3 - 05 - 2021
غبار کرونایی موزهها
«جهانصنعت»- حدود یک سال و نیم است که موزهها به خاطر شرایط کرونا تعطیل شدهاند. اگرچه در ایران در دوران خطرناکی مانند نوروز موزهها باز بودهاند اما بیشتر موزههای جهان تعطیل بوده و در عوض، امکان بازدید مجازی را در اینترنت فراهم کرده بودند. با این همه بیشتر موزهها با مشکلات مالی مواجه شدند به طوری که بسیاری از موزهداران آمریکا اقدام به فروش اشیای قیمتی موزهها کردند. موزهها در دوران کرونا کمتر مورد توجه قرار گرفتهاند اما از نظر میراث فرهنگی بسیار مهم هستند. بازدید از موزههای جهان طی یک سال اخیر ۷۷ درصد کاهش یافته و به نظر میرسد رسیدگی به شرایط موزهها در اولویت دولتها قرار ندارد.
پس از بازگشایی و دایر بودن موزهها در نوروز، موزههای استان تهران از ۱۸ فروردین تعطیل شدند. فعالیت موزهها و محوطههای تاریخی در سایر شهرها تابع نظر ستاد استانی کرونا است. موزهها برای بازدیدکنندگان تعطیل است، اما امور جاری در این مراکز بدون تعطیلی همچنان ادامه دارد و کارمندان، موزهداران، راهنمایان موزه و سایر عوامل مطابق مصوبه ستاد کرونا حضور یکسومی خواهند داشت تا به امور محوله و اربابرجوع احتمالی رسیدگی کنند. تعطیلی موزهها موجب شده که برخی از مدیران و موزهگردانان به فکر افزایش هزینه بلیت موزهها شوند. با این همه مدیرکل موزهها تاکید دارد که ورودی موزها تغییری نخواهد کرد.
موزهها به علت تعطیلیهای پیدرپی در دوران کرونا با افت شدید درآمد مواجه شدهاند. پیشبینیها بر این اساس بود که درآمد موزهها در سال ۹۹ به عدد ۲۰۰ میلیارد تومان برسد، اما بنا بر آماری که محمدرضا کارگر- مدیرکل موزهها- داده، موزهها تا آبانماه ۹۹ حدود چهار میلیارد تومان درآمد کسب کردند و پس از آن تا اسفندماه ۹۹ دوباره تعطیل شدند.
تعداد بازدیدکنندگان موزهها در تعطیلات نوروز ۹۹ نیز به گفته کارگر، یکهشتم نوروز ۹۸ بوده و درآمد این بخش در حد صفر شمارش شده است. او میگوید بیشترین درآمد موزهها از گردشگران خارجی بوده که بیشتر از یک سال است آنها را در ایران نداریم.
پیشبینی اداره کل موزهها برای درآمد سال ۱۴۰۰ عدد ۳۰۰ میلیارد تومان است که به نظر میرسد با وجود تجربه سال ۹۹ و با علم به ادامه وضعیت کرونا در کشور و توقف سفر گردشگران خارجی به ایران، پیشبینی درستی صورت نگرفته است.
شرایط وخیم موزههای خصوصی
با این حال، وضعیت موزههای دولتی با توجه به بودجه درنظر گرفتهشده شاید چندان وخیم نباشد، مگر اینکه اعتبارات تجهیز و تامین امنیت و یا پرداخت حقوق نیروهای بدون قرارداد موزهها و محوطههای تاریخی از محل این درآمدها تامین میشده که در وضع موجود، قطعا امسال با کمبود و چالش مواجه خواهند شد. گمان مدیرکل موزهها بر این است که موزههای خصوصی امسال با کاستی بیشتری مواجه شوند، چون از بودجه و اعتباری برخوردار نیستند.
کمبود درآمد در یک سال گذشته، نه تنها موزههای خصوصی که برخی موزههای خارج از حوزه اختیار وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی را بر آن داشته تا نرخ ورودیه را افزایش دهند، مثلا موزه «مقدم» که زیرمجموعه دانشگاه تهران قرار دارد، در اسفندماه که باز شد اعلام کرد از سال ۱۴۰۰ قیمت بلیت ورودیاش از هشت هزار تومان به ۱۰ هزار تومان افزایش خواهد یافت.
در تعطیلات نوروز که محدودیت سفر برداشته شد، موزههای وابسته به سازمانها و نهادهایی غیر از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی و موزههای خصوصی نیز مبلغ ورودیهها را کمی افزایش دادند تا بخشی از خسارتهای کرونا را جبران کنند. با این حال مدیرکل موزهها و اموال منقول تاریخی در تاکید میکند که قرار نیست امسال شاهد افزایش نرخ در ورودیه موزهها و اماکن تاریخی باشیم و گرانی نخواهیم داشت.
ورودی ثابت موزهها در سال ۹۹
آخرین تغییر قیمت موزهها در سال ۹۸ رخ داده است. هیات وزیران در تیرماه همان سال با ذکر دلایلی چون بالا رفتن هزینه نگهداری، مرمت و تجهیز موزهها و بناهای تاریخی در سالهای اخیر، با افزایش مبلغ ورودیه موزهها و اماکن فرهنگی – تاریخی موافقت کرد. بر همین اساس، ورودیه موزههای ملی، منطقهای، کاخموزهها و آثار تاریخی (غیرمنقول)، ثبت جهانی و شاخص برای بازدیدکنندگان داخلی حداکثر به مبلغ ۵۰ هزار ریال (پنجهزار تومان) و برای بازدیدکنندگان خارجی حداکثر به مبلغ یک میلیون ریال (یکصدهزار تومان) و ورودیه موزههای محلی، استانی و سایر آثار تاریخی- فرهنگی (غیرمنقول) برای بازدیدکنندگان داخلی حداکثر به ۴۰ هزار ریال (چهارهزار تومان) و برای بازدیدکنندگان خارجی حداکثر به ۵۰۰ هزار ریال (۵۰هزار تومان) افزایش یافت. این مصوبه در آن سال، که بازدید از موزهها را برای گردشگران خارجی تا پنج برابر گران کرد، با اعتراض شدید فعالان گردشگری مواجه شد که مدیرکل موزهها در واکنش به آن انتقادها گفت قانون اجازه داده تا براساس تورم سالانه و نرخ دلار، هر سه سال یک بار قیمت ورودی موزهها بازبینی شود.
بازگشایی موزه گرمی آمریکا
موزههای آمریکا نیز بیش از یک سال تعطیل بودهاند و بسیاری از موزهها پس از بازگشایی نیز شرایط نابسامانی دارند. موزه گرمی شهر لسآنجلس پس از یک سال تعطیلی به دلیل شیوع کرونا، از ماه آینده پذیرای بازدیدکنندگان خواهد بود.
موزه گرمی که به یادگارهای مهمترین جایزه موسیقی دنیا اختصاص دارد پس از یک سال تعطیلی برای جلوگیری از گسترش ویروس کرونا، از ۲۱ می (۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۰) با برپایی سه نمایشگاه جدید بازگشایی میشود.
برخی از موزههای آمریکایی به دلیل مشکلات مالی به فروش تابلوهای نقاشی روی آوردهاند اما منتقدان معتقدند این کار خیانت به ماموریت موزهها برای حفظ آثار هنری برای عموم مردم است.
موزههای ایالات متحده پیشتر فقط درصورتی اجازه داشتند اثری را بفروشند که آن اثر را با اثر هنری جدید جایگزین کنند اما در آوریل ۲۰۲۰ انجمن مدیران موزههای هنر (AAMD) این محدودیت را به مدت دو سال برای جبران خسارتهای دوران کرونا لغو کرد.
در ماه سپتامبر، مسوولان موزه بروکلین که حتی پیش از همهگیری ویروس کرونا با مشکلات مالی دست و پنجه نرم میکردند، ۱۲ اثر هنری از جمله یک اثر از مونه و دو اثر از دوبوفه نقاشهای فرانسوی را با هدف به دست آوردن هزینه کافی برای نگهداری از مجموعه آثار این موزه به فروش گذاشتند. اوایل سال جاری نیز مکسهالین، مدیر موزه متروپولیتن اعلام کرد، پول حاصل از فروش آثار هنری صرف هزینههای نگهداری از مجموعه آثار موزه از جمله حقوق کارکنان موزه خواهد شد.
هالین که روند جدید فروش آثار هنری توسط موزهها را موقتی میداند و معتقد است موزه متروپولیتن در سال ۲۰۲۱ در مقایسه با سالهای گذشته آثار بیشتری را به فروش نخواهد رساند، میگوید: دهههاست که موزههای آمریکا مجموعه آثارشان را به فروش میرسانند … ما نسبت به کاری که انجام میدهیم آگاهی کامل داریم و به آن ایمان داریم؛ میدانیم که این کار به نفع مجموعه آثار موزههاست و به پیشرفت آن کمک میکند.
با این حال فروش آثار هنری با واکنشهای متفاوتی همراه بوده است. برای مثال یکی از منتقدان فروش آثار هنری موزه هنر بالتیمور معتقد است تبدیل شدن آثار هنری دیوارهای موزهها به یک سرمایه مالی مساله نگرانکنندهای است. موزه هنر بالیتمور امیدوار بود با به فروش رساندن سه اثر هنری مهم از جمله یکی از آثار «اندی وارهول» بتواند ۶۵ میلیون دلار پول جمعآوری کند. قرار بود با به فروش رساندن این آثار بودجه کافی برای نگهداری از مجموعه آثار موزه و ایجاد برابری در مجموعه با خریداری آثار هنرمندان اقلیت و زن فراهم شود. اما انتقادها سبب شد این موزه برنامه فروش آثار را لغو کند و هزینه مورد نیاز را از طریق اهدای پول داوطلبانه جبران کنند.
برخی موزهها با به فروش رساندن مهمترین آثارشان مخالف هستند؛ چرا که معتقدند ماموریت آنها نگهداری از آثار مهم است. برای مثال موزه هنر متروپولیتن بیشتر آثاری را به فروش رساند که نسخههای متعددی از آنها را داشت یا آثاری را که توسط یک هنرمند در یک دوره مشخص به تعداد زیاد خلق شده بودند را به فروش رسانده است.
کاهش ۷۷درصدی بازدید از موزههای جهان
کرونا در حالی با کاهش ۷۷ درصدی بازدیدها موجب کسادی فعالیت موزهها شده است که طبق پیشبینیها، روند بهبودی این زیان سالها به طول خواهد انجامید. نشریه تخصصی بینالمللی «آرت نیوزپِیپِر» در گزارشی سالانه اعلام کرد، در سال ۲۰۲۰ هر یک از موزهها در سراسر جهان به طور متوسط ۱۴۵ روز تعطیل بودهاند که این رقم در مجموع به عدد خیرهکننده ۴۱ هزار روز تعطیلی و به بیان دقیقتر «بیش از یک قرن بازدید از دست رفته» میرسد. موزه لوور پاریس که پر بازدیدترین موزه جهان است و تا پیش از شیوع کرونا پذیرای بیش از ۹ میلیون بازدیدکننده بود، سال گذشته با کاهشی ۷۲ درصدی فقط دو میلیون و ۷۰۰ هزار بازدیدکننده داشته است. کاهش ظرفیت بازدید از ۳۰ هزار نفر به هفت هزار نفر برخی از تدابیری است که در این آمار چشمگیر نزولی دخیل بوده است. موزه ملی چین در پکن به عنوان دومین موزه مطرح جهان به لحاظ شمار بازدیدکنندگان نیز در سال ۲۰۲۰ با کاهشی ۷۸ درصدی نسبت یه سال ۲۰۱۹، مقصد یک میلیون و ۶۰۰ هزار بازدیدکننده بود. در این فهرست، موزه هنر متروپولیتن نیویورک با ریزش ۸۳ درصدی بازدیدها، بیشترین سقوط را تجربه کرد. به این ترتیب در سال ۲۰۲۰ شاهد حضور ۱۲/۱ میلیون نفر بازدیدکننده بود. بر اساس این گزارش، موزه نیویورک در یک سال اخیر، بیش از ۲۰۰ روز تعطیل بود و حتی هنگام بازگشایی مجدد، فعالیت خود را با کاهش ۹۰ درصدی ظرفیت پذیرش روزانه از ۳۰ هزار نفر به سه هزار نفر و به تدریج هشت هزار نفر آغاز کرد. موزه تیت مدرن لندن نیز با ۱۷۳ روز تعطیلی (بیش از نیمی از سال) پذیرای ۴۲/۱ میلیون بازدیدکننده بوده است. این موزه در سال ۲۰۲۰، ۵۶ میلیون پوند (۷۷ میلیون دلار) از درآمد خود را از دست داد.
پرتماشاگرترین موزه آسیایی موزه هنرهای معاصر قرن ۲۱ ژاپن در کانازاوا بود که فقط ۶۶ روز تعطیل شد اما ۶۳ درصد تماشاگرانش را نسبت به سال ۲۰۱۹ از دست داد و رده نهم قرار گرفت.
شیوع ویروس کرونا موجب تعطیلی بسیاری فعالیت و رویدادهای مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی از جمله جشنوارهها، نمایشگاهها و بسته شدن سینماها، سالنهای تئاتر و کنسرت و کتابفروشیها شد و تاثیرات منفی زیادی بر بازارهای جهانی و اقتصاد کشورها در بخشهای گوناگون از جمله فرهنگ گذاشت.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد