داخلی یا خارجی اعلام جرم کردهاند یا خیر، در این راستا نیز هیچ مدرک یا سندی به دست نیامد تا برای اعلام جرم در دادگاه مورد استفاده قرار گیرد.
بر مبنای اسناد به دست آمده، در سالهای ۱۹۵۰ و ۱۹۵۱، قطعه سنگ موصوف به دو قطعه تقسیم شده و توسط فردی به نام پل مالون به موزههای مونترال و تورنتو کانادا فروخته شده بود. قطعه تحت مالکیت موزه مونترال پس از سرقت در سال ۲۰۱۱ در سال ۲۰۱۴ کشف میشود.
بر اساس روال جاری، اقدامات قضایی داخلی و دادخواهیهای بینالمللی و کلیه مکاتبات و پیگیریها در یک فرآیند اداری از طریق معاونت حقوقی سازمان با مرکز امور حقوقی بینالملل ریاست جمهوری صورت میگیرد ولی به دلیل فرصت بسیار اندک با مذاکره شفاهی و مکاتبات آنی و محرمانه معاونت میراث فرهنگی با وزارت امور خارجه و مرکز امورحقوقی بینالمللی ریاستجمهوری خواستار اقدام فوری برای متوقف کردن حراج شد.
از آنجا که بر اساس تصاویر، نقشهها و اسناد تعلق این نقشبرجسته به تخت جمشید قطعیت داشت گواهی تایید اصالت و وضعیت خروج اثر موصوف از کشور برای توقف فوری طرح توسط معاون میراث فرهنگی امضا و به وزارت خارجه و با نظر رییس محترم مرکز امور حقوقی ریاست جمهوری برای سرعت عمل از طریق نمایندگی ایران در نیویورک و درخواست به دادستانی حوزه نیویورک آمریکا ارائه شد. به دنبال این اقدام با دستور فوری دادستانی مورد نظر شیء موصوف در ساعات آغازین نمایشگاه توسط پلیس آمریکا توقیف و از حراج خارج شد.
پس از توقیف اثر، فرآیند قضایی پرونده جهت اثبات مالکیت ایران بر اثر یاد شده و استخدام وکیل به واسطه مرکز امور حقوقی بینالملل ریاست جمهوری، نمایندگان و وکلای ایران در لاهه آغاز شد. با ارسال اسناد مربوطه توسط وکلا به معاونت میراث فرهنگی، گزارشهای تکمیلی، صداقت و اصالت اسناد و مهر و امضای مجدد آن امور حقوقی و دفاع از پرونده در دادگاههای مختلف از سوی وکلای ایرانی پیگیری شد.
طرح دعوی به طور همزمان در نیویورک و کانادا با امضا و تایید معاون میراث فرهنگی و تلاش فراوان معاونت مجلس و امور حقوقی سازمان میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری از جمله مراحل پیگیری قضایی و استرداد اثر به ایران به شمار میرود.
سرانجام دادستانی نیویورک رای استرداد اثر به ایران را صادر کرد و به دنبال آن نیز پرونده مفتوحه در دادگاه کانادا نیز مختومه اعلام شد و سردیس هخامنشی به نماینده ایران در سازمان ملل تحویل شد.
ارسال این اثر به دلیل مشکلات بیمهای و نبود پرواز مستقیم موضوعی بود که با وزارت امورخارجه در میان گذاشته شد که خوشبختانه با نزدیکی سفر رییسجمهور به نیویورک این اقدام صورت گرفت.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد