صادرات و واردات معدنی پرهزینه شد
منیر حضوری– امروزه شرایط به گونه‌ای شده که صادرات و واردات را با هزینه‌های مضاعف روبه‌رو کرده است. این در حالی است که ایران پتانسیل بالایی در عرصه معدن دارد و می‌تواند دست به ارزآوری چشمگیری بزند اما حالا با فعال شدن مکانیسم‌ماشه (از ۶مهر) اگر فعالان معدنی بخواهند دست به صادرات بزنند با هزینه‌های دوچندان حمل‌ونقل دریایی مواجه می‌شوند چراکه تعداد کشتیهایی که به بنادر ایران وارد می‌شود کمتر شده و قیمت کرایه نیز بالاتر رفته است. حالا تعداد کشورها و شرکت‌هایی که مایل‌به عقد قرارداد با ایران هستند هم کاهش پیدا کرده و آنهایی هم که باقی مانده‌اند به‌دلیل داشتن برتری، قدرت چانه‌زنی را از ایران می‌گیرند.
در این خصوص خبرنگار «جهان‌صنعت» در حاشیه نمایشگاه معدنی با کارشناسان مختلف گفت‌وگو کرده است. جالب اینکه برخی شرکت‌های چینی که در این نمایشگاه حضور داشتند از مصاحبه با خبرنگار «جهان‌صنعت» خودداری کرده و باور داشتند که اگر نام‌شان در خبرها آورده شود از طرف آمریکا و آلمان با محدودیت‌های بیشتری روبه‌رو خواهند شد در نتیجه ترجیح می‌دهند که چراغ خاموش حرکت کنند.این در حالی است که برخی مسوولان باور دارند که اسنپ‌بک عملا چیز تازه‌ای به محدودیت‌های گذشته اضافه نمی‌کند و ما با تحریم‌ها بیگانه نیستیم. ضمن اینکه بسیاری از کشورهای بزرگ همچون روسیه، چین و هند و همچنین بخش قابل‌توجهی از کشورهای منطقه از تحریم‌های تحمیلی آمریکا و چند کشور اروپایی تبعیت نمی‌کنند و به‌عنوان همکار ایران باقی خواهند ماند .
از پیش از فعال‌شدن مکانیسم‌ماشه فعالان بخش معدن ضمن گلایه از تصمیم‌گیری‌ها باور دارند که فعال‌شدن مکانیسم‌ماشه، هزینه‌های صادرات و واردات را افزایش داده و بیشترین تاثیر را بر جابه‌جایی پول و حمل دریایی خواهد گذاشت. گفته می‌شود وقتی مسوولان اطلاعات درستی ارائه نمی‌دهند، به‌جای اینکه اوضاع بهتر شود برعکس قضیه رخ می‌دهد. هرچند صورت‌مساله تحریم‌ها ظاهرا همان صورت‌مساله تحریم‌های قبل از برجام بوده اما روش‌های کنترلی آن بسیار شدیدتر و قوی‌تر است.
دروغ نگوییم!
در این خصوص مهرداد اکبریان رییس انجمن تولیدکندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران در پاسخ به این سوال که آیا اسنپ‌بک تاثیری بر بخش معدن خواهد گذاشت یا خیر به «جهان‌صنعت» گفت: اگر کسی بگوید که اسنپ‌بک هیچ تاثیری ندارد، سخن دروغی گفته است. اسنپ‌بک مجموعه‌ای از تحریم‌ها و محدودیت‌های جدید است که پیش از این وجود نداشته و به‌تازگی اعمال شده است. مسوولان شاید بگویند که می‌توان اثرات منفی آن را کاهش داد اما حقیقت این است که هزینه‌ها بدون شک افزایش خواهد یافت و در این خصوص ضمن قبول اصل موضوع باید به دنبال راهکار بود.
مهرداد اکبریان با ذکر مثالی گفت: اگر بخواهیم صادرات انجام دهیم، قطعا هزینه حمل‌ونقل دریایی افزایش پیدا می‌کند چراکه تعداد کشتیهایی که به بنادر ایران وارد می‌شوند کمتر خواهد شد و درنتیجه قیمت کرایه کشتی‌ها بالا خواهد رفت. همچنین هزینه بیمه کالاهای صادراتی نیز به‌دلیل محدودیت‌های بیشتر افزایش می‌یابد. علاوه‌بر این، تعداد کشورها و شرکت‌هایی که مایل به عقد قرارداد با ایران هستند کاهش پیدا می‌کند و آنهایی که باقی می‌ماند حالت انحصاری پیدا کرده و قدرت چانه‌زنی را از ایران خواهند گرفت.
او با اشاره به اینکه این مهم بر مساله واردات نیز تاثیرگذار خواهد بود، اظهار داشت: ما نیاز به واردات تجهیزات داریم که در این بین تاثیر منفی خواهیم گرفت. رییس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران در پاسخ به این سوال که با توجه به ظرفیت تولید موجود، آیا این محدودیت‌ها می‌تواند تاثیرات جدی‌تری بر صنعت معدن بگذارد، اظهار داشت: در حال حاضر ایران ظرفیت تولید ۵۴میلیون‌تن فولاد دارد اما اگر۳۰میلیون تن از این ظرفیت استفاده شود، حدود ۲۴میلیون‌تن ظرفیت خالی داریم که به معنای خسارت در زنجیره تولید است. اگر محدودیت‌ها و تحریم‌ها به کاهش این ۳۰میلیون تن هم منجر شود، شرایط به‌مراتب دشوارتر خواهد شد و درنهایت تاثیرات منفی بیشتری بر صنعت معدن خواهد گذاشت.
اکبریان تاکید کرد: به‌دنبال این نیستم که شرایط سیاهی را به تصویر بکشم اما اینکه کلا بی‌خیال باشیم که اسنپ‌بک تاثیری نخواهد گذاشت هم به معنای گل به خودی و ضرری است که همه ما را در بر می‌گیرد. در این شرایط باید عاقلانه رفتار کنیم و تمام مزیت‌هایی که داریم، به‌ویژه در ارتباط با کشورهایی که از این تحریم‌ها کنار نمی‌روند را تقویت کنیم. علاوه‌بر این، نگاهی که نسبت‌به بازارهای جهانی داریم باید تغییر کند تا بتوانیم در این شرایط سخت، ارتباطات خود را گسترش دهیم.
صادرات اولویت اساسی
در ادامه محمد آقاجانلو، رییس هیات‌عامل ایمیدرو در حاشیه ماینکس۲۰۲۵ به «جهان‌صنعت» گفت: صادرات یکی از اولویت‌های اساسی در برنامه‌ریزی‌ها بوده است چراکه صنایع معدنی صادرات‌محور هستند و بر این اساس ایجاد شده‌اند. از زمانی که اهداف تعیین‌شده برای سال‌های ۸۳-۸۲ با توجه به برنامه‌های افق۱۴۰۴ مشخص شد، ما به آن ظرفیت‌ها دست یافته‌ایم. بنابراین باید هرچه سریع‌تر فرآیند صادرات را با استفاده از مکانیسم‌های موجود اجرایی کنیم. او تصریح کرد: در این راستا، هرچند بخش عمده‌ای از مکانیسم‌ها قبلا نیز در دوران پیش مورد استفاده قرار گرفته‌اند اما به‌دلیل شرایط سخت‌تر کنونی و هزینه‌های بالاتر از جمله هزینه‌های مربوط به سوئیفت و سایر هزینه‌های تحریمی، چالش‌های جدی در پیش داریم.
آقاجانلو ادامه داد: مکانیسم‌ماشه در شرایط فعلی به‌طور کلی تغییرات قابل‌توجهی در اهداف و برنامه‌ها نداشته است. در واقع ما در گذشته نیز در شرایط تحریم قرار داشتیم و تنها با کاهش شدت تحریم‌ها می‌توانیم بهره‌وری را افزایش دهیم. البته واضح است که هرچقدر که این تحریم‌ها کاهش یابد، توان ما در انجام فعالیت‌ها سریع‌تر و موثرتر خواهد بود اما به معنای توقف ما نیست. این مقام مسوول تصریح کرد: ما در حال حاضر کارگروه‌های مختلفی را تشکیل داده‌ایم و همکاران ما در بخش‌های بزرگ صنعتی و معدنی به‌صورت هماهنگ در حال برنامه‌ریزی برای مواجهه با این چالش‌ها هستند. مسیرهای مشخصی برای ادامه فعالیت‌های خود تعیین کرده‌ایم.
جذابیت معادن ایران برای آفریقا
در ادامه تاماکولو واتارا، سفیر ساحل عاج به «جهان‌صنعت» گفت: ایران دارای پتانسیل‌های معدنی برجسته‌ای است که می‌تواند برای بسیاری از کشورها جذاب باشد. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی که در ایران توجه زیادی را جلب کرده، معادن سنگ‌های معدنی به‌ویژه سنگ‌های مرمر است. ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سنگ‌های مرمر در جهان شناخته می‌شود که کاربرد وسیعی در ساختمان‌سازی دارد. این سنگ‌ها به‌دلیل کیفیت و تنوع، برای بازارهای جهانی جذاب هستند و می‌توانند فرصت‌های بزرگی برای همکاری‌های بین‌المللی ایجاد کنند. سفیر ساحل عاج تصریح کرد: علاوه‌بر این، معادن آهن در ایران نیز پتانسیل‌های فراوانی دارند. محصولات وابسته به آهن و مس نیز از دیگر بخش‌هایی هستند که در زمینه‌های مختلف صنعتی اهمیت دارند.
کاهش ۳۶درصدی واردات محصولات فولادی
آنچه انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران از عملکرد فولادی‌ها در واردات طی چهارماهه نخست امسال ارائه کرده است، نشان می‌دهد که اکثر محصولات زنجیره آهن و فولاد کشور با کاهش میزان واردات نسبت‌به مدت مشابه سال گذشته مواجه شده‌اند. از ابتدای سال‌جاری تا پایان تیرماه، ۲۰هزار تن مجموع واردات انواع مقاطع طویل فولادی ۲۲میلیون دلار ثبت شده که نسبت‌به ۳۱هزار تن وارد شده در مدت مشابه سال گذشته به ارزش ۳۳میلیون دلار، به لحاظ حجمی ۳۷درصد و به‌لحاظ ارزش واردات ۳۳درصد کمتر شده است که نشان از ارزبری کمتری برای واردات این مقاطع دارد. میزان واردات برای مقاطع تخت نیز کاهش ۳۶درصدی وزنی و ۳۰درصدی ارزشی داشته است در حالی که میزان واردات آن در مجموع چهار ماهه سال۱۴۰۳، حدود ۴۳۱هزار تن به ارزش ۴۲۴میلیون دلار ثبت شده، این عدد در مدت مشابه سال جاری به ۲۷۴هزار تن کاهش پیدا کرده و ارزش آن به ۲۹۶میلیون دلار کاهش یافته است.میزان واردات محصولات فولادی در مجموع چهارماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته نیز کاهش ۳۶درصدی را ثبت کرده و از ۴۶۲هزار تن به ۲۹۳هزار تن رسیده است.
