1 - 05 - 2017
ضعف درمدیریت آب کشور
گروه بازرگانی- در حالی اولین کنفرانس بینالمللی آب مجازی برگزار شد که مسوولانی که در این مراسم حضور داشتند، سرانجام اعتراف کردند که در حوزه مدیریت آب ضعیف عمل کردند. در این کنفرانس که در اتاق بازرگانی ایران برگزار شد، معاون وزیر امور خارجه، وزیر کشاورزی و رییس اتاق بازرگانی ایران حضور داشتند و درباره مشکلات این بخش صحبت کردند. عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه در این کنفرانس خواستار توجه دستگاههای متولی به نهادسازی، فراهم آوردن زیرساختها و تدارک ابزارهای حقوقی و مالی در حوزه آب مجازی شد.
معاون امور حقوقی و بینالمللی وزارت امور خارجه با اشاره به اهمیت مقوله آب مجازی گفت: بهرهمندی از رویکرد آب مجازی و پیگیری سیاست امنیت غذایی و مقابله با محدودیتهای آبی و اکولوژیکی تنها با مفروض دانستن ثبات و امنیت سیاسی متصور است.
وی ادامه داد: عدم نیل به توافق منطقهای جهانی در خصوص تجارت آب مجازی ناظر بر حساسیتهای موجود در این بخش است.
معاون وزیر امور خارجه گفت: شاید در این کنفرانس نیاز به تکرار این حقیقت نباشد که امروزه بسیاری از کشورها با بحران کمبود آب شیرین مواجهاند یا در آستانه تنش آبی (water stress) قرار دارند، وضعیتی که دارای عواقب سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در سطوح ملی، منطقهای و بینالمللی است اما تصور اینجانب بر آن است که این حقیقت به درستی از سوی جامعه، اعم از قاطبه مردم و حتی نخبگان، به درستی مورد فهم واقع نشده است بنابراین معتقدم تا زمانی که درک عمیقی در جامعه بشری نسبت به ارزش و اهمیت این ماده حیاتی شکل نگیرد و روند کمبود آب به عنوان خطری جهانی و نه فقط برای کشورهای کمآب، به طور ملموس مورد توجه واقع نشود، بر دامنه بحرانها و تنشهای آبی افزوده شده و مسیر توسعه بشری با ناهمواریهای جدی مواجه خواهد شد.
وی ادامه داد: قدم نخست در ارتقای درک جوامع بشری نسبت به آب، ایجاد بسترهای مناسب اطلاعرسانی عمومی پیرامون ابعاد این دغدغهها و نگرانیها در سطوح ملی، منطقهای و بینالمللی است. در شرایطی که سازمان ملل متحد یکی از اهداف توسعه پایدار (sustainable Development Goals-SDG) را دستیابی همه انسانها به آب سالم و کافی قرار داده است، عموم جوامع بشری باید از طریق به کارگیری شیوههای متناسب، علمی و بههنگام به این درک مشترک دست یابند که توسعه آینده در گرو بهبود وضعیت آبی است. رشد آگاهی (Public Awareness) قاطبه انسانها نسبت به آب و معضلات آن، امروز باید اصلیترین هدف همه ما باشد.
عراقچی گفت: ماهیت آب به گونهای است که در یک مکان ساکن نبوده و به صورت جاری از جایی به جای دیگر تغییر مکان میدهد. این ویژگی، در کنار اهمیت مرزهای ملی در چشمانداز جغرافیای سیاسی جهان، موجب شده «اختلاف و درگیری» یا «همکاری و مذاکره» بر سر منابع آب و نحوه مدیریت آن، به عنوان بخشی جداییناپذیر از تعاملات کشورها با یکدیگر و سیاست خارجی آنها محسوب شود. همان چیزی که امروز آن را با عنوان «دیپلماسی آب» میشناسیم.
وی درعین حال گفت: اما در نقطه مقابل و به گواه مدارک و مستندات تاریخی، کشورها در موارد متعددی که تعداد آنها بیشتر از جنگ و منازعه است، به همکاری و حلوفصل مسالمتآمیز منازعات بر سر آب اقدام کردهاند. قراردادها، پیمانها و توافقهای متعددی به منظور تقسیم آب رودهای بینالمللی و فرامرزی یا مدیریت بر نحوه کشتیرانی و کنترل آلودگی آبهای مشترک میان کشورها به امضا رسیده و برای امضای برخی از این قراردادها همچون هیرمند میان ایران و افغانستان یا اروندرود میان ایران و عراق، چندین دهه زمان صرف شده است. نقش این قراردادها و توافقنامهها در جلوگیری از جنگ و گسترش منازعات، ارزش آنها را در مقایسه با هزینهها و امتیازات رد و بدل شده میان کشورها توجیه و اثبات میکند.
عراقچی توضیح داد: در طول قرن بیستم کنوانسیونهای چندی میان کشورها برای تنظیم رژیم حقوقی حاکم بر رودخانهها و آبراهههای بینالمللی تصویب شده است که به مرور زمان به تکوین و تکامل حقوق بینالملل آبراههای بینالمللی منجر شد. نیاز به ابزارهای دیپلماتیک جهت اجرای قواعد و مقررات مذکور موجب شکلگیری دانش و فن «دیپلماسی آب» در چارچوب سیاست خارجی کشورها شده است. مهارتهای دیپلماتیک در حل و فصل مسالمتآمیز اختلافات شامل مذاکره، میانجیگری و مساعی جمیله نقش اساسی در اجرای دیپلماسی آب ایفا میکنند.
وی تصریح کرد: در این میان دیپلماسی آبهای فرامرزی یا آبراههای بینالمللی همواره اهمیت بسیاری داشته است، اما در زمان حاضر که جهان با کاهش تدریجی سرانه آب در اثر افزایش تقاضا و تغییرات اقلیمی روبهرو است، دیپلماسی آب ابعاد و گسترههای جدیدی نیز پیدا کرده که یکی از آنها «دیپلماسی آب مجازی» ناشی از «تجارب آب مجازی» است.
او توضیح داد: پیچیدگی دیگر در تجارت آب مجازی به آسیبپذیری کشورها در وابستگی به واردات مواد غذایی از طرفهای خارجی در مقابل سیاستهای خودکفایی غذایی بازمیگردد که بیانگر نوعی مباینت میان تجارت آب مجازی و پارادایم خودکفایی است. دغدغه نسبت به وضعیتی که به نفوذ هژمونیک کشورهای برخوردار از منابع آبی بیشتر در روند شکلگیری تجارت آب مجازی بر کشورهای مواجه با کمبود آب بینجامد، لذا در شکلگیری تجارت آب مجازی لازم است حساسیتهای سیاسی و اجتماعی مرتبط به دوری از پارادایم ملی خودکفایی را مورد توجه قرار داد.
سیاستگذاری ضعیف
همچنین وزیر جهاد کشاورزی در اولین کنفرانس بینالمللی آب مجازی گفت: امروز این افتخار را داریم که ۷۲۸ هزار و ۳۰۰ هکتار قرارداد برای کشت فراسرزمینی منعقد شده و ۸۴ هزار هکتار آن هم ملکی است.
محمود حجتی اظهار داشت: کشور ما باوجود مشکلاتی که در زمینه آب همواره با آن درگیر بوده است، اما گذشتگان ما از لحاظ تامین موادغذایی همیشه به خوبی عمل کردهاند.
وی با اشاره به کشت فراسرزمینی بیان داشت: اگرچه اقداماتی در این مورد در دهههای گذشته انجام شده، اما بسیار اندک بود، ما امروز این افتخار را داریم که ۷۲۸ هزار و ۳۰۰ هکتار قرارداد برای کشت فراسرزمینی منعقد شده و ۸۴ هزار هکتار آن هم ملکی است.
وزیر جهاد کشاورزی بیان داشت: تفاهمنامه حدود ۴۲۲ هزار هکتار در مورد کشت فراسرزمینی امضا شده و ۴۴۱ هزار هکتار هم در حال مذاکره است.
وی افزود: از بسیاری از استانهای کشور که دچار بحران آب هستند، به این مناطق برای کشت فراسرزمینی رفتهاند و در چارچوب مقررات مربوطه در این مناطق اقدام به کشت فراسرزمینی کردهاند.
وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه همانطور که آبا و اجداد ما بدون اینکه سطح ایستایی سفرههای زیرزمینی را پایین بیندازند، توانستند خودشان را با ابزارهای ناچیز خوب اداره کنند، گفت: ما امروز دانش، تکنولوژی و ابزار در اختیار داریم اما بد بهرهبرداری میکنیم.
وی با اشاره به برگزاری کنفرانس آب مجازی اظهار داشت: باید بررسی کرد که چه محصول کشاورزی از خارج وارد کنیم، نباید بدون برنامه عمل کنیم.
وی بیان داشت: سوالی که قبل از ورود به بحث آب مجازی باید مطرح شود، این است که آیا ما از آب سبز خود به صورت بهرهور استفاده کردهایم؟
وی افزود: ما در این راستا برخی محصولات کشاورزی را از کشت بهاره به سمت کشت پاییزه بردهایم.
حجتی گفت: تغییر کشت چغندر قند از بهاره به پاییزه از اقدامات وزارت جهاد کشاورزی در راستای بهرهوری از آب سبز بوده و همچنین در دستور کار داریم، کشت حبوبات را هم از بهاره به پاییزه منتقل کنیم. وزیر جهاد کشاورزی بیان داشت: کشت محصولات دیم در اراضی شیبدار هم از جمله اقداماتی است که برای جبران بیلان منفی آب توسط وزارت جهاد کشاورزی صورت گرفته است.
وی افزود: توسعه نشاکاری از اقداماتی است که در راستای بحث افزایش بهرهوری آب انجام شد که اگر در کنار اقدامات مذکور تغییر سیستم آبیاری و نظام آبیاری هم انجام شود، قطعا بهرهوری افزایش مییابد.
حجتی گفت: در دهه ۸۰ برای تولید حدود ۲۹۰ گرم چغندر یک متر مکعب آب مصرف میشد که امروزه در کشت بهاره به ازای مصرف همین مقدار آب ۵۰۰ گرم چغندر و در کشت پاییزه هم حدود ۱۳۰۰ گرم چغندر تولید میشود.
وی با بیان اینکه ما کشوری کمآب هستیم، گفت: گاهی اوقات برای توجیه تنبلی خود کل بارش را بر کل سرزمین تقسیم میکنیم و میگوییم میانگین بارش در کشور ۲۲۰ میلیمتر است، در حالی که میانگین بارش در برخی استانها ۸۰۰ میلیمتر است.
وزیر جهاد کشاورزی افزود: در اینجا این سوال مطرح میشود که آیا در مناطق پربارش درست عمل کردهایم که جواب آن منفی است.
وی با اشاره به اینکه در برخی استانها به طور متوسط ۷۰۰ میلیمتر بارندگی داریم، گفت: میانگین بارندگی در این استانها برابر با برخی کشورهای اروپایی تولید شده و در اینجا این سوال پیش میآید که آیا ارزش افزوده محصولاتی که در این استانها تولید شده است، در مقایسه با ارزش افزودهای که در کشورهای اروپایی تولید شده چقدر است؟
حجتی با بیان اینکه یکی از جهتگیریهای ما این است که ببینیم متوسط بارندگی در چه شهرهایی بالای ۴۰۰میلیمتر است و چه محصولاتی در این شهرها تولید میشود، گفت: برخی اقدامات در این راستا انجام شده و اقداماتی هم پیش رو داریم.
وزیر جهاد کشاورزی در ادامه بیان داشت: در صنعت طیور جزو هشت کشور اول دنیا قرار داریم و همچنین سال گذشته براساس آمار اولیه ۶۰۰ میلیون دلار لبنیات صادر کردهایم که باز هم جای کار بیشتری در این زمینه وجود دارد.
غفلت از صادرات
در این همایش، رییس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران با بیان اینکه آب مجازی در اقتصاد پایدار کشور نقش موثری ایفا میکند، گفت: آب مجازی در توسعه متوازن کشور نفش بسزایی ایفا میکند.
غلامحسین شافعی گفت: ما هماکنون در موضوع کشت محصولات کشاورزی و صادرات محصولات پرآب در نقاط بحرانی بسیار غافل هستیم.
وی به تشریح اقدامات اتاق بازرگانی در حوزه آب پرداخت و گفت: اتاق بازرگانی ایران در جهت توجه جدی به مقوله آب طی سه سال گذشته اقداماتی انجام داده است.
وی افزود: بعد از تصویب قانون بهبود فضای کسبوکار در سال ۱۳۹۱ موضوع کشاورزی به اتاق بازرگانی ایران پیوند خورد. این اتاق برای جبران مافات گذشته با توجه جدی بر موضوع آب متمرکز شد و اقدامات مهمی انجام داد.
وی ادامه داد: بعد از تاسیس مرکز مطالعات راهبردی آب در مجلس، قانونی در حال تصویب بود که تمام چاههای غیرمجاز را مجاز اعلام کنند و مجوز فعالیت بدهند که اتاق بازرگانی با اقدامات جدی توانست مسیر این طرح را اصلاح کند و این اتفاق نامیمون رخ نداد.
وی با اشاره به طرح فدک گفت: در طرح فدک که قرار بود دو میلیون هکتار زمین را به این طرح اختصاص دهند، با مطالعاتی که در مرکز مطالعات انجام شد این طرح هم متوقف شد که اگر انجام میشد وضعیت ما در موضوع آب به وخامت میرفت.
وی ادامه داد: مرکز مطالعات آب تفاهمنامهای با وزارت نیرو منعقد کرد و پس از آن اتاق بازرگانی با سازمان محیطزیست توانست موضوع اقتصاد سبز را دنبال کند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد