10 - 05 - 2021
ضربالاجل ایران و آژانس دریچه فرعی مذاکرات وین است
محسن جلیلوند*
مذاکرات ایران و آمریکا در وین، از نظر تئوریک در حال حاضر در سطح تهدید قرار دارد. از نظر آمریکاییها تمام گزینهها روی میز است و از نظر ایران هم برنامه هستهای هر زمان میتواند شتاب بگیرد و همکاری با آژانس را هر زمان میتوانیم قطع کنیم. اما اینکه طرفین چقدر این اراده را داشته باشند که تهدیدشان را عملیاتی کنند، در حوزه امتیازگیری تعریف میشود. پس اگر یک طرف بپذیرد که طرف مقابل ارادهای ندارد که تهدیدش را عملیاتی کند، امتیازات بیشتری خواهد گرفت.اما درباره مساله همکاری ایران با آژانس بینالمللی و ضربالاجلی که رسما اعلام شده قابلیت تمدید دارد، موضوع میان ایران با آژانس اتمی است و به موضوع برجام و بازگشت آمریکا به این توافقنامه بینالمللی ارتباطی ندارد. اینکه بحث ما با آژانس چیست شبیه به بحث کوچه فرعی است و کوچه اصلی بحث مذاکره ما با آمریکاست. به عبارت دیگر بحث ایران با آژانس یک کوچه فرعی است که طرفین، این کوچه را باز گذاشتهاند تا بتوانند به اهداف خودشان برسند و رفت و آمدی داشته باشند. پس نباید روی آن زیاد مانور داد و آن را مرتبط با مذاکرات وین دانست که حالا با تمدید آن نگران باشیم کارکردش را از دست بدهد یا ندهد. به عبارت دیگر این موضوع یک تائماوت است که در بازی بسکتبال و والیبال گرفته میشود. تیمی که امتیاز بیشتری از دست میدهد مربی آن تیم تائماوت میگیرد تا بازیکنانش دوباره تجدید نیرو کنند. البته درخواست تائماوت هم معمولا از طرف تیمی که امتیاز بیشتری از دست داده، درخواست میشود. در این باره اما نمیتوان دقیقا گفت که کدامیک از طرفین در حال از دست دادن امتیاز است. چراکه آقای روحانی میگوید همه تحریمهای برجامی لغو شده و درباره جزئیات بحث میکنیم. از طرف دیگر خانم وندی شرمن و آقایان بایدن و بلینکن نظرات دیگری دارند و معتقدند راه درازی تا حصول نتیجه و توافق وجود دارد.بنابراین به نظر میرسد توافق ایران و آژانس تا زمان انتخابات ریاستجمهوری تمدید شود هر چند به گفته آقای بلینکن نتیجه انتخابات ریاستجمهوری تاثیری بر سیاست ایران ندارد چراکه سیاستگذاری جای دیگری انجام میشود. همچنین این احتمال وجود دارد آنها بخواهند تا انتخابات ریاستجمهوری ایران صبر کنند. اما ایران نمیخواهد این اتفاق بیفتد چراکه فشار اقتصادی بر کشور بسیار زیاد است. دولت سعی دارد اقتصاد و قیمت سکه و دلار را تا انتخابات نگه دارد و حل مساله هفتتپه هم نشانگر این موضوع است. اما نکته قابل توجه این است که تصمیمگیرنده سیاسی نه دولت است و نه مجلس، بلکه طبق فرمایشات مقام معظم رهبری تصمیمگیرنده شورای عالی امنیت ملی است که مصوبات آنها بدون امضا و تایید رهبری قابلیت اجرا و اعتبار ندارد. پس تصمیمگیرندگان در ایران نه دولتی است که مذاکره میکند و نه مجلسی که این قانون «اقدام راهبردی» را تصویب کرده و تصمیمات جای دیگری گرفته میشوند و طرفهای مذاکرهکننده هم این را به خوبی میدانند.پس رویارویی اصلی ما با آمریکاست نه آژانس بینالمللی و آمریکا فعلا نمیخواهد این کوچه فرعی که همان ضربالاجل توافق ایران با آژانس است را ببندد تا رفت و آمدها از این دریچه فرعی ادامه داشته باشد. شاید به نتیجه اصلی برسند.
* کارشناس و تحلیلگر مسائل بینالملل
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد