11 - 01 - 2020
فرار مغزها به چه قیمتی؟!
مهدیه بهارمست- هجده دیماه سال جاری یک فروند بوئینگ ۷۳۷ با شماره ثبت UR-PSRمتعلق به خطوط هوایی اوکراین اینترنشنال با ۱۸۰ نفر مسافر و خدمه در حوالی شهریار در ساعت ۶:۲۰ به دلیل مشکل فنی سقوط کرد. متاسفانه ۱۴۷ نفر از مسافران ایرانی بودند. بر اثر سقوط این هواپیما یازده دانشآموخته دانشگاه شریف که برای ادامه تحصیل به کانادا سفر میکردند، همچنین حمیدرضا ستارهکوکب دانشآموخته دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه شریف به همراه همسرش جان باختند. گفته میشود مرگ دختر و داماد یکی از اعضای سازمان نظام صنفی رایانهای و دو تن از فرزندان دکتر اسدیلاری- مدیرکل همکاریهای بینالملل وزارت بهداشت در حادثه سقوط هواپیمای اوکراینی تایید شده است.
۱۳۰ نفر نخبه در یک پرواز
اگر بررسیهای فنی سقوط را کنار بگذاریم، تعداد قابل توجهی نخبه با عالیترین مدرک تحصیلی از بهترین دانشگاه ایران در این پرواز جانشان را از دست دادند. آنان با چمدانی پر از دلتنگی و خاطرات راهی دیار غربت شدند تا بلکه زندگی بهتری را برای خود بسازند اما اجل مهلتشان نداد. اخیرا بحث بر سر مهاجرت یا فرار مغزها به شدت بالا گرفته چراکه به تازگی معاون علمی و فناوری رییسجمهور بحث فرار مغزها را حرکت سازماندهی شده دانست و گفته: البته ما هم نفی نمیکنیم؛ مثل تمام جوامع دیگر ما هم خروج نخبگان را داریم. واقعیت این است که ما از لحاظ کمّی و نسبت به کشورهای همعرضمان عدد چندان بالایی در مهاجرت نداریم. کل آمار مهاجرت ما که شامل عموم مردم و اقشار مختلف جامعه ایرانی میشود، بین ۳۲ تا ۴۰ هزار نفر در سال است که فقط عده کمی از این افراد را دانشجویان و تحصیلکردگان تشکیل میدهند و ما در بنیاد ملی نخبگان این عده که تحت پوشش بنیاد هستند را کاملا رصد و حمایت میکنیم که آنها کجاها میروند و وضعیت ویزاها چگونه است.
ستاری ادامه داد: فرض کنید ما اول انقلاب ۵۶ هزار دانشجو در آمریکا داشتیم که بیشترین کُلونی (مجموعه) دانشجوی خارجی در آمریکا بوده است. در سال ۱۹۷۷ بزرگترین کلونی دانشجویی در آمریکا را ایرانیها تشکیل داده بودند. الان رتبه ما بین ۱۲ تا ۱۵ است.
وی افزود: چین ۳۵۰ هزار دانشجو در آمریکا داشته و اکنون ترامپ میزان آن را کم کرده و به ۳۰۰ هزار نفر رسیده است. عربستان ۵ برابر ما در آمریکا دانشجو دارد. کره هفت تا هشت برابر ما دانشجو دارد. کرهای که نصف ما جمعیت دارد. بعد یک عدهای در اینباره ادعاهای عجیب و غریب میکنند.
در همین رابطه رییسجمهور هم گفته بود هر دو روز سه ایرانی تحصیلکرده در خارج به کشور بازمیگردند! اما همگان دیدیم که در یک پرواز تنها ۱۴۷ نفر نخبه وجود داشت حتی فرزندان مدیران سطح بالا هم در آن حضور داشتند.
اما آمارها نشان میدهد که تعداد بسیاری از فارغالتحصیلان در ایران بیکاراند به همین دلیل هم راهی جز رفتن ندارند. تا زمانی که بازار و مارکتها در دست نیرویی علمی نیست ما این مشکل را داریم، خیلی از افراد تحصیلکرده پولی برای گذراندن روزمره خود ندارند در صورتی که افرادی هستند حتی سواد چک نوشتن هم ندارند و میلیاردی تبادل اقتصادی میکنند، دولت باید فضایی را ایجاد کند که کشور را جوانها مدیریت کنند. در شرکتهای معتبر ایران که افرادی فاقد مدرک معتبر علمی سرکار هستند و اجازه ورود جوانان با درجات عالیه را نمیدهند، در حال حاضر سود افراد نخبه از تدریس در خارج از کشور است وقتی این حالت وجود داشته باشد ما نمیتوانیم نخبگان را در ایران نگه داریم تا چرخه اقتصادی ایران را بچرخانند.
اگر افراد نخبه در سر کار باشند میتوانند افراد علمی دیگر را هم به سمت آن حوزه صنعتی جذب کنند اما وقتی افراد غیرعلمی روی کار باشند از آشنایان و فامیل خود استفاده میکنند که باعث این همه مشکلات اقتصادی که شاهد هستیم میشود؛ تورم ایجاد میکند. مسبب اصلی نوسانات دلار و سکه اینگونه افراد هستند. در مقابل افرادی که نخبگان علمی هستند هیچوقت همچنین مشکلات اقتصادی را برای جامعه به وجود نمیآورند. وقتی دولت به فکر پروژههای علمی در ایران نیست ما هم شاهد فرار مغزها هستیم. با این روند ایران همیشه در جایگاه جهان سومی باقی میماند.
اما علت سانحه چه بود؟
تصاویری که در شبکههای اجتماعی به نقل از شاهدان عینی سقوط منتشر شده تنها مرگ را نشان میدهد. سرزمینی سوخته، بدنهای تکه تکه شده و آتشی که آخرین بقایای هواپیما را میسوزاند. در این میان، سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری گفت یک نفر از مسافران، سوار این هواپیما نشده و زنده مانده است. این مسافر حکایت دیگری دارد که به شدت مورد توجه رسانهها و مردم قرار گرفت. او یکی از شهروندان استان گلستان بود برای رسیدن به پرواز تهران- کییف با سرعت زیاد در حال حرکت بود که ماموران پلیس راهور او را متوقف کردند و پس از بررسی، متوجه خلافی بالای این ماشین شدند و بلافاصله ماشین توقیف و باعث نجات جان این مسافر شد.بازیکن ایرانی تیم فوتسال کبه یونایتد فرانسه قرار بود یکی از مسافران پرواز بوئینگ ۷۳۷ به مقصد کییف باشد اما با کنسل کردن بلیت خود به نوعی از مرگ نجات یافت.
پیمان سرلک، بازیکن ایرانی تیم فوتسال کبه یونایتد فرانسه در صفحه شخصی خود عنوان کرده که قرار بوده یکی از مسافران این پرواز باشد اما بلیت خود را کنسل کرده است. سرلک با انتشار کارت پرواز خود به این موضوع اشاره کرده است. به این ترتیب او دومین نجاتیافته این پرواز نام گرفت.
ولی دیگر مسافران این پرواز اینقدر هم خوششانس نبودند. آنطور که رییس سازمان اورژانس کشور میگوید تمام سرنشینان این هواپیما اعم از کادر پروازی و مسافران، جان باختهاند. تصاویری که خبرگزاریها منتشر کردهاند هم نشان میدهد امکان نجات هیچیک از سرنشینان این هواپیما وجود نداشته است چون همه چیز سوخته است.
هر چند تصویر دریافتی از مردم از لحظه سقوط هواپیما در تاریک روشن بامداد چیز زیادی نشان نمیدهد ولی با پیدا شدن هر دو جعبه سیاه هواپیمای بوئینگ که متعلق به شرکت هواپیمایی اوکراین اینترنشنال بود اما گفته شد علت دقیق سانحه به زودی مشخص خواهد شد.
رضا جعفرزاده سخنگوی سازمان هواپیمایی کشور در این باره اظهار داشت: دومین جعبه سیاه هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ نیز توسط تیم بررسی سانحه سازمان هواپیمایی کشوری پیدا شد. وی با اشاره به جستوجوی قطعات هواپیما در محل سایت سانحه گفت: جعبه سیاه اول نیز بیش از این یافته شده بود و با تکمیل دادهها بررسیهای دقیقتر تیم بررسی سانحه سازمان هواپیمایی کشوری آغاز خواهد شد.
همچنین رییس کمیسیون بررسی سانحه سازمان هواپیمایی درباره دعوت از سازندگان بوئینگ به کشور گفت: ما از آمریکا به عنوان کشور طراح بوئینگ بابت حضور در کمیسیون بررسی سانحه د عوت کردهایم، اما هنوز درخواست حضور به ما ندادهاند، نماینده به ما معرفی کردهاند اما نگفتهاند که قطعا حضور مییابند.وی با تاکید بر اینکه تاکنون هیچ سندی مبنی بر برخورد موشک با این هواپیما پیدا نکردهایم، ادامه داد: گزارشهای تکنیکی ما نشان میدهد که اصلا برخورد موشک به هواپیما رخ نداده است.
رییس کمیسیون بررسی سانحه سازمان هواپیمایی کشوری یادآور شد: در بررسی سانحه بوئینگ ۷۳۷، نمایندگان سازمان هواپیمایی و بررسی سانحه کشور اوکراین نیز در کنار ما حضور دارند و با ما همکاری میکنند.رضاییفر اضافه کرد: شواهد در کنار گزارشات تکنیکی نشان میدهد که مساله برخورد موشک با هواپیما اصلا وجود ندارد زیرا هواپیما در حال برگشت به فرودگاه امام(ره) بوده است و تا سه دقیقه قبل از سانحه هم به سمت فرودگاه امام(ره) پرواز میکرده است که آتش مجال نمیدهد. هیچ پیام رادیویی توسط خلبان در خصوص شرایط غیرمعمول دریافت نشده است.
مطابق گزارشهای شاهدان عینی (افرادی روی زمین و خدمه پرواز عبوری در ارتفاع بالا که رویداد را مشاهده و گزارش کردهاند) آتشسوزی در هواپیما مشاهده شده و بر دامنه آن افزوده میشود و پس از برخورد هواپیما با زمین، انفجار ناشی از برخورد به وقوع میپیوندد و مسیر برخورد هواپیما نشاندهنده این است که هواپیما که ابتدا به سمت غرب در حال خروج از محدوده فرودگاه بوده، پس از بروز مشکل به سمت راست گردش کرده و در زمان سقوط دارای خط سیری در مسیر بازگشت به فرودگاه بوده است.
عابدزاده در تشریح شرایط پرواز این هواپیما گفت: هواپیما ابتدا تا ارتفاع ۸۰۰۰ پا صعود میکند و پس از آن همزمان اطلاعات هواپیما از صفحه رادار حذف و هواپیما با از دست دادن ارتفاع با زمین برخورد کرده و متلاشی میشود.
نکته اینجاست که شدت برخورد هواپیما با زمین در حوالی صباشهر واقع در استان تهران به حدی بالا بود که تمام اجساد متلاشی شده است و برای یافتن هویت جانباختگان نیاز به آزمایشهای ژنتیک زیادی است. از این رو مدیرکل روابط عمومی و امور بینالملل سازمان پزشکی قانونی کشور از اخذ نمونه از ۱۱۵ نفر از بستگان جانباختگان سانحه سقوط هواپیمای اوکراینی در تهران خبر داد و میگوید در این خصوص رایزنیهایی با وزارت امور خارجه انجام شده است؛ اقداماتی هم بنا شده از طریق پلیس بینالملل و کانالهای دیگر انجام شود تا بتوانیم در کمترین زمان ممکن نمونه ژنتیکی را از بستگان این افراد در خارج از کشور اخذ کرده و هویت آنان را نیز شناسایی کنیم.
به گفته وی، اقدامات کارشناسان و متخصصان پزشکی قانونی استان تهران به شکل شبانهروزی در مرکز آزمایشگاهی و تشخیص کهریزک برای شناسایی هویت قربانیان سقوط هواپیمای اوکراینی ادامه دارد.با این سقوط مرگبار ایران دوباره غرق در بهت و حیرت شد البته عزاداری تنها مربوط به ایران نبود. اخبار گویای آن است که در اوکراین هم خانواده برخی مسافران به شدت بیقرارند و در فراق فرزندان خود گریه میکنند زیرا در این پرواز از چهار ملیت دیگر هم افرادی حضور داشتند: اوکراین، افغانستان، کانادا، سوئد و البته اکثر آنها ایرانی بودند.
سقوط بوئینگها
سومین سانحه سقوط بوئینگهای ۷۳۷ در فاصله ۲۰۱۸ تا ژانویه ۲۰۲۰ است که از این نظر، یک رکورد منفی محسوب میشود. پیش از این نیز دو فروند بوئینگ ۷۳۷ مکس در اندونزی و اتیوپی سقوط کرده بود که در پی آن، پرواز هواپیماهای ۷۳۷ مکس متوقف شد و غول هواپیماسازی بوئینگ خواستار جمعآوری این مدل برای بررسی و رفع عیب آن شده بود. در پی این سوانح و با انتشار گزارشهای فنی از علل حوادث یادشده که بر نقص فنی این مدل هواپیما صحه گذاشت، شرکت هواپیماسازی بوئینگ ناچار شد تحتفشار افکار عمومی، تولید این مدل را از چند روز قبل یعنی ابتدای ژانویه ۲۰۲۰ متوقف کند. گفتنی است ۷۳۷ مکس در زمره هواپیماهای
) narrow-bodyباریکپیکر) بوده که نخستین فروند آن در ۲۹ ژانویه ۲۰۱۶ به پرواز آزمایشی درآمد، اما سرتیفیکیت و مجوز پرواز آن هشتم می۲۰۱۷ برای پرواز رسمی صادر شد که هواپیمایی مالیندوایر مالزی این مدل را خریده بود.
سقوط بوئینگ در مالزی
نخستین سقوط هواپیماهای ۷۳۷ مکس مربوط به ۲۹ اکتبر ۲۰۱۸ و متعلق به شرکت هواپیمایی لاینایر مالزی بود که از فرودگاه سوکرانو در جاکارتا به فرودگاه دیپاتی امیر در بنگلادش عازم بود، اما ۱۳دقیقه پس از تیکآف در دریای جاوای اندونزی سقوط کرد و ۱۸۹ مسافر آن جان باختند.
سقوط بوئینگ در اتیوپی
البته این سانحه هوایی به مالزی محدود نشد و دومین سقوط ۷۳۷ مکس نیز ۱۰ مارس ۲۰۱۹ بود که از فرودگاه آدیسآبابا در پایتخت اتیوپی عازم نایروبی پایتخت کنیا بود که شش دقیقه پس از بلند شدن در شهر بیشوفوی اتیوپی سقوط کرد و ۱۵۷ مسافر آن در دم جان باختند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد