3 - 08 - 2020
قدرتنمایی اردوغان و پوتین
گروه جهان- ترکیه و روسیه اکنون بستر نظامیگری خود را تغییر دادهاند و در زمین قفقاز جنوبی به قدرتنمایی مشغول هستند. درگیری آذربایجان و ارمنستان در جنگ قفقاز به نام این دو کشور است و در اصل به کام اردوغان و پوتین. قفقاز جنوبی به لحاظ ژئوپلیتیکی همواره از اهمیتی خاص برخوردار بوده است. پس از فروپاشی شوروی سابق و تغییرات ژئوپلیتیکی در منطقه قفقاز، بر اهمیت و تاثیرگذاری عوامل ژئوپلیتیکی این منطقه افزوده شده است.
پس از سالها آرامش، جنگ در قفقاز جنوبی دوباره شعلهور شده است. دولت ترکیه که این روزها حساسیت دنیا را علیه خود برانگیخته، در لیبی دخالت کرده و ضمن قتل عام عربها منافع کشورهای عربی را نیز به خطر انداخته است. جنگ احتمالی لیبی میان حکومت سراج طرفدار ترکیه و نیروهای ارتش ملی به رهبری ژنرال حفتر بر سر منطقه نفتخیز سرت معادلات منطقهای را به هم خواهد زد. روسیه که لیبی را پایگاه سنتی خود میداند با نگرانی از توطئههای خطرناک اردوغان جبهه جدیدی در قفقاز علیه اردوغان گشوده است؛ منطقهای که جنگ در آن اتفاق افتاده مسیر ترانزیت انرژی باکو- تفلیس- جیهان است که سالهاست منافع ترکیه را تامین میکند و قطع انتقال انرژی از این مسیر میتواند به اقتصاد ترکیه آسیب جدی برساند. از این جهت مقامات ترک به طور تاریخی به تهدید ارمنستان پرداخته و عملا هیزمی بر این آتش شدهاند.
رزمایش مشترک ترکیه و آذربایجان
در هفتههای اخیر درگیریهای پراکنده در مرز ارمنستان و جمهوری آذربایجان خطر ایجاد بحرانی تازه را افزایش داده است. اکنون رزمایش مشترک ترکیه و آذربایجان میتواند دلیلی برای افزایش تنش میان ترکیه و روسیه شود. ترکیه و جمهوری آذربایجان رزمایش مشترکی را آغاز کردهاند که قرار است تا روز دهم آگوست (۲۰ مرداد) ادامه یابد. این عملیات نظامی مشترک در چارچوب توافقهای نظامی میان دو کشور انجام میشود؛ توافقهایی که همواره گسترش مییابند. نیروهای مسلح ارمنستان هم در روز ۲۳ ژوئیه تمرینهای نظامی مشترکی را با روسیه آغاز کرده بودند. به گفته وزارت دفاع ارمنستان، در عملیات مشترک با روسیه پدافند هوایی از جمله مبارزه با هواپیماهای بدون سرنشین دشمن و استفاده از هواپیماهای مشابه برای شناسایی مواضع دشمن تمرین شده است. به تازگی گزارشهایی مبنی بر مشاهده بالگردهای رزمی روسی در مرز ارمنستان و ترکیه نیز منتشر شده است. روسیه خود را قدرت محافظ ارمنستان میداند و هزاران سرباز را در یک پایگاه نظامی این کشور در مرز با ترکیه مستقر کرده است.
بازی دوگانه روسیه
روسیه به منطقههای جنوب خارج از مرزهای خود به عنوان مناطقی پراهمیت برای امنیت داخلی خود مینگرد و مواظب است که اوضاع آنها بحرانی نشود. در این راستا برای حفظ تعادل بین طرفهای درگیر نیز تلاش میکند. مسکو علاوه بر همکاری تنگاتنگ با ارمنستان، به آذربایجان جنگافزار میفروشد. پس از بروز درگیریهای مرزی در اواسط ژوئیه، دولت روسیه از دو طرف خواست آرامش خود را حفظ کنند. در مناقشات پیشین میان ارمنستان و آذربایجان نیز روسیه چنین نقشی برعهده داشت.
کشمکش تازه دو همسایه متخاصم در جنوب قفقاز در منطقه کوهستانی تووز رخ داد که ۳۰۰ کیلومتر با منطقه قرهباغ، منطقه مورد مناقشه همیشگی فاصله دارد. بحران قرهباغ در سال ۱۹۸۸ آغاز شد و در سال ۱۹۹۴ به کمک گروه میانجیگر مینسک (آمریکا، روسیه و فرانسه) به پایان رسید. این بحران بیش از ۳۰هزار قربانی برجا گذاشته است.
نقش ترکیه
به گزارش تاگسشاو، رهبری ترکیه در مناقشه اخیر میان ارمنستان و آذربایجان پرخاشگرانه دخالت کرده است. رجب طیب اردوغان ارمنستان را محکوم کرد و وعده حمایت از آذربایجان را داد. رییس صنعت دفاعی ترکیه نیز وعده داد که به تقویت توان نظامی نیروهای مسلح آذربایجان کمک خواهد کرد. دولت اردوغان مصمم است نقش خود را به عنوان حافظ منافع کشور ترکزبان آذربایجان به هر قیمتی به نمایش بگذارد. تاگس شاو مینویسد آنکارا همواره در تلاش است ثابت کند که به شعار «یک ملت، دو کشور» پایبند است و نهتنها به آذربایجان بلکه به دیگر ترکزبانان منطقه کمک میکند و برای حمایت از آنها آمادگی دارد. تنش در منطقه مرزی میان ارمنستان و آذربایجان ادامه دارد و دو طرف یکدیگر را به نقض آتشبس محکوم میکنند. این در حالی است که چند روز گذشته ولادیمیر پوتین و رجب طیباردوغان در جریان یک گفتوگوی تلفنی، تشدید اوضاع کنونی در مناطق مرزی جمهوری آذربایجان و ارمنستان را مورد بررسی قرار دادند و هر دو طرف در این رابطه اتفاق نظر داشتند که هیچگونه جایگزینی برای حلوفصل سیاسی و دیپلماتیک این مناقشه وجود ندارد.
سابقه تنش نظامی دو کشور و حامیان خارجی
تنش در روابط دو همسایه قفقازی به سالهای ابتدایی فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و ادعای دو طرف بر سر مالکیت منطقه قرهباغ برمیگردد. در نبردهای روی داده در سال ۱۹۹۴ در این منطقه ارتش ارمنستان موفق به شکست رقیب خود شده و از آن زمان کنترل منطقه قرهباغ را به دست گرفته است اما مقامات جمهوری آذربایجان همچنان این منطقه را بخشی از خاک خود دانسته و هرازگاهی درگیریهای نسبتا شدید میان نیروهای دو طرف در این منطقه صورت میگیرد.
در دور جدید این درگیریها که از روز ۱۵ ژوئیه آغاز شده، دو طرف حملاتی را به استحکامات نظامی یکدیگر در خطوط مرزی انجام دادهاند که منجر به کشته و زخمی شدن دهها تن از نیروهای آنها شده است. وزیر دفاع آذربایجان در سخنانی تهدیدآمیز حتی به احتمال حملات علیه تاسیسات حیاتی ارمنستان از جمله نیروگاه هستهای این کشور اشاره کرده است.
به شکل سنتی در میان همسایگان این دو کشور روسیه حامی دولت ارمنستان بوده و ترکیه از جمهوری آذربایجان حمایت میکند اما هیچ کدام از این دو کشور تاکنون بر سر مساله قرهباغ حضور مستقیم نظامی نداشته و حل این بحران را به گفتوگوهای میان دو کشور سپردهاند.
ارتش روسیه با داشتن دو پایگاه نظامی اربونی و گیومری در مرکز و شمال غرب ارمنستان و حضور جنگندههای میگ۲۹ خود امنیت هوایی ایروان، پایتخت این کشور و حریم هوایی کلی ارمنستان را برعهده دارد اما هرگز اقدام مستقیمی در خصوص منطقه قرهباغ نمیکند تا منجر به رنجش خاطر جمهوری آدربایجان نیز نشود. روسیه حتی با وجود اینکه تامینکننده اصلی تسلیحات ارتش ارمنستان نیز هست اما در سالهای اخیر مقادیر قابل توجهی از تسلیحات پیشرفته نظیر سامانههای پدافندی اس- ۳۰۰ و۲ Buk_M را به ارتش آذربایجان فروخته است.
تسلیحات مورد استفاده در درگیریهای اخیر
در طول درگیریهای پراکنده در مناطق مرزی، عمده حملات ارتش آذربایجان به مواضع رقیب ارمنی خود از طریق پهپادهای انتحاری و موشکهای ضد زره ساخت اسراییل انجام شده است. ارتش جمهوری آذربایجان در سالهای گذشته مشتری چندین مدل پهپاد شناسایی و انتحاری ساخت اسراییل از مدلهایی نظیر
Sky Striker، هاروپ و هارپی و موشکهای ضدزره سری Spike بوده است که تصاویری از حملات به مواضع ارتش ارمنستان با استفاده از همین تسلیحات در روزهای اخیر منتشر شده است.
در سمت مقابل نظیر ارتش ارمنستان تلاش کرد با استفاده از سامانههای توپخانهای روسی خود و سیستمهای اخلالگر ضدپهپاد به حملات رقیب پاسخ دهد که این اقدامات منجر به کشته شدن چند افسر و یک ژنرال ارتش آذربایجان و همچنین سرنگونی حداقل دو فروند پهپاد
Sky Striker و یک فروند ۳ Orbiter شد.
ارتش ارمنستان البته تسلیحات تهاجمی قویتر نظیر موشکهای بالستیک اسکندر و جنگندههای سوخو۳۰ را نیز از روسیه دریافت کرده اما هنوز سطح تنش میان دو کشور به مرحله استفاده از این تسلیحات نرسیده است.
سومین تقابل نظامی روسیه و ترکیه این بار در قرهباغ
به نظر میرسد امضای توافقنامه نظامی میان ترکیه و جمهوری آذربایجان و احتمال فروش سامانه نظامی و پهپاد به این کشور بیش از اینکه به حمایت ترکیه از این کشور یا تلاش برای حل بحران قرهباغ مربوط باشد به ایجاد جبههای جدید علیه منافع روسیه در منطقه بازمیگردد.
ارتش ترکیه در سالهای اخیر با حمایت از شورشیان در دو کشور سوریه و لیبی و اهدای تسلیحات مدرن و حتی مداخله مستقیم نظامی علیه متحدان روسیه در این دو کشور وارد تقابل مستقیم با مسکو شده که این تقابل در خاک سوریه به سود روسیه و متحدش یعنی دولت قانونی سوریه و در لیبی به سود جریان وابسته به ترکیه یعنی دولت وفاق ملی (GNA) پیش میرود. ترکیه که در گذشته با استفاده از پهپادهای تهاجمی خود از
دو مدل۲ Bayraktar TB و Anka موفق شده بود برتری تکنولوژیک خود بر سامانههای پدافندی کوتاهبرد روسی نظیر Pantsir_S را به رخ بکشد احتمالا قصد دارد با ارسال این پهپادها به ارتش جمهوری آذربایجان در میدان نبردی دیگر نیز نمایشی از قدرت تسلیحات ساخت صنایع داخلی خود را نسبت به تجهیزات ساخت روسیه به اجرا بگذارد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد