عبدالحسین زرین‌کوب یک محقق نامی
زهره خیراندیش– عبدالحسین زرین‌کوب، ادیب، تاریخ‌نگار، منتقد ادبی، نویسنده و مترجم برجسته ایران معاصر است. او از تاریخ‌نگاران برجسته ایران است و آثار معروفی در تاریخ ایران و نیز تاریخ اسلام دارد. این آثار به دلیل بیان ادبی و حماسی تاریخ از آثار پرفروش در میان ایرانیان هستند. زرین‌کوب بیش از چهار دهه در دانشگاه تهران به تدریس ادبیات فارسی، تاریخ اسلام و تاریخ ایران مشغول بود و پس از انقلاب با مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی همکاری کرد، از جمله اینکه ۶۵۰۰کتاب و مجله را به دایره‌المعارف بزرگ اسلامی اهدا کرد. دکتر زرین‌کوب شخصیتی ممتاز و تراز اول در حوزه فرهنگ و ادب و تاریخ و دین است که آثار او به عنوان مرجع عمده در مطالعات تصوف و مولوی‌شناسی شناخته می‌شود. آثار وی به دلیل بیان ادبی و حماسی تاریخ از آثار پر فروش کتاب در میان ایرانیان هستند.
زندگی‌نامه
عبدالحسین زرین‌کوب در ۲۹اسفند سال۱۳۰۱ در شهر بروجرد به دنیا آمد. او تحصیلات ابتدایی خود را در همان شهر به پایان برد و در دوران متوسطه در کنار تحصیلات مدرسه به فراگیری علوم دینی، فقه و تفسیر پرداخت. ایشان پس از پایان کلاس ششم، برای تحصیل در دوران دبیرستان به تهران آمد و رشته ادبی یا همان علوم انسانی امروزی را انتخاب کرد. او در این مدت اکثر کتاب‌های تالیفی یا ترجمه‌شده در حوزه شعر، ادبیات و تاریخ را مطالعه کرده و از دانش‌آموزان برتر مدرسه بود.
تحصیلات عبدالحسین زرین‌کوب
زرین‌کوب در سال۱۳۲۰ در امتحان ورودی دانشکده حقوق شرکت کرد. او موفق به کسب رتبه اول شده و ثبت‌نام خود را آغاز کرده بود که به اصرار پدر مجبور به بازگشت به بروجرد شد. در این مدت به معلمی در بروجرد و خرم‌آباد پرداخت و همین امر موجب عطش دوباره او برای تحصیل و دانشگاه شد. او در سال۱۳۲۴ رتبه اول در امتحان دانشکده ادبیات را به دست آورد و پس از آن تا سال۱۳۲۷ به تحصیل در رشته ادبیات فارسی در دانشگاه تهران پرداخت. بلافاصله پس از فارغ‌التحصیلی در آزمون دکترا شرکت کرده و با رتبه تک‌رقمی قبول شد و در سال۱۳۳۴ از رساله دکترای خود که زیر نظر استاد بدیع‌الزمان فروزانفر تالیف شده بود، دفاع کرد. عبدالحسین زرین‌کوب در همین زمان با همسر خود که از شاگردان برتر ادبیات فارسی بود ازدواج کرد. آنها تا آخر عمر خود از این ازدواج فرزندی نداشتند. زرین‌کوب کارنامه بلندی در تدریس رشته‌های مختلف در دانشگاه‌های برتر ایران و جهان دارد. او از سال۱۳۳۵ کار خود را در دانشگاه تهران با رتبه دانشیاری آغاز کرد. او در این دوران به تدریس تاریخ اسلام، تاریخ ادیان، تاریخ کلام و تصوف در دانشکده‌های معارف و ادبیات پرداخت، همچنین مدتی در دانشسرای عالی تهران و دانشکده هنرهای دراماتیک، تدریس کرد. عبدالحسین زرین‌کوب از سال۱۳۴۱ به بعد در میان تدریس در دانشگاه تهران، در دانشگاه‌های آکسفورد، سوربن هند و پاکستان به تدریس پرداخت. پس از آن در سال‌های۱۳۴۷تا۱۳۴۹ به آمریکا رفته و به عنوان استاد مهمان در دانشگاه‌های کالیفرنیا و پرینستون تدریس کرد.
بیماری و مرگ
عبدالحسین زرین‌کوب در مدت عمر خود علاوه بر تدریس، به نگارش کتاب‌های متعدد پرداخت و در سمینارهای مختلفی در ایران و جهان شرکت کرد. او تاثیرات بسیاری در ارتقای دانش تاریخی و ادبی ایران داشت. استاد زرین‌کوب سرانجام پس از سال‌ها کوشش و مجاهدت علمی و ادبی در ۲۴شهریور۱۳۷۸ چشم از جهان فروبست. مقبره او در قطعه هنرمندان بهشت زهرای تهران در کنار همسرش، قمر آریان، قرار دارد.
مضامین مورد علاقه عبدالحسین زرین‌کوب
زرین‌کوب علاقه زیادی به ادبیات و تمام رشته‌های مرتبط با آن داشت. او رمان‌های جدید و شعرهای جهان را به زبان اصلی می‌خواند و مدام در حال یادگیری بود. زرین‌کوب از آنجا که رشته دبیرستان و دانشگاهی‌اش ادبیات بود، در این زمینه اطلاعات بالایی داشت و حتی همه‌چیز را از منظر ادبیات می‌سنجید. او با مطالعه منابع فراوان و نگارش شناخت‌نامه‌های متعدد، ادبیات ایران را دچار تحول کرد و آثاری نوشت که در عین جامعیت، آسان و روان هستند. این منابع برای دانشجویان و علاقه‌مندان رشته ادبیات فارسی بسیار کامل و جامع است و خواندن آنها، فرد را در مدت کوتاهی به اطلاعات زیادی می‌رساند.
عبدالحسین زرین‌کوب، یکی از برجسته‌ترین مورخان ایران است که کتاب‌های او منبع بزرگی در علم تاریخ‌شناسی محسوب می‌شود. تا پیش از استاد زرین‌کوب، شاخه نقد ادبی در دانشگاه‌ها بیشتر شامل معنای لغات یا اصلاحات بود؛ ایشان نقد ادبی را دچار دگرگونی کرده و شیوه جدیدی از آن را پایه‌ریزی کرد. عبدالحسین زرین‌کوب با حافظه قوی و دقت‌نظر فوق‌العاده خود، تحول اساسی در نقد ایجاد کرده و تحلیل درونمایه‌ای و نقد فردشناختی را در میان نقادان و دانشگاهیان ترویج داد. یکی از مهم‌ترین کتاب‌های ایشان در حوزه نقد ادبی، کتاب «با کاروان حلّه» است که از مجموعه نقدهایی درباره شاعرانی چون رودکی، فردوسی، عطار و صائب تشکیل شده است. برخی دیگر از کتاب‌های زرین‌کوب در حوزه نقد ادبی شامل: فلسفه شعر، سرّ نی، بحر در کوزه و سیری در شعر فارسی هستند.
اهمیت آثار عبدالحسین زرین‌کوب
عبدالحسین زرین‌کوب سررشته زیادی در تمام مضامین داشت. او استاد ادبیات بود و آن را رشته اصلی خود می‌دانست با این‌حال به عرفان، تاریخ و نقد ادبی نیز علاقه‌مند بود. بسیاری از دانشجویان ادبیات یا تاریخ با خواندن آثار او می‌توانند به منبع عظیمی از اطلاعات برسند که زرین‌کوب آنها را با سال‌ها پژوهش و مطالعه کشف کرده است. مثلا علاقه‌مندان به مولانا با خواندن چند کتابی که زرین‌کوب در حوزه عقاید او، تفسیر و نقد آثارش نوشته است، از خواندن آثار دیگر بی‌نیاز می‌شوند.
