ظرفیت‌های یک گنج مغفول
امیررضا منعمی– نمایشگاه «شیراز اکسپو»، ۲۳مهرماه ۱۴۰۴ در شیراز به پایان رسید. از نکات قابل‌توجه در این رویداد، توجه ویژه‌ای بود که سرمایه‌گذاران و بازدیدکنندگان نسبت به ظرفیت‌های تجاری میان کشورهای ایران و عمان داشتند. هم‌صحبتی با صنعتگران و تاجران حاضر در شیراز اکسپو نیز اهمیت و جایگاه ویژه این کشور برای فعالان اقتصادی کشورمان را تایید می‌کند.
ایران و عمان قرن‌هاست که در دو سوی خلیج‌فارس، نه رقیب که شریک راه و دریا بوده‌اند. از زمان تجارت بندرعباس و مسقط تا همکاری‌های امروز در حوزه انرژی و ترانزیت. این دو کشور همواره با نگاهی متعادل‌تر از دیگر همسایگان، مسیر تعامل را برگزیده‌اند.
سلطنت عمان در دنیا به «سوییس خاورمیانه» نیز مشهور است؛ کشوری بی‌طرف، صلح‌طلب و با اقتصادی که به سرعت مسیر توسعه‌یافتگی را می‌پیماید.
روابط ایران و عمان اما به حجم تجارت نسبتا بالا و روبه رشد دو کشور محدود نمی‌شود؛ عمان در مقاطع بسیاری مانند مذاکرات اواخر دولت دهم، مذاکرات پس از خروج آمریکا از برجام و مذاکرات سال اخیر، میانجی میان ایران و سایر کشورها و حتی بعضا حافظ منافع ایران بوده است. بنابراین تعامل و رابطه میان دو کشور را باید در چارچوب یک رابطه خاص بررسی کرد.
کشور عمان به لحاظ جمعیتی شاید کشوری با ظرفیت بالا به نظر نرسد. جمعیت این کشور، چیزی در حدود ۵/۵میلیون نفر تخمین زده می‌شود که یکصد‌وبیست‌وپنجمین کشور دنیا به لحاظ جمعیت محسوب می‌شود اما آنچه رابطه تجاری با این کشور را ارزشمند می‌کند، روابط تجاری خوب با سایر کشورها، معافیت‌های گمرکی و تسهیلاتی است که سلطنت عمان در اختیار تاجران قرار می‌دهد.
فعالیت خوب در زمینه‌های صنعتی، معدنی و گردشگری
در این رابطه سیدمحمدابراهیم علوی، عضو هیات‌رییسه اتاق بازرگانی ایران و عمان در گفت‌وگویی با «جهان‌صنعت» گفت: کشور عمان با توجه به نوسانات قیمت نفت در منطقه به دنبال جایگزینی منابع درآمدی خود است و در این خصوص علاوه بر نفت، گاز، پتروشیمی و… که به خوبی در آنها فعال هستند در زمینه‌های صنعتی، معدنی، گردشگری، شیلات و ساختمان‌سازی به خوبی فعالیت خود را آغاز کردهاند. همچنین با توجه به اینکه آنها با ۲۴ کشور دنیا پیمان ترجیجی صفر دارند، صادرات از عمان به آن کشورها یا بلعکس، از حقوق و یا عوارض گمرکی معاف است؛ این کشورها شامل تمامی کشورهای عربی، برخی کشورهای شمال آفریقا، برخی کشورهای اروپایی مانند سوییس یا حتی ایالات متحده آمریکا می‌شود.
علوی افزود: هرچند جمعیت کشور عمان حدود ۵میلیون نفر است که مشخصا بازار بزرگی را پوشش نمی‌دهد اما چهار منطقه اقتصادی ویژه صحار، دقم، صلاله و المزونه که بازارچه مرزی عمان و یمن است را در اختیار دارد.
عضو هیات‌رییسه اتاق بازرگانی مشترک ایران و عمان با بیان اینکه کشور عمان در قالب برنامه‌های توسعه‌ای ۲۰۳۰، ۲۰۴۰ و ۲۰۵۰ در همه زمینه‌ها از سرمایه‌گذاران خارجی استقبال می‌کند، گفت: تعاملات بسیار خوبی با این کشور وجود دارد که ازجمله آنها می‌توان به گردشگری سلامت اشاره کرد؛ بسیاری از پزشکان و کلینیک‌های ایرانی در زمینه چشم‌پزشکی، قلب و… مدتی از سال را به عمان می‌روند یا شهروندان عمانی برای معالجه به کشور ما می‌آیند. یا در مثالی دیگر بازار میوه و تره‌بار این کشور تقریبا در حدود ۳۰،۴۰درصد در دست ایرانیان است. به‌خصوص در زمینه‌هایی که صادرات مجدد داشته باشد و طرف ایرانی بخواهد کالای خود را به سایر نقاط دنیا صادر کند، می‌تواند از مزایای صادرات از طریق عمان استفاده کند.
وی درباره حجم تجارت میان دو کشور گفت: در حال حاضر حجم تجارت ایران و عمان چیزی حدود ۳میلیارد دلار است که هدف‌گذاری سال آینده ۷ تا ۸میلیارد دلار برنامه‌ریزی شده است.
عمان به مثابه پل صادرات مجدد
برای ایران، عمان می‌تواند هم به عنوان بازار هدف و هم به عنوان «پل صادرات مجدد» به سایر نقاط به‌خصوص به سمت دریای عمان و اقیانوس هند باشد. در عین حال حجم سرمایه‌گذاری خارجی در عمان نشان‌دهنده این است که این کشور فعالانه در حال جذب سرمایه و تنوع‌بخشی به اقتصاد خود است. حضور فعال تاجران کشورهای مختلف به‌خصوص چین، قطر، هند و… می‌تواند زنگ خطری باشد که فرصت‌های تجارت و سرمایه‌گذاری در عمان به سرعت در حال بهره‌برداری و مورد توجه سایر کشورها قرار دارد.
مطابق آمارها، حجم کل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در عمان تا پایان سه‌ماهه سوم سال ۲۰۲۴ میلادی به ۶۷۷/۲۶میلیارد ریال عمانی، معادل حدود ۳/۶۹میلیارد دلار رسیده است که رشد ۲/۱۶درصدی نسبت به دوره مشابه سال قبل دارد. همچنین تا پایان سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۵، حجم FDI به حدود ۶۱۱/۳۰میلیارد ریال عمانی معادل حدود ۷۶میلیارد دلار رسیده است. در میان بخش‌ها، بخش نفت و گاز سهم عمده‌ای، یعنی در حدود ۸۰ تا ۸۱درصد از کل سرمایه‌گذاری را به خود اختصاص داده است. بخش تولید یا صنعت تبدیلی نیز سهم پایین‌تری دارد؛ به عنوان مثال در سه‌ماهه اول ۲۰۲۵ مبلغی حدود ۷۴۹/۲میلیارد ریال عمانی در صنعت سرمایه‌گذاری شده است.
