15 - 02 - 2020
عبور از مرز هشدار
مهدیه بهارمست- برای نخستینبار در این سالها دمای قطب جنوب به ۲۰ سانتیگراد رسید. این امر باعث ترس محققان از بیثباتی شرایط آب و هوایی در بزرگترین مخزن یخ جهان شده است چراکه با آب شدن یخهای قطبی، سطح دریاها به شدت بالا میآید و پیشبینی میشود در سالهای نهچندان دور سطح وسیعی از خشکی زیر آب رود.
رکورد دمای بیسابقه هفته قبل (۹ فوریه) و از جزیره سیمور در نزدیکی قطب جنوب اندازهگیری شده است. این در حالی است که دو روز قبل از ثبت این رکورد، محققان آرژانتینی در ایستگاه اسپرانزا (واقع در منطقهای در شمال قطب جنوب) دمای هوای جنوبگان را ۳/۱۸ درجه سانتیگراد اعلام کردند.
البته دماهای ثبتشده باید توسط سازمان جهانی هواشناسی تایید شوند اما چنین رکوردهایی در مقیاس وسیعتر نشان میدهند قطب جنوب طی ۵۰ سال اخیر حدود سه درجه سانتیگراد گرمتر شده است.
محققان معتقدند گرم شدن قطب جنوب به دلیل رویداد ورود جبهههای هوای گرم «ال نینو» و البته تغییرات آبوهوایی است.
دانشمندان اخیرا اطلاعات جدیدی را از ایستگاههای نظارت از راه دور که هر سه روز یک بار جمعآوری میشود، بررسی کردند و با کمال ناباوری رکورد جدید دمای حرارت قطب جنوب را «باورنکردنی و غیرطبیعی» توصیف کردند.
آتشسوزی جنگلهای استرالیا زنگ خطر بزرگی است که تاثیر ویرانگر تغییرات اقلیمی را بیش از پیش آشکار میسازد. رخدادهایی که دانشمندان اقلیمشناس از سالها پیش نسبت به وقوع آن هشدار میدادند، اکنون به وقوع پیوسته است؛ «تشدید» عوامل طبیعی همچون سیل، خشکسالی، آتشسوزی، زمینلرزه و… که این پیام را میرساند که اگر دولتها در گام نخست برای کاهش انتشار کربن کاری انجام ندهند، امنیت آنها مستقیما به مخاطره خواهد افتاد. در حالی که استرالیا لحظات دشواری را تجربه میکند، دولتهای دستراستی یا پوپولیستی همچنان واقعیت بحران اقلیمی را انکار میکنند. در چنین شرایطی تلاش برای رسیدن به توافق جهانی به منظور اقدام جدی، موثر و فوری برای کاهش انتشار گازهای گلخانهای امری ناممکن مینماید، شکست گفتوگوهای کاپ۲۵ در مادرید نیز گواه همین مدعاست. لزوم اعلام وضعیت «اضطرار اقلیمی» از سوی دولتها، دستکم تا زمانی که همه آنها به لزوم رویارویی با بحران اقلیمی پی نبرند در حد یک آرمان باقی خواهد ماند.
کارلوس شیفر یکی از محققان حاضر در ایستگاه جزیره سیمور میگوید: در بسیاری از مناطقی که رصد میکنیم، روند گرمایشی قابل مشاهده است اما هیچ گاه شاهد چنین دمایی نبودیم. دمای شبهجزیره، جزایر شتلند جنوبی و مجمع الجزایر جیمز راس که سیمور نیز در آن قرار دارد، طی ۲۰ سال گذشته نامناسب بوده است. بعد از خنک شدن در دهه اول این قرن به سرعت گرم شده است.
این تاثیرات در سراسر قطب جنوب که شامل زمین، جزایر و اقیانوس جنوبی از عرض جغرافیایی ۶۰ درجه است، متفاوت است. این منطقه حدود ۷۰ درصد از آب شیرین جهان را به صورت برف و یخ ذخیره میکند. اگر همگی ذوب شوند سطح دریا از ۵۰ تا ۶۰ متر بالا میرود، اما نسلهای زیادی طول خواهد کشید. دانشمندان سازمان ملل متحد پیشبینی میکنند که بسته به تلاش انسان برای کاهش انتشار و حساسیت ورقهای یخ، تا پایان این قرن آب اقیانوسها بین ۳۰ و ۱۱۰ سانتیمتر افزایش مییابد.
در حالی که دما در قطب جنوب شرقی و مرکزی نسبتا پایدار است، نگرانیهای زیادی در مورد غرب قطب جنوب وجود دارد؛ جایی که گرم شدن اقیانوسها باعث تضعیف یخچالهای طبیعی Thwaites و Island Pine میشود. تاکنون این امر منجر به افزایش نسبتا پایین سطح دریا شده است، اما در صورت وجود یک افزایش دما، این امر میتواند به سرعت تغییر کند.
شبهجزیره قطب جنوب- انگشت بلند زمین که به آرژانتین کشیده میشود- به طرز چشمگیری تحت تاثیر قرار گرفته است.
جامعه جهانی صلح سبز در سفر اخیر خود به قطب از یخچالهای طبیعی که بیش از ۱۰۰ متر در خلیج Discovery عقبنشینی کردهاند، بازدید کرد. به گفته محققان متاسفانه چیزی جز صخرههای خالی از برف که در معرض تاریک برجا ماندهاند یافت نشد.
در حالی که هر تابستان یخهای بیشتری ذوب میشوند اما دانشمندان میگویند در سالهای اخیر دمای هوا در زمستان سریعتر افزایش یافته است.
شفر گفت: «داشتن مناطقی مانند شتلندس جنوبی و شبهجزیره قطب جنوب بسیار مهم است زیرا آنها میتوانند تحولاتی را که در آینده نزدیک رخ خواهد داد، پیشبینی کنند.»
از بین رفتن یکسوم از گونههای جانوری و گیاهی
نتایج بررسیها حاکی از آن است احتمال انقراض حدود یکسوم از تمامی گونههای جانوری و گیاهی طی مدت زمان ۵۰ سال وجود دارد.
محققان آمریکایی هشدار دادند: تنها در یک بازه زمانی ۵۰ ساله امکان از بین رفتن یکسوم از تمامی گونههای جانوری و گیاهی کره زمین به دلیل تغییرات اقلیمی ناشی از فعالیتهای بشر وجود دارد.
گروهی از محققان دانشگاه آریزونا به جمعآوری اطلاعات مربوط به ۵۳۸ گونه از ۵۸۱ بخش در جهان پرداخته و بر گونههایی تمرکز کردند که در موقعیتهای مشابه و با فاصله زمانی ۱۰ ساله مورد مطالعه قرار گرفته بودند.
محققان دریافتند حدود ۴۴ درصد از ۵۳۸ گونه در یک یا چند منطقه که پیش از این سکونت داشتهاند از بین رفتهاند.
هشدار جدی مستندساز انگلیسی
دیوید اتنبرو که یکی از مشهورترین فعالان محیطزیست است و مستندهای بسیاری را با همین موضوع در کارنامه خود به ثبت رسانده در قالب مستند جدید خود با عنوان «یک زندگی در سیاره ما» تغییراتی را که در طول عمرش در سیاره زمین رخ داده است، جستوجو میکند و هشدار میدهد که انسانها زمین را مورد هجوم خود قرار دادهاند.
این طبیعتشناس ۹۳ ساله، از پروژه جدید خود، به عنوان گواهی بر تغییراتی که بحران تغییرات اقلیمی در زمین ایجاد کرده یاد کرد و افزود فعالیتهای بشر سیاره زمین را به زوال خواهد برد.
این نخستینباری نیست که اتنبرو درباره بحران تغییرات اقلیمی سخن میگوید؛ این مستندساز پیشتر در قالب مستندهای دیگری از جمله مستند «تغییرات اقلیمی» از شبکه «بیبیسیوان» و سیاره ما از نتفلیکس به بحران تغییرات اقلیمی پرداخته بود.
مجموعه مستندهای «سیاره آبی ۲» این طبیعتشناس که برای نخستینبار در سال ۲۰۱۷ از شبکه بیبیسی روی آنتن رفت نیز بر تاثیرات مخرب استفاده از ظروف پلاستیکی بر محیطزیست پرداخته بود که براساس تحقیقات انجامشده مستند «سیاره آبی ۲» تا حد بالایی در بالا بردن سطح آگاهی مردم بریتانیا نسبت به تاثیرات مخرب ظروف پلاستیکی بر اکوسیستم موثر بوده است.
کالین باتفیلد از صندوق جهانی طبیعت، موسسه نیکوکاری برای محافظت از حیوانات که به عنوان یکی از تهیهکنندگان این مستند حضور دارد در گفتوگویی بیان کرد: «این مستند مهمترین فرصت «اتنبرو» برای به اشتراک گذاشتن روایت خود و طرز فکرش است. این مستند همزمان با سالی تاریخی در حوزه بحران محیطزیستی و تصمیمات بحثبرانگیز رهبران جهان درباره محیطزیست و تغییرات اقلیمی است.»
باتفایلد معتقد است از آنجایی که اتنبرو در این مستند به دنبال راهحلهای بالقوه برای حل معضل بحران تغیرات اقلیمی است، این مستند امید را به مخاطب القا میکند.
شرایط اضطرار اقلیمی
فرهنگ لغت آکسفورد، کلمه «Climate emergencies» یا شرایط اضطرار اقلیمی را به عنوان کلمه سال ۲۰۱۹ انتخاب کرده است.
این کلمه یا ترکیب، از دو بخش با معانی کاملا مختلف تشکیل شده است، بخش اول آن کلمه «emergency»، اضطرار یا اورژانس است. قطعا این کلمه را در ترکیب با لغاتی دیگر مثل بیمار، بیمارستان، پلیس و … بارها شنیدهاید، کلمهای که یک شرایط بحرانی را توصیف میکند، شرایطی که نیاز به یک اقدام فوری دارد. بخش دوم اما کلمهای علمی است، کلمهای که به لطف ویژگیهای خاص آن زندگی میکنیم و هر تغییری در آن شکل حیات را در کره زمین تغییر میدهد.
حالا به لطف تغییراتی که ما انسانها در دهها سال گذشته در اکوسیستم سیارهمان به وجود آوردهایم، «اقلیم» ما تغییر کرده است و در نتیجه آن اضطرار به اقلیم اضافه شده است تا با ترکیب این دو کلمه با هم، یک ترکیب، یک معنای جدید، خلق شود؛ «شرایط اضطرار اقلیمی».
آکسفورد این ترکیب را به این شکل ترجمه میکند: «شرایطی که نیاز به اقدام فوری دارد تا تغییر اقلیم کاهش پیدا کرده یا متوقف شود و جلوی آسیبهای زیستمحیطی بالقوه و برگشتناپذیر آن گرفته شود.»
اطلاعات این فرهنگ لغت نشان میدهد که استفاده از این ترکیب در سال گذشته بیش از ۱۰ درصد افزایش پیدا کرده است. در حالی که تا چند سال پیش اصلا خبری از چنین کلمهای در هیچ فرهنگ لغتی نبود و ترکیب اقلیم و اضطرار، هیچ معنای خاصی نداشت.
ماجرای خلق واژه «شرایط اضطرار اقلیمی» به اوایل قرن نوزدهم و انقلاب صنعتی برمیگردد، دورهای که انسان برای راحتتر زندگی کردن، شروع به انتشار گازهای گلخانهای به داخل جو کرد. بعد از آن در اواخر قرن بیستم محققان متوجه شدند که انتشار این گازها در جو میزان نور خورشید بازتاب شده از سطح خشکیها و اقیانوسهای دنیا را کاهش داده و در نتیجه زمین را
گرم میکند.
این یافته دانشمندان که اعلام آن با مشکلات فراوانی همراه بود، واژههای «تغییر اقلیم» و «گرمایش جهانی» را ساخت، در همین میان مشخص شد که تغییر اقلیم پیامدهای مرگباری برای آینده انسان و کرهزمین دارد؛ از غرق شدن جزایر تا خشکسالی. سال به سال دانشمندان پیامدهای جدیدی از بحران پیدا کردند، اما هنوز هیچ خبری از ترکیب اضطرار و اقلیم نبود، چراکه دانشمندان امید داشتند که سیاستمداران با باور به یافتههایشان، سیاستهایشان را تغییر دهند و مانع گرمتر شدن زمین شوند.
تا جایی که در سال ۱۹۹۲ سران کشورها در شهر ریودو ژانیرو برزیل دور هم جمع شدند و کنوانسیونی را برای مقابله با تغییر اقلیم به وجود آوردند، از آن زمان به بعد ۲۴ بار سران کشورهای مختلف دور هم جمع شدند تا با هم برای نجات زمین به توافق برسند. معروفترین این جلسات، جلسه شماره ۲۱ در پاریس است، زمانی که کشورها متعهد شدند تا میزان انتشار خود را به اندازهای خاص کاهش دهند، توافقنامهای که آمریکا از آن خارج شد در بسیاری از کشورها از جمله ایران تصویب نشد و به نوعی شکست خورد.
در همین مدت که سیاستمداران در اجرای اقداماتشان برای نجات زمین شکست خوردند، زمین سال به سال و روزبهروز گرمتر شده است، گرمایشی که همچنان ادامه دارد و پیامدهای آن به شکل مرئی یا نامرئی در حال تاثیرگذاری است. شرایط آن قدر عجیب شده است که کودکان و نوجوانان نسبت به آینده زندگی خود در زمین ناامن هستند و گرتا تونبرگها مشغول فریاد زدن است.
حالا دیگر در لیوان امید انسان، چند قطره باقی نمانده است و برای توصیف حال امروزمان به واژه و معنای جدیدی نیازمندیم؛ «Climate emergencies».
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد