قرار نفتی؛ فرصتی سه‌روزه برای توسعه‌ای بلندمدت
جهان صنعت– معمولا نمایشگاه‌های نفت و گاز در هر کشوری بستری فراهم می‌کنند تا شرکت‌های حفاری نفت و گاز و شرکت‌های سازنده دکل، با کارفرمایان دیدار کرده، از توانمندی‌های یکدیگر آگاه شوند و حتی به انعقاد قراردادهایی دست یابند یا زمینه‌ساز قراردادهای آتی شوند. بنابراین این نمایشگاه‌ها فرصت مناسبی هستند که سالانه فراهم می‌شود. البته میزان بهره‌برداری از این فرصت، بستگی به شرایط دارد؛ در دوره‌هایی که وضعیت سرمایه‌گذاری مناسب است و بازار و کسب‌وکار رونق دارد، اتفاقات مهمی در حاشیه یا پس از این نمایشگاه‌ها رخ می‌دهد که منجربه انعقاد قراردادهایی می‌شود و در نهایت توسعه میادین نفت و گاز را به‌دنبال دارد.
از سوی دیگر، شرکت‌های پیمانکار مانند شرکت‌های حفاری نیز از این طریق به قراردادهایی می‌رسند که می‌توانند به‌واسطه آنها خود را توسعه دهند، دستگاه‌های حفاری وارد کشور کنند، درآمد کسب کرده و سودآوری داشته باشند. این سود نیز صرف ارتقای تجهیزات و به‌روز نگه‌داشتن آنها می‌شود.
امیدواریم در این مسیر پیش‌رو که با زحمات دوستان و مشارکت تمامی شرکت‌ها برگزار می‌شود و وزارت نفت نیز مدیریت بخش‌های مختلف را بر عهده دارد، شرکت‌ها بتوانند ارتباطات موثری برقرار کنند. پیمانکاران و کارفرمایان فرصت پیدا می‌کنند تا رو‌در‌رو گفت‌وگو کنند؛ این نمایشگاه سه‌روزه موقعیت مناسبی است چراکه معمولا دیدار با مدیران ارشد این شرکت‌ها در شرایط عادی و به‌دلیل مشغله‌های روزمره به سادگی امکان‌پذیر نیست. در این فرصت، می‌توان درباره مشکلات قراردادی گذشته، مسائل پرداخت‌ها و سایر چالش‌ها گفت‌وگو کرد. این نمایشگاه از این جهت نیز ارزشمند است.
احتمال حضور شرکت‌های خارجی نیز وجود دارد. در نمایشگاه‌های گذشته، زمانی‌که ارتباط ما با دنیا بهتر بود، شرکت‌های اروپایی و حتی آمریکایی در این رویدادها حضور فعال داشتند و نمایشگاه از رونق بالایی برخوردار بود. امیدواریم امسال نیز چنین اتفاقی بیفتد. حتی اگر این اتفاق نیفتد، امید ما بر آن است که شرکت ملی نفت به‌عنوان کارفرما و شرکت‌های پیمانکار فعال در بخش‌های بالادستی، از جمله حوزه IPC یا پروژه‌های کلید در دست و حفاری، بتوانند از دل این نمایشگاه دستاورد مناسبی داشته باشند.
برای کارفرما، این اطمینان حاصل می‌شود که شرکت‌های پیمانکار به‌اندازه کافی آمادگی دارند و اگر قرار است توسعه میادینی انجام شود، ابزار و امکانات آن مهیاست. برای پیمانکاران نیز، این نمایشگاه می‌تواند زمینه انعقاد قراردادهایی را فراهم آورد که منجربه توسعه کسب‌وکار، حفظ و ارتقای نیروی انسانی، آموزش و بازسازی تجهیزات شود و همه اینها در نهایت به راندمان بالاتر در هر دو سوی کارفرما و پیمانکار خواهد انجامید. کارفرما نیز می‌تواند میادین خود را با کیفیت و در زمان مقرر به بهره‌برداری برساند و کشور از آن نفع ببرد.
از سوی دیگر، شرکت‌های حفاری نیز خواهند توانست مطابق برنامه‌های کارفرما عمل کرده، اهداف مورد نظر را محقق ساخته و از محل این قراردادها درآمد و سود کسب کرده و به توسعه و نوسازی خود بپردازند.
امیدواریم این اتفاقات مثبت رخ دهد اما پیش‌نیازهایی دارد. هرچند وزارت نفت طی هفته‌های اخیر چند سمینار در همین خصوص برگزار کرده و شرکت ملی نفت در تلاش است تا قراردادهای بلندمدت را به شرکت‌های حفاری واگذار کند اما این کار باید با در نظر گرفتن شرایطی صورت گیرد که شرکت‌های حفاری را به مشارکت ترغیب کند. آنها باید مطمئن شوند ورود به این نوع قراردادها منجربه توسعه، کمک به کشور، ارتقای شرکت و در نهایت کسب سود معقول خواهد شد. در غیر این صورت، اگر شرایط پیشنهادی به گونه‌ای باشد که از نظر مالی برای پیمانکاران ضررآور باشد، نه‌تنها سودی عایدشان نمی‌شود بلکه ممکن است به‌دلیل ناتوانی در بازپرداخت اقساط و تامین هزینه‌ها با بدهی‌ها و جریمه‌های سنگین مواجه شوند و نتوانند تجهیزات خود را ارتقا یا بازسازی کنند. در چنین شرایطی، با وجود تمام تلاش‌ها، بدون فراهم بودن بستر مناسب از سوی کارفرما، هیچ توافق حرفه‌ای موثری شکل نمی‌گیرد بنابراین یکی از راه‌حل‌ها، قراردادهای بلندمدت است. در چنین حالتی، اگر قرار باشد شرکت‌ها دستگاه حفاری وارد کنند، باید طی مدت قرارداد بتوانند بازپرداخت منابع دریافتی مانند وام‌ها یا پیش‌پرداخت‌ها را انجام دهند. نه اینکه پروژه‌ها در میانه کار تمام شود و کار دیگری برای ادامه فعالیت وجود نداشته باشد و شرکت‌ها متضرر شوند.
عامل دیگر، تعیین قیمت منطقی است؛ قیمتی که هزینه‌های واقعی پیمانکاران از جمله آموزش نیروی انسانی، هزینه‌های سربار و سایر هزینه‌ها را پوشش دهد و در کنار آن سود معقولی نیز در نظر گرفته شود. اگر چنین ساختار قیمتی منصفانه‌ای فراهم شود، قطعا شرکت‌ها مشتاق خواهند بود. همه شرکت‌ها مایلند فعالیت داشته باشند، نیروهایشان مشغول به کار باشند، حقوق‌ها به موقع پرداخت شود و شرکت توسعه یابد. از سوی دیگر، کارفرما نیز قطعا خواهان توسعه میادین خود است بنابراین وزارت نفت در حال تلاش است و ما به‌عنوان شرکت‌های حفاری نیز بسیار خواستار همکاری هستیم و نهایت تلاش خود را می‌کنیم. امیدواریم توافقی منطقی شکل بگیرد تا شرکت‌های حفاری با انگیزه بیشتری وارد این عرصه شوند و امیدواریم نمایشگاه پیش‌رو با موفقیت برگزار شود. همچنین لازم می‌دانم از تمام همکاران و دوستان خود در شرکت‌های حفاری و خدمات فنی نفت و گاز کشور که بخشی از بار تولید بر دوش آنهاست و نیز از همکاران‌مان در بخش کارفرمایی شرکت ملی نفت، قدردانی و تشکر کنم.
رییس هیات‌مدیره انجمن شرکت‌های حفاری و خدمات فنی ایران
هدایت‌الله خادمی، قرار نفتی؛فرصتی سه‌روزه برای توسعه‌ای بلندمدت
