8 - 11 - 2021
غمِ چاههای پیر
«سه هزار چاه نفتی در کشور.» این آماری است که مدیرعامل شرکت ملی نفت ارایه کرده است. در شرایطی که جنگ سرد بین اعضای اوپک پلاس و آمریکا بر سر افزایش تولید نفت و عرضه به بازار رخ داده، شرایط برای ایران فراهم شده تا از ظرفیت تولید نفت استفاده کند.
با این حال ظاهرا شرایط هنوز برای این کار فراهم نیست. چه آنکه به گفته محسن خجستهمهر مدیرعامل شرکت ملی نفت ضریب بازیافت در برخی میدانهای نفتی، در راستای ازدیاد برداشت پایین است. خجستهمهر دلیل این پایین بودن ضریب بازیافت را ناشی از دو عامل اعلام کرده و گفته است: بخشی از دلایل پایین بودن میانگین ضریب بازیافت نفت در کشور به نداشتن فناوریهای روزآمد مربوط است، اما بخشی نیز مرتبط با استفاده غیربهینه از ظرفیتهای کنونی است و معتقدیم در صورت بهرهمندی درست از ظرفیتهای موجود، میتوان ضریب بازیافت را تا حدودی افزایش داد.
خجستهمهر که روز گذشته در مراسم معارفه هرمز قلاوند بهعنوان مدیر نظارت بر تولید نفت و گاز شرکت ملی نفت ایران، سخن میگفت، با اشاره بهوجود حدود سه هزار چاه نفتی در کشور گفت: برای افزایش تولید، به انجام فعالیتهای بهبود ضریب بازیافت نیاز داریم و این نشان میدهد حجم قابلتوجهی از کار و فعالیت پیش روی صنعت نفت است.خجستهمهر درخصوص افزایش آمادگی تولید نفت کشور به مقدار پیش از تحریمها گفت: اقدامهای شرکت ملی نفت ایران در زمینه تولید و توسعه نفت و گاز در سه برنامه کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت پیگیری میشود که در مرحله کوتاهمدت، همکاری تنگاتنگ مدیریت برنامهریزی تلفیقی، معاونت تولید و مدیریت نظارت بر تولید نفت و گاز و معاونت توسعه و مهندسی شرکت ملی نفت ایران ضروری است.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران با بیان اینکه همواره فعالیتها باید به نحوی پیش رود که پیشرفت برنامههای نگهداشت و توسعه با وضع تولید همخوانی داشته باشد، بر ضرورت همکاری با شرکتهای تابع برای تحقق برنامههای تولیدی نیز تاکید کرد و افزود: در مرحله میانمدت، باید به پشتیبانی لازم از تاسیسات توجه شود، بهویژه که بسیاری از تاسیسات ما در مناطق نفتخیز جنوب مستهلک و فرسوده شدهاند و نیازمند مراقبت ویژه هستند.خجستهمهر میگوید: توسعه و تولید درراستای به ثمر نشستن برنامههای کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت الزامی است. بنابراین اجرای پروژههای افزایش ضریب بازیافت (EOR) و بهبود ضریب بازیافت (IOR)، پیشبرد طرحهای نمکزدایی، تکمیل توسعه بخشهای باقیمانده میدانهای توسعهیافته و توسعه میدانهای توسعهنیافته باید همزمان اجرایی شود. ضمن آنکه مطالعات مهندسی مخزن و مطالعات شبیهسازی و آزمایشگاهی نیز باید بهعنوان فعالیتهای پشتیبان دنبال شوند.
وی الزام بعدی را پیشبینی محل تامین سرمایههای لازم برای اجرای طرحها و پروژهها عنوان کرد و گفت: لازم است بدانیم سرمایههای مورد نیاز قرار است به چه شکل تامین شود، همچنین رویکردهای اقتصاد کلان نیز باید مدنظر قرار گیرد. برای نمونه معتقدیم توان تولید نفت و گاز کشور فراتر از اعدادی است که اکنون از آن صحبت میکنیم، اما این مؤلفههای اقتصادکلان است که مشخص میکند آیا لازم است به همان مقدار که ظرفیت تولید وجود دارد تولید کنیم؟ یا شاید کمتر یا بیشتر از آن؟
معاون وزیر نفت با ابراز تاسف از پایین بودن ضریب بازیافت در برخی میدانهای نفتی، در تبیین اهمیت ازدیاد برداشت اظهار کرد: بخشی از دلایل پایین بودن میانگین ضریب بازیافت نفت در کشور به نداشتن فناوریهای روزآمد مربوط است، اما بخشی نیز مرتبط با استفاده غیربهینه از ظرفیتهای کنونی است و معتقدیم در صورت بهرهمندی درست از ظرفیتهای موجود، میتوان ضریب بازیافت را تا حدودی افزایش داد.وی در این زمینه بر ضرورت بهکارگیری توان بخش خصوصی در توسعه ناوگان سبک حفاری تاکید کرد و افزود: در مجموع برای پیشبرد اهداف تولیدی و توسعهای، بیش از هر موضوعی نیازمند سرمایه انسانی توانمند و ماهر هستیم.
آمارها چه میگویند؟
از آنجا که اکتشاف نفت و گاز نقش بسیار مهمی در حفظ توان تولید نفت و گاز کشور، جایگزینی مخازن جدید و همچنین افزایش ذخایر هیدروکربوری کشور دارد، براساس ماده (۴۸) قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، وزارت نفت موظف است تمهیدات لازم را برای استفاده از ظرفیتها و توانمندیهای شرکتهای بخش خصوصی و تعاونی و نهادهای عمومی غیردولتی برای سرمایهگذاری در فعالیتهای اکتشاف، تولید و بهرهبرداری (نه مالکیت) میادین نفت و گاز بهویژه میادین مشترک در چارچوب سیاستهای کلی اصل (۴۴) قانون اساسی بهعمل آورد.با این حال گزارشها نشان میدهد اگرچه عملیات اکتشاف میادین نفتی در سال ۱۳۹۷ به شناسایی ۸/۲۷۵۸ میلیون بشکه نفت خام، ۳/۷۵ میلیارد مترمکعب گاز همراه و ۴/۱۶۰ میلیون بشکه مایعات و میعانات گازی منجر شد اما تولید به اندازه اکتشاف پیش نرفت به طوری که براساس گزارش اخیر مرکز پژوهشهای مجلس، میزان تولید و صادرات نفت خام طی سالهای ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۸ بهدلیل محدودیتهای بینالمللی و کاهش تقاضا روند کاهشی داشته است.
میزان تولید نفت در سالهای ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ (دوره پسابرجام) با روند افزایشی همراه بوده و در سال ۱۳۹۶نیز، به حدود ۸۶/۳ میلیون بشکه در روز افزایش یافت، اما با شروع مجدد تحریمهای یکجانبه میزان تولید نفتخام در سال ۱۳۹۸ با کاهش ۵/۳۳ درصدی نسبت به سال ۱۳۹۷ همراه بوده و به حدود ۳۶/۲ میلیون بشکه در روز رسید.
براساس گزارشهای موجود، یکی از مشکلات پیش روی صنعت نفت کشور، بالا بودن عمر مخازن نفتی و افزایش سهم تولید نفت سنگین و فوقسنگین در سبد تولید نفت خام کشور است که طبق بند «ث» ماده (۴۸) برنامه ششم، به منظور افزایش ضریب بازیافت مخازن کشور، برنامه جامع صیانتی و ازدیاد برداشت از مخازن هیدروکربوری باید در دستور کار دولت قرار میگرفت، اما این امر میسر نشده است. به طوری که میزان صادرات نفتخام کشور در سال ۱۳۹۸ در مقایسه با سال ۱۳۹۷ با کاهش بیش از ۸/۶۴ درصدی روبهرو بوده است.
شرایط بهتر میشود
در شرایطی که جهان گرفتار بحران انرژی است، فرصت برای افزایش تولید نفت ایران مهیا شده است. شاید به همین دلیل هم هست که آمریکا تمایلی به سختگیری بر ایران برای فروش بیشتر نفت به بازار ندارد چه آنکه افزایش عرضه نفت مانع از افزایش قیمتها خواهد شد.هرچند برای ایران که بودجه سالجاری خود را با نفت ۵۰ دلاری بسته و سال آینده نیز در همین حوالی بودجه سالانه خود را تنظیم کرده، فاصله ۲۰ دلاری فروش نفت یعنی خون تازه به رگهای اقتصاد ایران، اما برای دستیابی به همین هدف نیز موانع زیادی پیش روی وزارت نفت قرار دارد.
با این حال وزارت نفت ظاهرا برنامههایی برای حل این مشکلات دارد. به طوری که جواد اوجی – وزیر نفت- چندی پیش اعلام کرد که خبرهای خوشی را در حوزه صادرات نفت و میعانات گازی دارد و بنا به گفته او در حوزه صادرات نفت و میعانات گازی اتفاقهای خوبی رقم خورده است.
اوجی همچنین گفته بود که وزارت نفت خود را معطل تصمیمها و مذاکرات نمیکند.
ایران باید به جایگاه خود دست یابد
در همین حال، جواد یارجانی – مدیرپیشین امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت- نیز درباره وضعیت فعلی ایران در بازار نفت گفت: باید شرایط و زیرساختهای سرمایهگذاری در حوزه نفت فراهم شود، همچنین با ایجاد سازوکاری حق خود را از بازار نفت به عنوان یکی از قدیمیترین صادرکنندگان به دست آوریم و به محض اینکه این حق را گرفتیم، آمادگی کافی برای حضور پرقدرت در بازار را داشته باشیم.
وی با بیان اینکه در شرایط فعلی، وضعیت برای ایران خاص و تحمیل شده است، اظهار کرد: تا زمانی که این شرایط تحمیلی به حالت عادی بازنگردد، مجبور خواهیم بود با روشهایی که هزینهبر، زمانبر و سخت است، امورات را بگذرانیم، شرایط فعلی برای صنعت نفت ایران باتوجه به سابقه قدیمی که دارد مناسب نیست.
محمد خطیبی – نماینده سابق ایران در اوپک نیز در این راستا به ایسنا اظهار کرد: به طور کلی تقاضا در بازار افزایش یافته است و به همین دلیل تصمیم کلی را در اجلاس اوپک اخذ کردند که بر اساس آن آرام آرام کاهش تولید را از بین ببرند.
وی با بیان اینکه در حال حاضر اوپک پلاس در حال حذف کاهش تولید به دلیل شیوع ویروس کروناست، تاکید کرد: تقاضا در حال فزونی بوده و طبیعی است که در این شرایط میزان تولید افزایش یابد و برای این مساله نیز سیاست تدریجی در نظر گرفته شده است.نماینده سابق ایران در اوپک با اشاره به تاثیر تصمیمات اوپکپلاس برای ایران، گفت: در حال حاضر ایران در شرایط عادی نیست، هر چند که قولهایی داده شده که چنانچه ایران به شرایط عادی بازگردد، محدودیتی برای ایران وجود نداشته باشد و ایران بدون هیچ محدودیتی بتواند صادرات انجام دهد.
به گفته خطیبی، یکسری قولهایی در این زمینه داده شده که قطعا به نفع ایران خواهد بود، اگر تحریمها برداشته شود هم شرایط به نفع ایران پیش خواهد رفت.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد