27 - 04 - 2020
فرصت حذف یارانه؟
رامین فروزنده- ایران در کمترین تخمین سالانه حداقل ۵۰-۴۰ میلیارد دلار یارانه انرژی میدهد. این یارانهها ریشه بیعدالتی در نتیجه تخصیص هدفمند عمده یارانه به دهکهای بالا و محرومیت دهکهای پایین از آن، بیکاری در نتیجه هدایت مستمر سرمایهگذاریها به سمت صنایع انرژیبر، که معمولا سرمایهبرند (نه کاربر) اسراف در نتیجه عدم سرمایهگذاری در بهبود بهرهوری منتج به شدت بالای مصرف انرژی، کمآبی و تخریب محیطزیست در نتیجه سرمایهگذاری در صنایع آلاینده و انرژیبر، که معمولا آببرند، فساد در نتیجه قاچاق سازمانیافته انرژی و بحران فرسودگی و استهلاک تجهیزات صنعت انرژی در نتیجه عدم سرمایهگذاری کافی (مثلا در نیروگاهها و تاسیسات انتقال نفت) است.
تخمینهای حداقلی، مبتنی بر نرخ ارز بودجهای (و نه آزاد) و بدون احتساب هزینههای انتقال و توزیع و. . . مرتبط با برق، منتشرشده در ترازنامه هیدروکربوری وزارت نفت نشان میدهد تنها طی سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۶، حدود ۵۰۰ میلیارد دلار صرف یارانههای هیدروکربوری (نفت و گاز) شده است. در حالی که ظاهر ماجرا حمایت از دهکهای پایین بوده، عمده آن به مصرف دهکهای بالا رسیده که در شرایط عادی باید برای هر لیتر بنزین مصرفی مالیات نیز میدادند. با این رقم برای دهکهای پایین چقدر کار میشد انجام داد؟
اینکه منتفع اصلی یارانههای فعلی دهکهای بالا و منتفع اصلی باتوزیع عواید حاصل از حذف یارانهها دهکهای پایین هستند، اکنون واضحتر از هر زمانی به نظر میرسد. برای دهکهای پایین، تورم ناشی از حذف یارانهها در مقابل عواید حاصل از بازتوزیع ناچیز است. بگذریم که در شرایط فعلی عمده یارانه پرداختی اصلا به دست آنها نمیرسد.
اگر باز هم مشکلی باقی ماند به این ارقام توجه کنید: آژانس بینالمللی انرژی برای سال ۲۰۱۷، حجم کل یارانه سوختهای فسیلی را در جهان حدود ۳۰۰ میلیارد دلار تخمین زده است. از این رقم، سهم ایران به تنهایی ۴۵ میلیارد دلار (حدود یکپنجم کل جهان!) بوده و در جایگاه اول دنیا قرار گرفته است. به لیست رتبههای بعدی نگاه کنید: چین ۲/۳۸ میلیارد دلار، عربستان ۱/۳۷ میلیارد دلار و روسیه ۹/۲۱ میلیارد دلار. عمده این یارانه صرف شش موردی شده که در پاراگراف اول گفتم و بخش ناچیزی از آن ممکن است به دست دهکهای پایین رسیده باشد. با این اوصاف زمان بازنگری اساسی در سیاستهای حمایتی فرارسیده و باید به شکل فعلی پرداخت یارانه انرژی پایان داد و برهه زمانی فعلی (شاید بر خلاف تصور بسیاری) زمان مناسبی برای پایان دادن به یارانههای انرژی است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد