29 - 11 - 2021
فقط میتوانیم ۲ میلیون بشکه نفت صادر کنیم
«با فرض شرایط غیر تحریمی، ایران قادر است تا تقریبا حدود دو میلیون بشکه در روز نفتخام و میعانات گازی صادر کند.» این چکیده گزارشی است که مرکز پژوهشهای مجلس از وضعیت کنونی و چشمانداز صنعت پتروپالایشگاهی اعلام کرده است.
براساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، برای افزایش تولید مواد خام در پالایشگاهها و پتروپالایشگاهها، نیاز به هزینههای هنگفت سرمایهگذاری است. در صورت مصرف ۲ میلیون بشکه در روز نفتخام یا میعانات گازی در پالایشگاههای جدید نیاز به سرمایهگذاری حدود ۲۰ تا ۳۰ میلیارد دلاری است و در صورت احداث واحدهای پتروپالایشگاهی بسته به نوع فرآیند مورد استفاده، حجم سرمایهگذاری بین بازه ۳۳ تا ۶۳ میلیارد دلار خواهد بود.
شاید بتوان گفت این گزارش، آب پاکی بر دست کسانی ریخته که عنوان میکنند، شرایط تحریمها تاثیری بر تولید پالایشگاهها نداشته است. همین حالا که وضعیت فروش نفت نسبت به سال گذشته بهبود یافته، مشکلات دیگری ناشی از کندی در سرمایهگذاری در صنایع پتروشیمی و پالایشگاهی صورت گرفته که مانع تولید حداکثری صنایع پاییندستی نفت شده است. موضوعی که میتواند شرایط ایران را در رقابت با همسایهها سختتر کند.
دردسرهای صنعت بنزین
براساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، از سال ۱۳۴۳ تا پایان سال ۱۳۹۹ حدود ۷۹ میلیارد دلار سرمایهگذاری در صنعت پتروشیمی انجام شده است که تقریبا هر سال حدود ۳/۱ میلیارد دلار سرمایهگذاری بوده است. این میزان سرمایهگذاری سبب شده تا ظرفیت اسمی تولید این صنعت تا انتهای سال ۱۳۹۹ برابر ۵/۸۳ میلیون تن برسد.
طی سالهای اخیر یعنی از سال ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۹، در صنعت پتروشیمی ۲۹ میلیارد دلار سرمایهگذاری انجام شده که سالانه به طور متوسط ۶/۲ میلیارد دلار بوده است برمبنای این میزان ظرفیت ایجاد شده و برای مصرف کامل نفتخام و میعانات گازی که رقمی در حدود دو میلیون بشکه در روز میشود، نیاز به ۲۵ میلیارد دلار سرمایهگذاری در صنعت است. این در حالی است که براساس گزارش مذکور، این حجم سرمایهگذاری با میزان پول ورودی به این صنعت در سالهای اخیر تناسب ندارد و انجام کامل طرحها نیازمند سرمایهگذاری خارجی است.
مرکز پژوهشهای مجلس با استناد به اینکه یکی از چالشهای اصلی کشور رشد میزان مصرف بنزین و گازوییل است، اعلام کرد: در ۳۰ سال اخیر بنزین ۲۶۵ درصد و گازوییل ۶۱ درصد افزایش داشته است. بنابراین میزان مصرف سوخت در کشور و بررسی روند گذشته آن یکی از مهمترین فاکتورها برای برنامهریزی جهت احداث پالایشگاهها یا پتروپالایشگاهها در آینده خواهد بود.
در ایران به ازای هر نفر روزانه حدود ۹۵/۰ لیتر بنزین و حدود ۸۸/۰ لیتر گازوییل مصرف میشود، رقمی که تقریبا دو برابر متوسط جهانی است. رشد مصرف بنزین در ۳۰ سال گذشته در ایران حدود ۲۶۵ درصد بوده است در حالی که کشورهای ترکیه، آلمان و فرانسه در ۳۰ سال گذشته رشد منفی در مصرف بنزین را تجربه کردهاند و مصرف بنزین خود را کنترل کردهاند.
براساس اعلام مرکز پژوهشهای مجلس، نرخ بالای مصرف بنزین و گازوییل در ایران، در صورت عدم کنترل رشد مصرف در سالهای آینده، منجر به واردات سوخت خواهد شد.
وقتی نفت کوره مهم میشود
پیشنهاد مرکز پژوهشها برای ارزآوری پالایشگاهها استفاده از نفت کوره است. محصولی که براساس این گزارش یکی از محصولات مهم در پالایشگاهها محسوب میشود و میتوان از این خوراک به عنوان سوخت کشتیها یا خوراک برای تولید محصولات شیمیایی و پلیمری بهره برد. از آنجا که قیمت نفت کوره از قیمت نفتخام کمتر بوده، میتواند به جای صادرات آن با برنامهریزی از این ظرفیت برای تولید محصولات با ارزشافزوده بالاتر استفاده کرد.
این گزارش میافزاید: میزان تولید نفت کوره در سال ۱۳۸۷ در حدود ۲۰۰ میلیون بشکه در سال بوده ولی از سال ۱۳۹۷ روند کاهشی به خود گرفته و به حدود ۱۵۰ میلیون بشکه در سال رسیده است. در سالهای اواخر دهه ۸۰ عمده مصرف داخلی نفت کوره در صنعت نیروگاه بوده است که با جایگزینی نیروگاههای گازی مصرف این بخش کاهش یافته است و بخش دیگری از مصرف نفت کوره مربوط به بانکرینگ (تامین سوخت کشتیها) داخلی و خارجی بوده است و مابقی نفت کوره تولیدی نیز صادر شده است.
در سال ۱۳۹۷ ظرفیت صادراتی نفت کوره کشور در حدود ۵/۹۱ میلیون بشکه در سال (معادل ۵/۱۲ میلیون تن در سال) گزارش شده است. آنطور که مرکز پژوهشها گزارش کرده، این مقدار نفت کوره صادراتی پالایشگاهها قابلیت مصرف در فرآیندهای پتروشیمی دارد و میتواند به عنوان یک گزینه برای بهبود ضریب پیچیدگی پالایشگاهها مطرح باشد. به این معنا که میتوان از ظرفیت نفت کوره صادراتی فعلی که ۵/۱۲ میلیون تن در سال است به عنوان خوراک صنایع پتروشیمی برای تولید محصولات با ارزشافزوده بالاتر بهره برد و با ارتقای پالایشگاههای موجود کشور آنها را به پتروپالایشگاه تبدیل کرد.
همراهی با مسیر توسعه جهانی
مرکز پژوهشهای مجلس در این گزارش یادآور شده است: «با توجه به گسترش خودروهای با سوخت جایگزین جدید و خودروهای برقی تا افق ۲۰۴۵ میلادی در دنیا، حجم بازارهای صادراتی بنزین و گازوییل رشد قابل توجهی نخواهد داشت و مساله بازار محصولات سوختی یکی از مهمترین چالشها در رویکرد احداث واحدهای جدید پالایشگاهی با هدف تولید و صادرات سوخت خواهد بود.
همچنین، با پیشرفت فناوری در حوزه حملونقل انتظار میرود که در آینده سوختهای جایگزین جدید بخشی از سبد مصرف بنزین و گازوییل را تصاحب کنند و رشد تقاضای سوختهای فسیلی نظیر بنزین و گازوییل در ۲۵ سال آینده تقریبا صفر شود. زیرا بخشی از انرژی در حوزه حملونقل از طریق سوختهای جایگزین جدید و برق تامین خواهد شد. از همین رو، سرمایهگذاری جهت احداث پالایشگاههای جدید برای تامین سوخت در دنیا کاهش مییابد و ساخت پالایشگاهها با هدف تولید مواد شیمیایی پیکربندی خواهد شد و به اصطلاح پالایشگاهها جای خود را به «پتروپالایشگاهها» خواهند داد و با توجه به تغییر در تقاضای محصولات خروجی پالایشگاهی در دنیا، پالایشگاهها به سمت تغییر محصولات خروجی و تولید بیشتر مواد شیمیایی و پلیمری حرکت خواهند کرد.
بنابراین این مرکز پژوهشی توصیه کرده که در صورت انتخاب رویکرد ساخت پالایشگاه، باید توجه کرد که اولا ارزیابی دقیقی از میزان بازار صادراتی محصولات سوختی در سالهای آینده انجام شود و متناسب با آن ظرفیت پالایشگاهی جدید در کشور تعریف شود و ثانیا این واحدها باید قابلیت تبدیل شدن به پتروپالایشگاه را داشته باشند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد