9 - 01 - 2021
قانونی که سالها خاک میخورد
قانون هوای پاک طی سال ۱۳۹۶ به تایید مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان رسید و قرار شد که مرهمی باشد بر کیفیت هوای شهرهای مختلف کشور اما حالا پس از گذشت چند سال از تصویب این قانون هوای شهرهای مختلف کشور بهشدت آلوده است و حتی مشاهده میشود که دستگاههای مختلف وظایف قانونی خود را در جهت اجرای قانون هوای پاک نادیده گرفتهاند و به تعبیر معاون محیطزیست انسانی سازمان حفاظت محیطزیست ارادهای برای رفع آلودگی هوا وجود ندارد.
قانون هوای پاک بر اساس ۳۴ ماده خود دستگاههای مختلف اجرایی در کشور ازجمله وزارت کشور، وزارت نفت، وزارت نیرو، نیروی انتظامی، شهرداری، صداوسیما و… را مکلف کرده است که هر یک به تناسب وظایف خود، اقداماتی را برای کنترل آلودگی هوا در کشور اجرایی کنند اما پس از گذشت سه سال از ابلاغ این قانون، بسیاری از دستگاهها نهتنها اقدامی برای رفع آلودگی هوا انجام ندادهاند بلکه قدمهایی علیه قانون هوای پاک برداشتهاند.
سهم منابع ثابت در آلودگی هوا
بر اساس آخرین گزارشها از شهرهای آلوده کشور منابع متحرک آلاینده مانند خودروها، موتورسیکلتها، خودروهای دیزلی و… منابع ثابت مانند صنایع، نیروگاهها، پایانههای اتوبوس و… در آلودگی هوا نقش پررنگی دارند. براساس سیاهه انتشار شهر تهران سهم منابع متحرک در آلودگی هوا ۶۰ درصد و سهم منابع ثابت حدود ۴۰ درصد است اما بهدنبال آلودگی شدید هوا طی روزهای اخیر در برخی از کلانشهرهای کشور ازجمله تهران، اصفهان، اراک، تبریز و… بسیاری از کارشناسان بر سهم منابع ثابت بر آلودگی هوا در این نقاط تاکید کردهاند چراکه نشانههایی از مصرف سوختهای غیراستاندارد ازجمله مازوت یا گازوییل پرگوگرد در صنایع و نیروگاههای تهران دیده میشود و حتی استفاده از مازوت در برخی نیروگاهها از جمله شازند اراک و نیروگاه طوس در استان خراسان رضوی تایید شده است.
تکلیف وزارت نفت درجهت عرضه سوخت مطابق با استانداردهای ملی
در حالی همچنان از سوخت مازوت یا سوختهای پرگوگرد- که بسیار آلاینده و خطرناک هستند – در ایران استفاده میشود که بر اساس ماده ۱۸ قانون هوای پاک، وزارت نفت مکلف شده که سوختهای تولیدی در کشور از جمله بنزین، نفت گاز، نفت کوره و نفت سفید را مطابق با استانداردهای ملی مصوب (یورو۴) عرضه کند اما متاسفانه اطلاعات موجود نشان میدهد که نهتنها از سوخت آلاینده مازوت در برخی نقاط کشور استفاده میشود بلکه به گفته انوشیروان محسنیبندپی استاندار تهران صنایع در استان تهران از سوخت گاز و گازوییلی استفاده میکنند که حداقل ۵۰ درصد آن از استانداردهای یورو ۴ برخوردار است. این در حالی است که وزارت نفت مکلف به عرصه تمامی سوختهای تولیدی در کشور براساس استانداردها یورو ۴ است.
یکی از دستگاههایی که نقش مهمی در اجرای قانون هوای پاک دارد نیروی انتظامی است. این قانون اختیارات لازم را به نیروی انتظامی برای برخورد با منابع آلاینده متحرک از جمله خودروهای سبک، سنگین، نیمهسنگین و موتورسیکلت داده و در ماده ۶ قانون هوای پاک تاکید شده که نیروی انتظامی موظف به جریمه و حتی متوقف کردن وسایل نقلیه آلاینده و فاقد معاینه فنی است.
خودروهایی که معاینه فنی ندارند فقط در تهران و چند کلانشهر دیگر جریمه میشوند
در حالی منابع متحرک آلاینده از جمله خودروهای دیزلی، موتورسیکلتها، خودروهای شخصی و… یکی از مهمترین عوامل ایجاد ذرات معلق کمتر از ۵/۲ میکرون- مهمترین عامل آلودگی هوا در نیمه دوم سال- هستند که متاسفانه در حال حاضر خودروهایی که معاینه فنی ندارند فقط در تهران و چند کلانشهر دیگر جریمه میشوند و سایر شهرها موضوع معاینه فنی را روی خودروهای مختلف چک نمیکنند.
طرحی ضد محیطزیستی برای ترخیص موتورسیکلتهای رسوبی از پارکینگها
از سوی دیگر نیروی انتظامی که خود مسوول اجرای قانون هوای پاک است از آبان ماه امسال طرح ترخیص موتورسیکلتهای رسوبی از پارکینگها و توقفگاهها را اجرایی کرده و در حالی هزاران موتورسیکلت رسوبی به چرخه حملونقل بازمیگردند که سازمان حفاظت از محیطزیست معتقد است که ۹۰ درصد موتورسیکلتهای رسوبی در پارکینگها فرسوده هستند و باید اسقاط شوند. همچنین براساس اطلاعات سیاهه انتشار شهر تهران سهم موتورسیکلتها در تولید آلایندههای گازی حدود ۲۱ درصد و در تولید ذرات معلق ۱۰ درصد است. علاوه بر اینها هر ۱۰ موتورسیکلت کاربراتوری در هر کیلومتر به اندازه یک اتوبوس دیزلی قدیمی، ذرات معلق- که عامل اصلی آلودگی هواست- تولید میکند.
اسقاطیها راه نفس را بستهاند
علاوه بر موتورسیکلتهای فرسوده، خودروهای فرسوده نیز ازجمله عوامل مهم غبارآلود کردن آسمان و تنگ کردن نفسها در فصلهای پاییز و زمستان هستند. تعداد خودروهای فرسوده آنقدر در کشور زیاد است که عیسی کلانتری رییس سازمان حفاظت محیطزیست پیش از این اظهار کرده بود که تبدیل به کشور اسقاطیها شدهایم چراکه در حال حاضر ۸۷ درصد مینیبوسهای کشور و ۸۱ درصد موتورسیکلتها اسقاطی هستند. همچنین در این بین ۷۳ درصد اتوبوسها و ۶۱ درصد کامیونهای ما نیز اسقاطی هستند.
ابطال ماده ۸ قانون هوای پاک
از اینرو بود که ماده ۸ قانون هوای پاک تمامی مالکان وسایل نقلیه موتوری را موظف کرد که وسیله نقلیه خود را پس از رسیدن به سن فرسودگی از رده خارج کنند. این ماده مهم اما در تیر ماه امسال بر اساس استعلام دیوان عدالت اداری از شورای نگهبان، ابطال شد چراکه اساس نظر فقهای این شورا، تعیین سن فرسودگی برای خودروها خلاف شرع است.
اهرمهای نظارتی روی مساله معاینه فنی در کشور تقویت شود
پس از آن سازمان حفاظت محیطزیست پیشنهاد داده که ملاک اسقاط خودروهای فرسوده، معاینه فنی باشد اما باید اهرمهای نظارتی روی مساله معاینه فنی در کشور تقویت شود، چراکه هرچند بر اساس قانون هوای پاک معاینه فنی اجباری است اما گاهی تخلفاتی در آن صورت میگیرد و در بسیاری از شهرها نیز معاینه فنی خودروها چک نمیشود. بر اساس تبصره ۳ ماده ۶ قانون هوای پاک نظارت بر مراکز معاینه فنی برعهده سازمان حفاظت محیطزیست، وزارت کشور و وزارت راهوشهرسازی است.
تعویق دوساله در ارتقای استاندارد خودروها
از سوی دیگر بر اساس ماده ۴ قانون هوای پاک مقرر شد که تولید انواع وسایل نقلیه موتوری و واردات آنها مستلزم رعایت حدود مجاز انتشار آلایندهها- که از سوی سازمان حفاظت محیطزیست اعلام میشود- باشد. این یعنی خودروسازان با توجه به اعلام سازمان حفاظت محیطزیست تولیدات خود را باید مطابق با استانداردهای آلایندگی یورو۵ کنند. متاسفانه بهدلیل مانعتراشیهای خودروسازان اجرای این ماده از قانون هوای پاک تا امسال بهتعویق افتاده و حتی امسال نیز تعدادی از خودروها بر اساس مجوز سازمان حفاظت محیطزیست و موافقت هیات دولت، برخلاف قانون هوای پاک با استاندارد یورو ۴ شمارهگذاری شدند.
تامین ۳۰ درصد از برق کشور از انرژیهای تجدیدپذیر
از جمله موضوعات دیگری که در قانون هوای پاک به آن اشاره شده است تولید و عرضه انرژیهای تجدیدپذیر و پاک است. بر اساس ماده ۱۹ این قانون وزارت نیرو مکلف است که نسبت به توسعه، تولید و عرضه انرژیهای تجدیدپذیر اقدام کند. بهطوری که حداقل ۳۰ درصد افزایش سالانه ظرفیت مورد نیاز برق کشور از انرژیهای تجدیدپذیر تامین شود.
عدم مشارکت صداوسیما برای آموزش و فرهنگسازی
علاوه بر دستگاههایی همچون وزارت نفت، وزارت صنعت، وزارت کشور، نیروی انتظامی و وزارت راهوشهرسازی، صداوسیما نیز بر اساس ماده ۲۸ قانون هوای پاک موظف شده که برنامههایی در زمینه آموزش، اطلاعرسانی و فرهنگسازی درباره آگاهی و مقابله با پدیده آلودگی هوا تولید و پخش کند. مسعود تجریشی معاون محیطزیست انسانی سازمان حفاظت محیطزیست پیش از این به ایسنا دراینباره تصریح کرده بود که متاسفانه برخی از دستگاهها باوجود اینکه وظایف مهمی برای اجرای قانون هوای پاک دارند اما به این وظایف عمل نمیکنند. برای مثال صداوسیما که وظیفه مهمی در جهت آموزش و فرهنگسازی دارد، در این زمینه مشارکتی نکرده است. حتی ما مجدد به این سازمان نامه زده و از آنها پرسیدهایم که در راستای وظایف قانونی خود چه اقداماتی انجام دادهاید.
هرچند که قرار است عملکرد دستگاههای مختلف در زمینه اجرای قانون هوای پاک تا پایان امسال تهیه و بهطور کامل بررسی شود اما حال بد هوای شهرهای مختلف کشور و روزهای پیاپی آلوده در تهران نشان میدهد که ارادهای برای اجرای قانون هوای پاک و رفع آلودگی هوا در بسیاری از نقاط کشور وجود ندارد و قانون هوای پاک هنوز نتوانسته آسمان آبی و پاک را به شهرهای ایران هدیه دهد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد