طرحی مبهم برای اقشار کم درآمد!
سارا اصغری– طرح جایگزینی موتورسیکلت‌های فرسوده با موتورهای جدید، به‌صورت نظری طرحی امیدبخش و منطقی برای کاهش آلایندگی هوا، افزایش ایمنی ترافیک و بهینه‌سازی مصرف سوخت به نظر می‌رسد. با پیش‌بینی تسهیلات ۱۲۰میلیون تومانی و خرید موتور اسقاطی با قیمتی بین ۱۸ تا ۳۶میلیون تومان، این امکان برای مالکان فراهم شده تا با هزینه‌ای کم یا حتی بدون پرداخت مبلغ اضافی، صاحب موتورسیکلت نو شوند. این طرح می‌تواند نقش موثری در نوسازی ناوگان فرسوده ۵میلیونی موتورسیکلت در کشور داشته باشد.
با این حال پرسش اصلی این است که آیا این طرح برای قشر اصلی مالکان این موتورهای فرسوده که به‌صورت عمده ساکنان مناطق کم‌برخوردار و از اقشار کم‌درآمد جامعه هستند، قابل دسترس و عملی خواهد بود؟ حتی باوجود تسهیلات جذاب، توانایی پرداخت اقساط ماهانه برای فردی که درآمد پایینی دارد، می‌تواند چالشی بزرگ باشد. موفقیت این طرح منوط به استقبال این گروه است. اگر قیمت خرید موتور فرسوده به اندازه‌ای باشد که انگیزه لازم را ایجاد کند و بار مالی اقساط برای مردم قابل تحمل باشد، شاهد استقبال خوبی خواهیم بود. در غیر این صورت ممکن است این طرح فقط شامل حال قشری محدود شود و در عمل نتواند به هدف اصلی خود که نوسازی گسترده ناوگان است، دست‌یابد.
ابوالفضل حجازی، رییس انجمن تولیدکنندگان موتورسیکلت در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» و در پاسخ به این پرسش که سهم آلودگی موتورهای فرسوده در آلایندگی هوا به ویژه در کلانشهرها به چه میزان است، عنوان کرد: در سطح کشور ۵میلیون موتورسیکلت فرسوده در کشور وجود دارد که البته این تعداد موتورسیکلت به صورت یکجا در حال تردد نیستند، ممکن است برخی از آنها در روز و برخی در شب در حال تردد باشند و احتمال دارد که در کل یک میلیون موتورسیکلت فرسوده در سطح کشور در حال تردد باشند. تصور کنید اگر تمام موتورهای فرسوده در حال تردد می‌بودند، بدون شک میزان آلایندگی بیشتر می‌شد. حجازی در ادامه با اشاره به استفاده پراکنده موتورهای فرسوده در سطح شهرهای بزرگ و کوچک بیان کرد: معمولا در شهرهای بزرگ در مناطق مرفه شهر موتورهای فرسوده کمتری در حال تردد هستند اما هر اندازه به سمت محله‌های کم‌برخوردار شهر بیایید، موتورهای فرسوده بیشتری در حال تردد هستند. از سوی دیگر معمولا وقتی موتورهای فرسوده خریدوفروش می‌شوند از شهرهای بزرگ خارج شده و به سمت شهرهای کوچک می‌روند. از همین‌رو بیشتر موتورهای شهرهای بزرگ معمولا نوشماره هستند و موتورهای فرسوده بیشتر در شهرهای کوچک هستند.
آلایندگی خودرو ۲۰برابر موتورسیکلت
حجازی در ادامه با اشاره به میزان آلایندگی موتورسیکلت‌های فرسوده در برابر خودروهای فرسوده اذعان کرد: خودرو چهار‌سیلندر و ۲هزار سی‌سی قدرت دارد، در حالی که موتورسیکلت یک سلیندر و ۱۰۰سی‌سی قدرت دارد، با این ویژگی‌ها خودرو ۲۰برابر موتورسیکلت آلایندگی ایجاد می‌کند. از همین‌رو هر اندازه خودروهای فرسوده کمتر شوند، میزان آلایندگی هوا نیز کمتر خواهد شد و این موضوع چندان در مورد موتورسیکلت فرسوده صدق نمی‌کند اما با این وجود تعویض و نوسازی موتورسیکلت‌های فرسوده نیز می‌تواند همراه با مزایایی باشد که کاهش آلایندگی یکی از آنهاست.
طرح جایگزینی موتورسیکلت‌های فرسوده
رییس انجمن تولیدکنندگان موتورسیکلت در ادامه از طرح جایگزین کردن موتورسیکلت‌های نوشماره به جای فرسوده خبر داد و عنوان کرد: با هماهنگی انجمن موتورسیکلت، بانک قرض‌الحسنه مهر و سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران «ایدرو»، منابع مالی ۱۰هزار میلیارد تومان (همت) برای اجرای طرح جایگزینی موتورسیکلت‌های فرسوده پیش‌بینی شده است. حجازی در ادامه با اشاره به این موضوع که تاکنون ظرفیت اجرای طرح برای ۱۰۰هزار متقاضی فراهم شده و برای این کار سایت ثبت‌نام آن در اختیار سازمان ایدرو باز شده است، ادامه داد: برنامه فاز نخست این طرح بر این اساس است که مالکان موتورسیکلت‌های فرسوده با دریافت تسهیلات بانکی ۱۲۰میلیون تومانی و فروش موتور اسقاطی خود با قیمت ۱۸ تا ۳۶میلیون تومان بتوانند موتورسیکلت جدید خریداری کنند. اگر متقاضی خواهان موتورسیکلت‌هایی در مدل‌های بالاتر باشد که قیمت موتورسیکلت‌های ۱۸۰ و ۲۰۰ سی‌سی حدود ۱۹۰میلیون تومان است، می‌تواند مابه‌التفاوت آن را به کارخانه پرداخت و آن را دریافت کند اما تا سقف ۱۵۰میلیون تومان خریدار هیچ پولی پرداخت نخواهد کرد. البته لازم به یادآوری است که شرط اساسی موفقیت طرح، تعیین قیمت واقعی برای خرید موتورهای فرسوده است تا مردم انگیزه کافی برای این تعویض را بیابند.وی در پاسخ به این پرسش که این طرح فاز دوم نیز دارد، خاطرنشان کرد: این طرح برای نخستین‌بار است که در کشور اجرا می‌شود، باید منتظر بود و دید که استقبال مردم از طرح چگونه است اما در کل اگر بودجه طرح افزایش یابد، امکان نوسازی گسترده ناوگان فرسوده وجود دارد به نحوی که در صورت تامین منابع کافی، می‌توان ظرف سه سال بخش عمده موتورسیکلت‌های فرسوده را از سطح شهرها جمع‌آوری و ناوگان را اصلاح کرد. البته اگر سایر سازمان‌ها و ارگان‌ها مانند شهرداری‌ها یا سازمان‌هایی که رسالت آنها در راستای بهبود وضعیت هوا و سلامتی مردم است در این طرح مشارکت کنند، با سرعت بیشتری این ناوگان فرسوده نوسازی خواهد شد.
مزایای طرح
حجازی با اشاره به مزایای این طرح خاطرنشان کرد: این طرح با کارمزد پایین ۴ تا ۵درصد تعریف شده است، بنابراین از نظر اقتصادی بسیار به‌صرفه است. موتورهای نوشماره به انتخاب خود خریدار است و تمام حساب و کتاب آن از طریق بانک انجام می‌گیرد و خریدار در آن نقشی ندارد، مگر آنکه خواهان مدل‌های بالاتری باشد که باید مابه‌التفاوت آن را به صورت نقدی پرداخت کند. حجازی در پاسخ به این پرسش که کیفیت موتورسیلکت‌های سازندگان داخلی به چه صورت است، عنوان کرد: تمام سازندگان موتورهای داخلی استانداردهای لازم محیط‌زیست را دارند و انتخاب مدل نیز برعهده خود خریدار است و همانند گذشته نیست که مردم تنها حق انتخاب پیکان سفید به جای خودروی فرسوده خود را داشته باشند. ۴۰۰کارخانه موتورسازی در کشور مشغول به فعالیت هستند و حق انتخاب برای افراد بسیار بالاست. وی در پایان با اشاره به پیامدهای مثبت نوسازی موتورسیکلت‌ها در کشور تصریح کرد: این طرح چند حسن می‌تواند به همراه داشته باشد. در وهله اول نوسازی موتورسیکلت‌های فرسوده می‌تواند سبب کاهش تصادفات و حوادث منجر به مرگ شود. در وهله دوم این نوسازی در کاهش آلایندگی هوا سهم قابل‌توجهی برعهده خواهد داشت. همچنین این نوسازی می‌تواند کاهش مصرف سوخت را نیز رقم بزند. به علاوه صاحبان موتورهای جدید اقدام به بیمه موتورهای خود خواهند کرد که این موضوع می‌تواند برای شرکت‌های بیمه منفعت خوبی را به همراه داشته باشد.
