5 - 04 - 2020
فرهنگسازی جواب نداده
گروه جامعه- راهکارهای زیادی در این سالها برای آموزش و افزایش فرهنگ اهدای عضو عملیاتی شده است؛ از ساخت فیلم و تیزرهای تبلیغاتی تا فرهنگسازی جهت ثبتنام و دریافت کارت اهدای عضو، اما به نظر میآید هیچ کدام از این راهکارها موثر نبوده چون آمار پیوند اعضا در ایران همچنان بسیار پایین است.
آمار بسیار پایین اهدای عضو در سال ۹۶
بر اساس آمار منتشر شده، تعداد اهداکنندگان مرگ مغزی در سال ۹۶ کمتر از هزار نفر بوده است. درحالی که ۲۵۰۰ نفر تا ۴۰۰۰ نفر امکان اهدای عضو داشتند و تنها ۹۲۶ مورد اهدا شده است در حالی که افراد زیادی چشمانتظار این هستند تا بتوانند عضوی را دریافت کنند و به زندگی خود ادامه دهند. این درحالی است که بیشترین میزان پیوند عضو در مراکز مربوط به پیوند کلیه و پیوند روده کمترین آمار را به خود اختصاص داده است. با اینکه در حال حاضر ۲۴ مرکز فراهمآوری و ۳۰ مرکز شناسایی در کل کشور فعالیت میکنند، تاکنون بیش از ۵۴ هزار پیوند کلیه انجام شده که ۶۰ درصد این پیوندها از مرگ مغزی و ۴۰ درصد از افراد زنده صورت گرفته است.
اگر بخواهیم نگاهی جزئیتر به مساله پیوند عضو بیندازیم بد نیست بدانیم بیش از شش هزار پیوند کبد در کشور انجام شده است که در این خصوص دکتر ملکحسینی از مرکز شیراز با ۷۰۰ پیوند کبد در سال، رتبه اول را در جهان کسب کرده است. رتبه بعدی مربوط به بیمارستانی در کالیفرنیای آمریکا با ۴۰۰ پیوند کبد در یک مرکز بوده و این موضوع افتخاری برای دانشگاه شیراز محسوب میشود و در نشست منطقهای نیز مورد تجلیل قرار گرفتهاند. همچنین در مرکز لبافینژاد نیز به همت دکتر سیمفروش بیش از پنج هزار پیوند انجام شده است.
در سال ۹۶ میزان PMP (نسبت اهداکنندگان مرگ مغزی به جمعیت) برابر ۶/۱۱ بوده است، گرچه این میزان از آغاز فعالیت تاکنون از رشد ۶۰۰ برابری برخوردار بوده، اما نقطه مطلوبی نیست. با توجه به جمعیت ۸۰ میلیونی کشور عدد ۴۰ PMP مدنظر است. البته رسیدن به عدد ۳۰ هم در این شاخص میتواند مناسب باشد.
از سوی دیگر در نیمه دوم سالجاری آمارها بسیار امیدوارکنندهتر بوده و اگر این روند ادامه یابد در سال بعد شاهد دستیابی به شاخص مطلوبتری در زمینه افزایش عدد PMP خواهیم بود، در مجموع ۲۵ هزار نفر در لیست انتظار پیوند عضو قرار دارند و سالانه ۱۶ هزار حادثه در کشور اتفاق میافتد که با توجه به برآوردها نیمی از این موارد دچار مرگ مغزی میشوند و ۲۵۰۰ تا چهار هزار مورد امکان اهدای عضو دارند. ضمن اینکه هر فرد یک تا هشت عضو را میتواند اهدا کند.
طبق اطلاعات داده شده آمار پیوند کبد، قلب، ریه، پانکراس و روده رو به افزایش است و امید آن میرود که این آمار روند ثابت، منطقی و مناسبی پیدا کند. بالاترین میزان فعالیت دانشگاهها در حوزه پیوند و در چهار آیتم پیوند قلب، کبد و کلیه از مرگ مغزی و کلیه زنده مربوط به دانشگاه علوم پزشکی شیراز و بعد از آن به ترتیب دانشگاههای شهید بهشتی، تهران، ایران، مشهد و اصفهان است.
توان اهدای عضو در ایران ۴ برابر آمار فعلی است
به نقل از ایسنا، مدیرعامل انجمن اهدای عضو ایران در همین رابطه گفته بود پایان سال گذشته شاخص اهدای عضو (در یک میلیون نفر جمعیت) در ایران به ۸/۱۱ رسید درحالی که با توجه به آمار بالای مرگ مغزی در کشور، این توان را داریم که آن را تا چهار برابر افزایش دهیم.
کتایون نجفیزاده با بیان اینکه اهدای عضو مسالهای اجتماعی و ملی است که باید برای ترویج آن در جامعه فرهنگسازی کنیم، اضافه کرد: ضروری است برای مردم فرهنگسازی کنیم که افراد مرگ مغزی در واقع مردههایی هستند که تنها قلبشان برای مدتی کوتاه تپش دارد. مدیرعامل انجمن اهدای عضو ایران با بیان اینکه افراد مرگ مغزی یک درصد از افراد فوتشده جامعه را تشکیل میدهند، گفت: معتقدیم اینها افرادی هستند که خداوند به آنها توفیق داده تا مرگی قهرمانانه داشته باشند و باعث نجات جان انسانهای دیگر شوند. او همچنین به رشد اهدای عضو در ایران از سال ۷۹ تا پایان سال گذشته اشاره و روند آن را خوب توصیف کرد. سال ۷۹ شاخص اهدای عضو در کشور برای هر یک میلیون نفر، دو دهم درصد بود که این رقم در سال ۹۶ به ۵۸/۱۱ رسیده که پیشرفت خوبی است. البته باتوجه به آمار بالای مرگ مغزی در ایران، توان اهدای عضو در ایران چهار برابر این میزان است. از سوی دیگر تعداد بیماران نیازمند پیوند ما رقم بالایی یعنی حدود ۲۵ هزار بیمار است که متاسفانه روزانه تعدادی از آنها به دلیل نرسیدن عضو جان خود را از دست میدهند.
روزی ۷ تا ۱۰ نفر به خاطر نبود عضو میمیرند
آمار بالای مرگ و میر به دلیل عدم پیدا شدن عضو شاید کمی شوکهکننده باشد. در حال حاضر ۲۵ هزار نفر در کشور در لیست انتظار پیوند عضو قرار دارند که به دلیل کافی نبودن تعداد اهدای عضو، هر روز هفت تا ۱۰ نفر از این افراد جان خود را از دست میدهند.
از سال ۷۹ که قانون پیوند اعضا در مجلس به تصویب رسید تا پایان سال ۹۶، میزان پیوند اعضا در ایران رشدی ۶۰ درصدی داشته، اما این رشد هنوز جوابگوی میزان نیاز کشور نیست. سالانه ۱۶ هزار حادثه ناشی از تصادفات در کشور رخ میدهد که حدود پنج تا شش هزار نفر از این افراد حادثهدیده، دچار مرگ مغزی میشوند و از این تعداد ۲۵۰۰ تا چهار هزار نفر از آنها قابلیت اهدای عضو دارند. آمارها اهدای عضو سالانه در ایران را کمتر از ۱۰۰۰ نفر اعلام میکنند و در سال ۹۶ تعداد عضوهای اهدا شده در ایران ۹۲۶ نفر بوده است.
نکته دیگری که میتوان به آن اشاره کرد این است که در کشور ۲۵ هزار نفر در لیست انتظار پیوند اعضا قرار دارند. در حال حاضر با این تعداد اهدای عضو در کشور تنها میتوانیم ۱۵ درصد از این افراد در لیست انتظار را جواب دهیم و ۸۵ درصد آنها درد میکشند. وقت آن رسیده که به اهمیت اهدای عضو پی ببریم. بر اساس اطلاعاتی که سایت اهدای عضو ایران منتشر کرده است، هر فرد مرگ مغزی میتواند جان هشت نفر را نجات دهد. در هر ۱۰ دقیقه یک نفر به لیست انتظار اضافه میشود. در هر دو ساعت یک بیمار نیازمند به پیوند، جان خود را از دست میدهد و در هر ۱۲ ساعت یک بیمار موفق به دریافت عضو حیاتی میشود و به زندگی بازمیگردد. هر سه ساعت یک نفر و روزی هفت تا ۱۰ نفر از این تعداد به این دلیل که عضوی برای اهدا نیست که به آنان داده شود، جان خود را از دست میدهند. با این روال اهدای عضو در کشور تا سال ۱۴۰۰، درصد افراد در لیست انتظار که میتوانیم به آنها پیوند عضو بدهیم به ۴۵ درصد افزایش مییابد که اصلا رضایتبخش نیست، لذا باید آن را به ۷۵ درصد برسانیم. سال ۹۶ تعداد افراد دارنده کارت اهدای عضو در کشور به پنج میلیون نفر رسید. برای کسب رضایت اهدای عضو از خانواده افراد مرگ مغزی شده در ایران بین شش تا ۹۰ ساعت زمان میبرد؛ در حالی که این زمان در کشورهای پیشرفته تنها یک تا دو ساعت است.
نگاهی به آمار اهدای عضو این حقیقت را بر ملا میکند که از سال ۷۹ تا پایان سال گذشته بیش از ۴۶ هزار و ۷۰۰ پیوند کلیه افراد زنده و افراد مرگ مغزی شده، ۵۵۰۰ پیوند کبد، ۱۰۴۲ پیوند قلب، ۱۵۱ پیوند ریه، ۲۶۳ پیوند لوزالمعده و ۵۲ پیوند روده در کشور انجام شده است.
چه اعضایی را میتوان اهدا کرد؟
قلب، ریهها، کبد، رودهها، لوزالمعده و کلیهها اعضایی هستند شامل پیوند میشوند. علاوه بر این اعضا، برخی از بافتهای بدن نیز قابل پیوند هستند. با اهدای قرنیه میتوان بینایی را به فردی که دچار صدمه شدید به چشم شده بازگرداند. تاندون و غضروف باعث بازسازی اعضای آسیب دیده مربوطه میشوند. پیوند استخوان میتواند مانع قطع عضو در سرطان استخوان شود. دریچه قلب برای کودکان با بیماری مادرزادی دریچهای و بزرگسالان با دریچه آسیب دیده به کار میرود. پیوند پوست نجاتبخش بیماران با سوختگی شدید است. پیوند مغز استخوان تنها درمان ممکن در بعضی از سرطانهای خون است. برخلاف عضو، بافت میتواند تا ۲۴ و یا حتی ۴۸ ساعت بعد از مرگ فرد اهدای شود و حتی میتوان آن را برای مدتهای طولانی ذخیره کرد.
خلاصه آنکه هر فرد مرگ مغزی میتواند با اهدای ارگانهای حیاتی خود جان ۱تا ۸ نفر را از مرگ حتمی نجات داده و با اهدای بافت و نسوج خود ۱ تا ۵۳ نفر را از معلولیت رهایی بخشد. و جالب اینکه اگر فردی به مرگ طبیعی از دنیا رفته باشد هم میتواند برخی اعضایش را اهدا کند. بعد از مرگ کامل به صورت طبیعی تا ۴۸ ساعت نسوجی مانند قرنیه، دریچه قلب، استخوان و تاندون قابل اهدا هستند. امروزه روشی به نام اهدای پس از مرگ قلبی نیز در برخی کشورها رایج شده است که بر اساس این تکنیک میتوان برخی ارگانهای افراد مرگ قلبی را نیز با تکنیکهای خاص و رعایت برخی محدودیتها استفاده کرد.
کمکاری مسوولان جهت اطلاعرسانی
در پایان لازم به ذکر است، مشکل فرهنگسازی در ایران همچنان پابرجاست. سایت اهدا هیچ شماره درست و موثقی ندارد تا علاقهمندان برای ثبت مشخصات خود و یا کسب اطلاعات و یا مراجعه حضوری به آن رجوع کنند.
از سوی دیگر از ظواهر امر این برداشت میشود که اهدای عضو هنوز در ایران آن طور که باید اهمیت ندارد چرا که هیچ شمارهای از انجمن اهدای عضو در ۱۱۸ ثبت نشده و وقتی شمارهای در بانک تلفنی وجود ندارد. مردم عادی از کجا باید آگاه شوند و اطلاعات لازم را کسب کنند؟
همچنین مقامهای وزارت بهداشت و بیمارستان مسیح دانشوری هم این حق را ندارند که به مردم گلایه کنند چون ضعفهای اطلاعرسانی به قوت خود باقی است و در نهایت تلاشهای ما برای تماس با کتایون نجفیزاده مدیرعامل انجمن اهدای عضو، جهت مصاحبه و افزایش آگاهی مخاطبان ناکام ماند. برای کسب اطلاعات بیشتر به سایت مرکز اهدا به آدرس https://ehda. center/ مراجعه فرمایید.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد