عملکرد نهادهای نظارتی زیر ذره‌بین
محسن تقی‌نژاد، کارشناس بازار سرمایه
عملکرد نظارتی در شرایط جنگ و پس از آن را می‌توان در دو بخش جداگانه بررسی کرد: دوره جنگ و دوره پس از آتش‌بس.
در زمان جنگ یکی از اقدامات مناسب سازمان بورس بستن بازار بود زیرا در چنین شرایط بحرانی و خاص باز بودن بورس می‌توانست به بی‌ثباتی بیشتر بازار منجر شود و در نتیجه تصمیم درستی اتخاذ شد. اقدام مثبت دیگری که انجام شد بازگشایی صندوق‌های درآمد ثابت به صورت محدود و در بازه‌های زمانی کوتاه به مدت چند روز متوالی بود.
این صندوق‌ها حجم قابل‌توجهی از معاملات را به خود اختصاص دادند و بازارگردان‌های این صندوق‌ها نیز عملکرد بسیار خوبی داشتند. با این حال انتقادی که در آن زمان به سازمان وارد بود این بود که صندوق‌های طلا هم بازگشایی نمی‌شدند.
با توجه به نوسانات شدید و رفت و برگشت‌های عجیب در بازار طلا، باز بودن این صندوق‌ها می‌توانست به کاهش ریسک و نوسانات بازار کمک کند و نقدینگی بلوکه شده در این بخش زودتر آزاد شود. این موضوع از سوی سرمایه‌گذاران، فعالان بازار فیزیکی طلا و پلتفرم‌های مرتبط مطرح می‌شد و می‌توانست تاثیر مثبتی بر بازار داشته باشد.
در دوره پس از آتش‌بس عملکرد نهادهای نظارتی چندان رضایت‌بخش نبود. به عنوان مثال تغییر دامنه نوسان صندوق‌های اهرمی که مدت‌ها محل بحث بود به جای افزایش قابل توجه تنها به ۴درصد رسید در حالی که منطقا باید بیشتر از دامنه نوسان سهام (۳درصد) بود. افزایش دامنه نوسان تصمیم مناسبی بود اما این اقدام باید در زمان روند صعودی بازار انجام می‌شد و نه زمانی که بازار در حال ریزش است زیرا افزایش دامنه نوسان در شرایط نزولی باعث تشدید نوسانات و فشار فروش بیشتر می‌شود.
از سوی دیگر طرح بیمه سهام با نماد همیار نیز جذابیت کافی نداشت. پرداخت سود ۲۰درصدی به سرمایه‌گذارانی که یک‌سال پورتفوی خود را دست نخورده نگه دارند، در مقایسه با صندوق‌های درآمد ثابت که سود سالانه بالای ۳۵درصد می‌دهند، نتوانست انگیزه کافی ایجاد کند و موفق عمل نکرد.
یکی دیگر از اقدامات تغییر ضریب اعتباری صندوق‌های اهرمی بود که ابتدا از ۷۰درصد به ۳۵درصد کاهش یافت سپس دوباره به ۷۰درصد بازگشت. این تغییرات البته منطقی بود اما عملا به یک محرک قوی برای بازار تبدیل نشد و تنها چند روز دوام آورد و نتوانست انتظارات را برآورده کند.
متاسفانه این مساله به کاهش اعتماد بازار منجر شد و تا زمان جنگ ادامه پیدا کرد.
در نهایت عملکرد صندوق تثبیت نیز قابل نقد است. به نظر می‌رسد این صندوق علاقه‌ای به خرید در کف بازار ندارد و تمایلی به حمایت از قیمت‌ها نشان نمی‌دهد. مشاهدات از خرید و فروش‌های صندوق تثبیت روی نمادهای مختلف حاکی از این است که این صندوق سعی می‌کند از ورود قوی به بازار پرهیز کند و این مساله ممکن است باعث ادامه روند نزولی در برخی سهام شود.
