صنعت فولاد زیر فشار؛ تحریم‌های جدید و سنگین آمدند
جهان صنعت، تحریم‌های تازه اتحادیه اروپا، همزمان با تحریم‌های جدید آمریکا، بار دیگر صنعت فولاد ایران را در معرض فشار و پیچیدگی قرار داده است. محدودیت‌های تازه بر تجارت فلزات از جمله فولاد، آلومینیوم و گرافیت، چشم‌انداز صادرات ایران را تحت تأثیر قرار داده و پیامدهای غیرمستقیم آن می‌تواند زنجیره‌های تأمین، مالی و همکاری‌های منطقه‌ای را با اختلال مواجه کند.
تحریم اروپا علیه فلزات ایران
بر اساس تصمیم منتشرشده در روزنامه رسمی اتحادیه اروپا مورخ ۳۰ سپتامبر ۲۰۲۵، محدودیت‌های تازه‌ای بر تجارت فلزات از جمله فولاد، آلومینیوم و گرافیت علیه ایران وضع شده است. این محدودیت‌ها فروش، انتقال و واردات فلزات میان ایران و کشورهای اروپایی را به‌طور کامل ممنوع می‌کند و مسیر تجارت با اتحادیه اروپا را مسدود می‌سازد.
این در حالی است که مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت باور دارند که این تصمیم تأثیر واقعی بر بازار فولاد داخلی ندارد، اما تحلیل‌های بازار نشان می‌دهد اثرات غیرمستقیم این تحریم‌ها می‌تواند روند صادرات و تجارت را دچار اختلال کند.
واکنش مسئولان وزارت صمت
محمدصادق مفتح، قائم‌مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت در امور بازرگانی، در واکنش به تحریم‌ها اعلام کرد: «تحریم‌های تازه اروپا تأثیر مستقیم و واقعی روی بازار فولاد ایران ندارد و صادرات به کشورهای همسایه و منطقه ادامه خواهد داشت.»
مفتح تاکید کرد که محدودیت اروپایی‌ها نمی‌تواند تجارت با مشتریان سنتی ایران را متوقف کند و بازار منطقه‌ای، حتی تحت فشار تحریم‌های اروپا، همچنان فعال باقی خواهد ماند.
اثرات غیرمستقیم و اختلال در تجارت
با وجود آنکه سهم صادرات فولاد ایران به اروپا نسبت به کل صادرات ناچیز است (کمتر از نیم درصد یا حدود ۵ درصد کل صادرات فولاد)، اعمال این محدودیت‌ها می‌تواند روند تجارت را به طور غیرمستقیم تحت تأثیر قرار دهد.
تحریم‌های جدید بر معاملات مالی، بیمه و خدمات کارگزاری مرتبط با فلزات، ممکن است بر همکاری شرکت‌های غیراروپایی که با اروپا مراوده تجاری دارند، همچنین بر کشورهای واسطه در منطقه تأثیر گذاشته و روند تجارت را دشوارتر سازد.
پیامدهای روانی و اقتصادی
اگرچه اثر مستقیم تحریم‌ها محدود است، اما پیامدهای زنجیره‌ای و روانی آن می‌تواند نوسانات شدید در بازار بورس کالا و قیمت فلزات را در داخل و خارج کشور ایجاد کند.
اعمال محدودیت بر تأمین مالی، بیمه، خدمات کارگزاری و کمک‌های فنی می‌تواند هزینه‌های تجارت و تولید برای شرکت‌های ایرانی را افزایش دهد و فشار اقتصادی قابل توجهی بر صنعت فولاد وارد کند.
چالش تجارت منطقه‌ای
این تحریم‌ها نه تنها بر تجارت با اروپا اثر می‌گذارند، بلکه مسیر تجارت منطقه‌ای ایران را نیز دچار چالش می‌کنند.
کشورهایی که روابط تجاری گسترده‌ای با آمریکا و اروپا دارند، مانند ترکیه، عراق و کشورهای آسیای شرقی، ممکن است به دلیل محدودیت‌های جدید از همکاری با ایران خودداری کنند و این موضوع روند تجارت منطقه‌ای را محدود خواهد کرد.
دامنه تحریم‌ها فراتر از تجارت فیزیکی
تحریم‌های اتحادیه اروپا تنها به تجارت فیزیکی محدود نمی‌شود؛ تأمین مالی، بیمه و خدمات فنی نیز شامل محدودیت شده‌اند. این امر می‌تواند روند کلی تجارت بین‌المللی برای صنعت فولاد ایران را دشوارتر سازد و باعث افزایش هزینه‌ها و کاهش انعطاف‌پذیری در بازار شود.
ضرورت اتخاذ راهکار فوری
با وجود اظهارات مسئولان وزارت صمت مبنی بر ادامه صادرات به بازارهای منطقه‌ای، پیامدهای غیرمستقیم تحریم‌ها بر زنجیره‌های تأمین، مالی و خدماتی منطقه قابل توجه است.
تحلیلگران تاکید دارند که لازم است هرچه سریع‌تر راهکاری برای مدیریت این اختلالات اندیشیده شود، در غیر این صورت منابع درآمدی کشور از صنعت فولاد با کاهش قابل توجهی مواجه خواهد شد.
